Η Τραγωδία με τα Κρινολίνο που σκότωσε 3000 Γυναίκες

08:46 10/3/2025 - Πηγή: Sportime

Μια σπίθα πέφτει σαν σιωπηλός δολοφόνος μέσα στο πλήθος. Είναι 8 Δεκεμβρίου 1863, στην Εκκλησία της Εταιρείας του Ιησού στη Σαντιάγο της Χιλής, και η νύχτα που ξεκίνησε με ύμνους και λαμπρότητα μετατρέπεται σε εφιάλτη. Οι γυναίκες, στολισμένες με τα πιο μεγαλοπρεπή τους φορέματα, στέκονται ανάμεσα σε δεκάδες αναμμένες λάμπες, οι φούστες τους απλώνονται σαν τεράστιες καμπάνες χάρη στα κρινολίνα—τα μεταλλικά κλουβιά που τις κάνουν να μοιάζουν με κινούμενα έργα τέχνης. Αλλά όταν η φλόγα αγγίζει το πέπλο μιας από αυτές, δεν υπάρχει

πια τίποτα όμορφο. Η φωτιά ξυπνά, και τα κρινολίνα, αυτά τα σύμβολα κομψότητας, γίνονται όπλα μαζικής καταστροφής.

Η φλόγα δεν μένει σε ένα θύμα. Το ύφασμα του κρινολίνου, λεπτό και εύφλεκτο, πιάνει φωτιά σαν χαρτί, και ο αέρας που κρατιέται κάτω από την τεράστια φούστα τροφοδοτεί τις φλόγες σαν φυσερό. Μέσα σε δευτερόλεπτα, η γυναίκα τυλίγεται ολόκληρη, και η φωτιά πηδά στις διπλανές της. Οι φούστες, που φτάνουν τα δύο μέτρα πλάτος, δεν τις αφήνουν να κινηθούν. Οι στενές πόρτες της εκκλησίας γίνονται παγίδα—οι γυναίκες στριμώχνονται, σκοντάφτουν, πέφτουν η μία πάνω στην άλλη, τα κρινολίνα τους μπλέκονται σαν φλεγόμενα δίχτυα. Ο καπνός πυκνώνει, οι κραυγές γεμίζουν τον αέρα, και η εκκλησία μεταμορφώνεται σε πύρινο τάφο. Όταν οι φλόγες σβήνουν, οι νεκροί μετριούνται ανάμεσα σε 2.000 και 3.000—κυρίως γυναίκες, θύματα της μόδας που λάτρευαν.

Αλλά η τραγωδία της Σαντιάγο δεν ήταν μεμονωμένη. Στα μέσα του 19ου αιώνα, τα κρινολίνα ήταν ο βασιλιάς της μόδας στη Δύση, από το Λονδίνο μέχρι τη Νέα Υόρκη. Οι γυναίκες τα φορούσαν περήφανες, αγνοώντας ότι ζούσαν με μια ωρολογιακή βόμβα. Στα σπίτια, όπου οι τζάκια και οι κεριά ήταν καθημερινότητα, τα ατυχήματα ήταν τόσο συχνά που οι εφημερίδες τα αποκαλούσαν «επιδημία». Μια νεαρή υπηρέτρια στην Αγγλία κάηκε ζωντανή όταν η φούστα της πιάστηκε σε μια σπίθα από το τζάκι. Μια μητέρα στη Γαλλία έχασε τη ζωή της μπροστά στα παιδιά της, προσπαθώντας να σβήσει τις φλόγες που ξεκίνησαν από μια λάμπα. Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, η διάσημη νοσοκόμα, έγραφε οργισμένη ότι μόνο στην Αγγλία, μέσα σε έναν χρόνο, εκατοντάδες γυναίκες πέθαναν έτσι. Οι αριθμοί ήταν τόσο τρομακτικοί που κάποιοι μιλούσαν για χιλιάδες θύματα σε μια δεκαετία—όλα για χάρη ενός φουσκωτού φορέματος.

Το παράξενο είναι ότι ο κόσμος το ήξερε. Οι σατιρικές εφημερίδες, όπως το Punch, γέμιζαν με σκίτσα γυναικών που καίγονταν, με τίτλους που τις χλεύαζαν για την εμμονή τους με την εμφάνιση. Ακόμα και οι γιατροί προειδοποιούσαν, αλλά η μόδα ήταν πιο δυνατή από τη λογική. Τα κρινολίνα δεν ήταν απλώς ρούχα—ήταν status symbol, ένας τρόπος να δείξεις πλούτο και θέση. Οι γυναίκες τα φορούσαν ακόμα κι όταν έβλεπαν τις φίλες τους να πεθαίνουν. Στην Αμερική, μια γυναίκα που δούλευε σε εργοστάσιο πιάστηκε στις μηχανές εξαιτίας της φούστας της και διαμελίστηκε. Στην Ιρλανδία, μια νύφη κάηκε την ημέρα του γάμου της, μπροστά στον γαμπρό που δεν πρόλαβε να την σώσει. Η ομορφιά είχε γίνει συνώνυμο του κινδύνου, και κανείς δεν έλεγε «όχι».

Η φωτιά στη Σαντιάγο έμεινε στην ιστορία σαν η πιο θανατηφόρα απόδειξη αυτής της τρέλας. Οι επιζώντες μιλούσαν για σκηνές που δεν μπορούσαν να ξεχάσουν—γυναίκες να τρέχουν σαν φλεγόμενες φιγούρες, τα κρινολίνα να τις κρατούν αιχμάλωτες, τον ήχο των κραυγών να πνίγεται από τον βρυχηθμό της φωτιάς. Οι αρχές προσπάθησαν να απαγορεύσουν τις εύφλεκτες διακοσμήσεις στις εκκλησίες μετά από αυτό, αλλά τα κρινολίνα παρέμειναν στη μόδα για χρόνια ακόμα. Ήταν σαν η ανθρωπότητα να είχε ερωτευτεί έναν δολοφόνο και να μην μπορούσε να τον αφήσει. Μέχρι που τα φουσκωτά φορέματα αντικαταστάθηκαν από πιο στενές σιλουέτες, ο κόσμος έζησε με την ανάσα κομμένη, περιμένοντας το επόμενο θύμα μιας τάσης που δεν συγχωρούσε.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.