Γιατί λέγεται Ακάθιστος Ύμνος;

23:19 19/3/2025 - Πηγή: Sportime

Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της βυζαντινής υμνογραφίας και αποτελεί ύμνο αφιερωμένο στην Παναγία. Ονομάζεται «Ακάθιστος» επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, οι πιστοί τον έψαλαν όρθιοι, σε ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης προς τη Θεοτόκο. Η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη ψαλμωδία του συνδέεται με την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 626 μ.Χ., όταν ο Πατριάρχης Σέργιος οργάνωσε λιτανεία με την εικόνα της Παναγίας για να ενθαρρύνει τους πολιορκημένους. Η απρόσμενη αποχώρηση των επιτιθέμενων Αβάρων θεωρήθηκε θαύμα, και οι κάτοικοι της Πόλης έψαλλαν τον

ύμνο όρθιοι μέσα στον ναό της Παναγίας των Βλαχερνών.

Το ποιος έγραψε τον Ακάθιστο Ύμνο παραμένει αβέβαιο. Η παράδοση τον αποδίδει στον Ρωμανό τον Μελωδό, έναν από τους σημαντικότερους βυζαντινούς υμνογράφους του 6ου αιώνα, αν και νεότερες μελέτες δείχνουν πως το κείμενο μπορεί να είναι μεταγενέστερο. Ανεξάρτητα από τον δημιουργό του, το έργο ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά της υψηλής βυζαντινής ποιητικής παράδοσης: προσεγμένη μετρική δομή, λυρικότητα και δογματική πληρότητα.

Η σύνθεση του ύμνου ακολουθεί ένα αλφαβητικό ακροστιχιακό σχήμα, με 24 «οίκους» (στροφές), καθένας από τους οποίους ξεκινά με ένα διαδοχικό γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου. Οι πρώτοι 12 οίκοι περιγράφουν το ιστορικό πλαίσιο του Ευαγγελισμού και της Γέννησης του Χριστού, ενώ οι επόμενοι 12 επικεντρώνονται στη θεολογική σημασία της ενσάρκωσης του Θεού. Το πιο χαρακτηριστικό επαναλαμβανόμενο στοιχείο είναι το εφύμνιο «Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε», που εκφράζει τη δοξολογία προς τη Θεοτόκο.

Ο Ακάθιστος Ύμνος έχει ενσωματωθεί στην Ορθόδοξη λατρεία και ψάλλεται στους ναούς τις πρώτες τέσσερις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής τμηματικά, ενώ την πέμπτη Παρασκευή ψάλλεται ολόκληρος. Αυτή η ακολουθία είναι γνωστή ως Χαιρετισμοί της Θεοτόκου και αποτελεί μια από τις πιο αγαπημένες εκκλησιαστικές ακολουθίες των πιστών. Η δύναμη των στίχων και η λυρικότητα της γλώσσας έχουν καταστήσει τον ύμνο κορυφαίο δείγμα της βυζαντινής υμνογραφίας, παραμένοντας ζωντανός επί αιώνες μέσα από τη λειτουργική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.