Μανόλης Αναγνωστάκης: Η απέριττη υπαρξιακή διάσταση της ποίησης

09:44 9/3/2019 - Πηγή: Novasports

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης θεωρείται ως η πλέον εμβληματική φυσιογνωμία της ποιητικής αριστεράς και ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές. Άφησε πίσω του λίγα ποιήματα και λιγοστά κείμενα. Αν και η καλλιτεχνική του σιωπή ήρθε εκούσια πολύ νωρίς, πριν ακόμα προλάβει να ακολουθήσει φθίνουσα πορεία, κυριάρχησε στη συνείδηση της γενιάς του και κατάφερε όσο λίγοι να εκφράσουν τον σύγχρονό τους κόσμο.

Η αμεσότητά του, η κοινή εμπειρική διάσταση των στίχων του, η ευστοχία στη διατύπωση και η απέριττη γραφή του βοήθησαν στην εποχή του να αναγνωρίσει το δικό της

τέκνο. Ήταν ο ποιητής της μελαγχολίας που εξέφρασε ολόκληρες γενιές. Ποιητής της μοναξιάς, ένα νέο για ένα νέο είδος μοναξιάς, τη συλλογική μοναξιά, τη "φοβερή ερημία του πλήθους". Είναι η απόσταση από τα κέντρα εξουσίας. Ένα βαθύ -και τόσο επίκαιρο- πολιτικό μήνυμα, που αποδόθηκε τόσο δημιουργικά, με έναν ιδιότυπο λυρισμό χωρίς να υποκύπτει το ποιητικό στο πολιτικό. Η κοινωνική απογοήτευση βρίσκεται ακόμη στη ρομαντική της περίοδο.

Αυτό που διακρίνει τον Αναγνωστάκη από άλλους ποιητές είναι ότι κατάφερε συνθέτοντας -υπό την υψηλή αισθητική του αντίληψη- να εμφιλοχωρήσουν στοιχεία της πολιτικής του συνείδησης χωρίς αυτό να καταλήξει ποιητική ρητορεία. Ο ίδιος, άλλωστε, δήλωνε ότι «ο λογοτέχνης δεν έχει, ή δεν πρέπει να έχει, καμιά δέσμευση ή υποχρέωση ή οφειλή. Καμιά οδηγητική αρχή δεν μπορεί να επηρεάσει γόνιμα τη δημιουργική δουλειά. Αρνούμαστε την ταύτιση ιδεολογίας και έργου τέχνης». Απελευθερωμένος από την ποιητική ρητορεία παραδόθηκε στο λογοτεχνικό ακτιβισμό με οδηγό την κοινωνική του ευαισθησία, αλλά ξεπερνώντας τις δυσλειτουργίες που η σύζευξη αυτή γεννούσε. Αρνήθηκε τον τίτλο του "ποιητή της Αριστεράς" και απέφυγε το έπος και το θρήνο προς όφελος των υπαρξιακών κοινωνικών αγωνιών και του λυρισμού.

Η υπαρξιακή διάσταση της ποίησής του

Ο Αναγνωστάκης και οι περισσότεροι από τους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς “δεν είναι τυχαίο ότι μοιράζονται, πέρα από τις όποιες διαφορές στη γλώσσα, έναν αγωνιώδη μόχθο για το νόημα της ίδιας τους της ύπαρξης, για να καταλήξουν στη διαπίστωση που θα τους απορρυθμίσει: η «ποιητική λειτουργία» είναι τόσο περιθωριακή όσο και αναποτελεσματική”. Όλοι τους διακατέχονται από ένα σύνδρομο δυσφορίας προς τη μεταπολεμική εποχή, μία δυσφορία που εκφράζεται σύμμεικτα ως κοινωνικός προβληματισμός είτε υπό την αριστερή ποιητική εκδοχή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (Πατρίκιος, Αλεξάνδρου, Κατσαρός, Λεοντάρης, Κωσταβάρας, Λειβαδίτης) είτε ως νεοϋπερρεαλιστικές νόρμες (Σαχτούρης).

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr