Γιατί λέμε και αστροναύτης και κοσμοναύτης; Ποια η διαφορά;

15:13 19/3/2025 - Πηγή: Sportime

Η διαστημική εξερεύνηση αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, και οι όροι «αστροναύτης» και «κοσμοναύτης» έχουν καθιερωθεί για να περιγράψουν τους γενναίους ανθρώπους που ταξιδεύουν πέρα από τη Γη. Αν και χρησιμοποιούνται συχνά αλληλοδιαδοχικά, οι δύο όροι δεν είναι ακριβώς συνώνυμοι και φέρουν πολιτιστικές και ιστορικές διαφοροποιήσεις που σχετίζονται με τις διαφορετικές διαστημικές δυνάμεις του κόσμου.

Ο όρος «αστροναύτης» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «αστρο» (αστέρι) και «ναύτης» (ναυτικός), και έχει καθιερωθεί στις περισσότερες δυτικές γλώσσες.

Η λέξη χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1930 στο διήγημα του Νηλ Τζόουνς, «The Death’s Head Meteor», για να περιγράψει το άτομο που ταξιδεύει στο διάστημα. Από τότε, ο όρος έχει γίνει συνώνυμος με τους επαγγελματίες του διαστήματος, εκείνους που εκπαιδεύονται αυστηρά για να κυβερνήσουν διαστημικά σκάφη ή να συμμετάσχουν σε αποστολές στο διάστημα. Ο Αμερικανικός και Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός χρησιμοποιούν τον όρο για να περιγράψουν τα μέλη του πληρώματος σε διαστημικές αποστολές.

Από την άλλη πλευρά, ο όρος «κοσμοναύτης» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους Σοβιετικούς, και σήμερα τους Ρώσους, αστροναύτες. Προέρχεται από τις λέξεις «κόσμος» (σύμπαν) και «ναύτης» και έχει χρησιμοποιηθεί από την πρώην Σοβιετική Ένωση και τώρα από τη Ρωσία για τα μέλη του διαστημικού τους προγράμματος. Η διαφορά έγκειται στη διαστημική κούρσα της εποχής, με τη Σοβιετική Ένωση να θέτει τη δική της σφραγίδα στον τομέα των διαστημικών ταξιδιών, προτού οι ΗΠΑ επενδύσουν στο δικό τους διαστημικό πρόγραμμα. Ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα, ο Γιούρι Γκαγκάριν, και η πρώτη γυναίκα, η Βαλεντίνα Τερεσκόβα, ήταν και οι δύο κοσμοναύτες, σηματοδοτώντας τη σοβιετική ηγεμονία στην εξερεύνηση του διαστήματος στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Η σύγχυση που προκύπτει σήμερα από τους όρους αυτούς αντικατοπτρίζει επίσης την πολιτική διαίρεση της εποχής. Στην Κίνα, αντίστοιχα, ο όρος «ταϊκοναύτης» χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στους Κινέζους αστροναύτες, μια λέξη που συνδυάζει το «taikong» (διάστημα) και το «ναύτης», και που έχει χρησιμοποιηθεί στην αγγλική γλώσσα για τα μέλη του κινεζικού διαστημικού προγράμματος. Η Κίνα έγινε η τρίτη χώρα μετά τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση που εκτόξευσε δικούς της αστροναύτες στο διάστημα.

Αν και οι όροι έχουν τις ρίζες τους σε διαφορετικά πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα, όλοι οι «αστροναύτες», «κοσμοναύτες» και «ταϊκοναύτες» μοιράζονται την ίδια ανώτερη αποστολή: να εξερευνήσουν το διάστημα και να προωθήσουν τη γνώση και την τεχνολογία της ανθρωπότητας.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.