Ποιος και γιατί έδωσε το όνομα π στο 3.14;

01:14 20/3/2025 - Πηγή: Sportime

Ο αριθμός π είναι ίσως η πιο διάσημη μαθηματική σταθερά και αποτελεί αντικείμενο μαθηματικής μελέτης για χιλιετίες. Χρησιμοποιείται για να εκφράσει τον λόγο της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του και η αξία του είναι περίπου 3,14159. Παρά το γεγονός ότι η ύπαρξη αυτής της αναλογίας ήταν γνωστή από την αρχαιότητα, η σύγχρονη του ονομασία, δηλαδή η χρήση του ελληνικού γράμματος π, είναι μια εξέλιξη που συνέβη πολύ αργότερα, κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα.

Η πρώτη γνωστή καταγραφή της χρήσης του γράμματος π για να συμβολίσει αυτή τη μαθηματική σταθερά έγινε το 1706 από τον Ουαλό

μαθηματικό Γουίλιαμ Τζόουνς. Στο έργο του Synopsis Palmariorum Matheseos, πρότεινε τη χρήση του π, πιθανώς επειδή αποτελεί το πρώτο γράμμα της ελληνικής λέξης «περιφέρεια». Ο Τζόουνς έγραψε ότι ο αριθμός αυτός είναι «ο λόγος της περιφέρειας οποιουδήποτε κύκλου προς τη διάμετρό του». Ωστόσο, η πρότασή του δεν έγινε αμέσως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα, καθώς οι μαθηματικοί μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν διάφορους άλλους συμβολισμούς, όπως το γράμμα c ή ακόμα και τη λέξη περίμετρος.

Η διάδοση της χρήσης του π ως σύμβολο της συγκεκριμένης σταθεράς έγινε κυρίως χάρη στον Λέοναρντ Όιλερ. Το 1736, ο διάσημος μαθηματικός χρησιμοποίησε το γράμμα π στο βιβλίο του Mechanica, και αργότερα το έκανε ακόμα πιο γνωστό στο έργο του Introductio in analysin infinitorum (1748). Ο Όιλερ ήταν μια επιδραστική μορφή στον κόσμο των μαθηματικών και το έργο του διαβάστηκε από επιστήμονες σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που συνέβαλε στην καθιέρωση του π ως το σύμβολο της μαθηματικής σταθεράς που γνωρίζουμε σήμερα.

Πριν από τον Τζόουνς και τον Όιλερ, η αναλογία αυτή ήταν γνωστή και είχε υπολογιστεί με διάφορες μεθόδους από αρχαίους πολιτισμούς. Οι Βαβυλώνιοι περίπου το 1900 π.Χ. χρησιμοποιούσαν την προσέγγιση 3,125 για την τιμή του π, ενώ οι Αιγύπτιοι, όπως φαίνεται στον Πάπυρο Rhind (1650 π.Χ.), χρησιμοποιούσαν την τιμή 3,1605. Ο Αρχιμήδης ήταν ο πρώτος που έδωσε αυστηρότερα όρια, δείχνοντας ότι 3,1408 < π < 3,1429. Στην Κίνα, τον 5ο αιώνα, ο μαθηματικός Zu Chongzhi υπολόγισε την προσέγγιση 355/113, η οποία παραμένει εξαιρετικά ακριβής ακόμα και σήμερα.Η επιλογή του γράμματος π ήταν, λοιπόν, μια απόφαση που ήρθε σε μια περίοδο όπου η μαθηματική σημειογραφία γινόταν πιο οργανωμένη και τυποποιημένη. Χάρη στη διάδοση της χρήσης του από τον Όιλερ, το π καθιερώθηκε και σήμερα αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως το βασικό σύμβολο για την περιφέρεια του κύκλου. Η μαθηματική σταθερά αυτή συνεχίζει να συναρπάζει, τόσο τους επιστήμονες όσο και το ευρύ κοινό, με τις άπειρες εφαρμογές της στα μαθηματικά, τη φυσική και την τεχνολογία.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.