Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε σεισμούς έως και 7 Ρίχτερ

10:27 7/2/2025 - Πηγή: Sportime

Οι σεισμοί είναι μια από τις πιο ισχυρές και ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης. Στη συνείδηση των περισσότερων ανθρώπων, συνδέονται με φυσικές γεωλογικές διεργασίες που συμβαίνουν βαθιά μέσα στον φλοιό της Γης, όταν οι τεκτονικές πλάκες μετακινούνται και οι συσσωρευμένες πιέσεις απελευθερώνονται ξαφνικά. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η φύση που μπορεί να προκαλέσει σεισμούς. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αποδειχθεί ικανές να προκαλέσουν σεισμούς

που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 7 Ρίχτερ, αλλάζοντας τη γεωλογική ισορροπία μιας περιοχής.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι σεισμοί που προκαλούνται από την έγχυση υγρών σε υπόγεια ρήγματα. Αυτή η τεχνική εφαρμόζεται κυρίως στη βιομηχανία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπου χρησιμοποιείται η μέθοδος της υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking). Όταν νερό, χημικά και άμμος διοχετεύονται με υψηλή πίεση σε βαθιά στρώματα πετρωμάτων, μπορεί να απελευθερωθεί η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη σε υποθαλάσσια ή υπόγεια ρήγματα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εντατική δραστηριότητα fracking έχει προκαλέσει σεισμούς άνω των 5 Ρίχτερ, με την Οκλαχόμα να καταγράφει έναν σεισμό 5,8 Ρίχτερ το 2016, ο οποίος αποδόθηκε σε μαζικές εγχύσεις νερού στο υπέδαφος.

Μια άλλη εντυπωσιακή περίπτωση ανθρώπινης παρέμβασης που έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί σεισμούς μεγάλης κλίμακας είναι η δημιουργία φραγμάτων και τεχνητών λιμνών. Όταν τεράστιες ποσότητες νερού συγκεντρώνονται σε ένα σημείο, η πίεση που ασκείται στα βαθύτερα στρώματα της γης μπορεί να ενεργοποιήσει υπάρχοντα ρήγματα. Ένα από τα πιο δραματικά παραδείγματα συνέβη στην Ινδία, όπου το φράγμα Κόινα προκάλεσε σεισμό 6,3 Ρίχτερ το 1967, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η τεράστια μάζα του νερού που προστέθηκε στην περιοχή λειτούργησε ως «πυροδότης» για την απελευθέρωση της συσσωρευμένης ενέργειας στα υπόγεια ρήγματα.

Μια ακόμα μέθοδος που έχει αποδειχθεί ικανή να προκαλέσει ισχυρούς σεισμούς είναι η εκμετάλλευση γεωθερμικής ενέργειας. Σε αρκετές περιπτώσεις, όταν ζεστό νερό ή ατμός αντλείται από μεγάλα βάθη και έπειτα επανεισάγεται στο υπέδαφος, μπορεί να διαταράξει την ισορροπία ενός ρήγματος. Το 2017 στη Νότια Κορέα, μια γεωθερμική μονάδα κοντά στην πόλη Ποχάνγκ κατηγορήθηκε για την πρόκληση σεισμού 5,5 Ρίχτερ, ο οποίος προκάλεσε σοβαρές καταστροφές.

Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα πυρηνικά τεστ, τα οποία έχουν καταγράψει σεισμικές δονήσεις που ξεπερνούν τα 6 ή και τα 7 Ρίχτερ. Τα υπόγεια πυρηνικά τεστ προκαλούν μια στιγμιαία και τεράστια απελευθέρωση ενέργειας, που μπορεί να έχει επιπτώσεις σε σεισμικά ευαίσθητες περιοχές. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα ήταν η δοκιμή «Cannikin» που πραγματοποιήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1971 στην Αλάσκα. Η πυρηνική δοκιμή ισχύος 5 μεγατόνων προκάλεσε μια σεισμική δόνηση 6,9 Ρίχτερ, καταδεικνύοντας ότι μια έκρηξη τέτοιας ισχύος μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα με έναν φυσικό σεισμό.

Ορυχεία και βαριές εξορυκτικές δραστηριότητες έχουν επίσης συνδεθεί με σεισμούς μεγάλης έντασης. Η συνεχής εξόρυξη ορυκτών μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνικές καταρρεύσεις υπόγειων στοών και σε μετακινήσεις μεγάλων μαζών εδάφους. Στη Νότια Αφρική, όπου εξορύσσονται τεράστιες ποσότητες χρυσού, έχουν καταγραφεί ανθρωπογενείς σεισμοί που ξεπερνούν τα 5 Ρίχτερ, ενώ στη Σουηδία το 2020, μια σεισμική δόνηση 4,9 Ρίχτερ αποδόθηκε σε υπόγεια εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος.

Ανθρωπογενείς σεισμοί μπορούν επίσης να προκληθούν από τεράστιες εκρήξεις κατασκευών, είτε πρόκειται για γκρέμισμα φραγμάτων, σήραγγες ή κατεδάφιση εργοστασίων. Αν και τέτοιου είδους σεισμοί είναι μικρότερης έντασης, η κινητική ενέργεια που απελευθερώνεται μπορεί να οδηγήσει σε μικρές, αλλά αισθητές σεισμικές δονήσεις.

Παρόλο που οι άνθρωποι μπορούν να προκαλέσουν σεισμούς, το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν σεισμό 7 Ρίχτερ κατά βούληση. Σε θεωρητικό επίπεδο, ναι, εφόσον υπάρξει η κατάλληλη αλληλεπίδραση ανάμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες και ήδη υπάρχουσες γεωλογικές αδυναμίες. Μια μεγάλη δεξαμενή νερού πάνω σε ένα ενεργό ρήγμα, μια μαζική γεώτρηση υγρών ή μια ισχυρή υπόγεια έκρηξη θα μπορούσαν να αποτελέσουν το εναρκτήριο λάκτισμα για έναν σεισμό τέτοιου μεγέθους. Ωστόσο, ο έλεγχος και η προβλεψιμότητα τέτοιων γεγονότων είναι σχεδόν αδύνατοι, καθιστώντας την ανθρωπογενή σεισμική δραστηριότητα μια δύναμη που μπορεί να ξεφύγει πολύ εύκολα από τον έλεγχο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.