Γιατί στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες κανείς δεν πέθαινε πάνω στη σκηνή;

22:35 7/2/2025 - Πηγή: Sportime

Οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν καλά πως το πιο δυνατό συναίσθημα δεν γεννιέται από αυτό που βλέπει κανείς, αλλά από αυτό που φαντάζεται. Γι’ αυτό, σε όλες τις σπουδαίες τραγωδίες τους, ο θάνατος ήταν κάτι που δεν έβλεπε ποτέ το κοινό με τα μάτια του. Αντίθετα, η φρικτή είδηση έφτανε μέσω ενός αγγελιοφόρου, φορτισμένου με αγωνία, ενώ οι λέξεις του ζωγράφιζαν τη σκηνή στο μυαλό των θεατών, αφήνοντας τη φαντασία να συμπληρώσει τις λεπτομέρειες.

Το αρχαίο ελληνικό θέατρο είχε θρησκευτικό χαρακτήρα και

η βία επί σκηνής θεωρούνταν ανάρμοστη. Οι θεατρικές παραστάσεις ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο και ο σεβασμός προς την ιερότητα του χώρου επιβαλλόταν. Επιπλέον, υπήρχαν τεχνικοί περιορισμοί που δεν επέτρεπαν τη ρεαλιστική αναπαράσταση ενός θανάτου. Αντί γι’ αυτό, η περιγραφή ενός αγγελιοφόρου γινόταν εργαλείο ενίσχυσης της συναισθηματικής φόρτισης.

Η αφήγηση έδινε δύναμη στη φαντασία. Ο αγγελιοφόρος δεν περιέγραφε απλώς τον θάνατο· τον ζωντάνευε μέσα από λόγια που έφερναν δέος και συγκίνηση. Έτσι, η τραγωδία αποκτούσε μεγαλύτερο βάθος και οι θεατές γίνονταν συμμέτοχοι στο δράμα, βιώνοντας τον θάνατο όχι ως ένα απλό θέαμα, αλλά ως μια εμπειρία που τους άγγιζε βαθιά.

Η τεχνική αυτή αναδεικνύεται σε πολλές μεγάλες τραγωδίες. Στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, ο ίδιος ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται, αλλά η στιγμή αυτή περιγράφεται μέσα από τον λόγο και όχι με άμεση απεικόνιση. Στη «Μήδεια» του Ευριπίδη, τα παιδιά της Μήδειας σκοτώνονται εκτός σκηνής, ενώ οι κραυγές τους στοιχειώνουν το θέατρο. Στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, ο μεγάλος βασιλιάς βρίσκει τραγικό τέλος μέσα στο παλάτι, μακριά από τα μάτια των θεατών, και η φρίκη της δολοφονίας του μεταφέρεται μόνο μέσω λόγου.

Ο τρόπος αυτός όχι μόνο διατηρούσε την αξιοπρέπεια και την αισθητική του θεάτρου, αλλά και μεγέθυνε την αγωνία. Ο θεατής, χωρίς να δει τίποτα, ένιωθε περισσότερο. Το ελληνικό δράμα δεν χρειαζόταν το αίμα να χυθεί μπροστά στα μάτια των θεατών· το χρώμα του θανάτου ζωγραφιζόταν στις ψυχές τους, κάνοντάς το ακόμα πιο συγκλονιστικό.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.