Πως με ψίχουλα και ελπίδα επιβιώσαν οι Έλληνες στην κατοχή, τι έτρωγαν;

15:03 18/1/2025 - Πηγή: Sportime

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η ζωή στην Ελλάδα δεν είχε καμία σχέση με αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Το φαγητό, το πιο βασικό αγαθό για την επιβίωση, έγινε σπάνιο και δύσκολα προσιτό. Οι Έλληνες δεν είχαν άλλες επιλογές παρά να επινοήσουν τρόπους για να γεμίσουν την κοιλιά τους, και πολλές φορές και την καρδιά τους, καθώς οι συνθήκες της εποχής ήταν εξαιρετικά σφοδρές. Σε αυτές τις δύσκολες ώρες, η ευρηματικότητα ήταν το μόνο όπλο που είχε ο λαός.

Αθήνα, η πόλη που πλήττεται περισσότερο από τις ελλείψεις, είδε τους κατοίκους της να προσαρμόζονται στις ανάγκες της επιβίωσης. Στην κουζίνα, οι μελιτζάνες έγιναν κρέας, τα ψίχουλα μαζεύονταν από το δρόμο για να φτιαχτούν συνταγές, και οι ποικιλία των χόρτων που φύτρωναν παντού, έδιναν τη δυνατότητα για γεύματα με τα ελάχιστα δυνατά υλικά. Οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να μάθουν να αξιοποιούν κάθε τι που είχαν, από τα φύλλα της πατάτας μέχρι την εξαθλίωση της καθημερινότητας τους.

Η πατατοφλουδοκεφτέδες ήταν μια χαρακτηριστική συνταγή της εποχής, φτιαγμένοι με ό,τι είχε απομείνει. Οι φλούδες της πατάτας, που άλλες εποχές θα πετάγονταν, μετατράπηκαν σε κύριο συστατικό της επιβίωσης. Αυτό το απλό πιάτο, γεμάτο φαντασία και πεινασμένη ελπίδα, έγινε το σύμβολο των καιρών, όταν το ψωμί και το κρέας έγιναν προνόμιο για λίγους.

Αντί για το συνηθισμένο ψωμί, οι άνθρωποι παρασκεύαζαν μπομπότα – μια απλή μάζα από καλαμποκάλευρο που ανακατεύονταν με ό,τι είχαν και μπορούσαν να βρουν. Όταν το κρέας έγινε άπιαστο όνειρο, το καλαμπόκι έγινε η βασική τροφή. Το ψωμί, όσο και αν φαινόταν αυτονόητο, είχε γίνει τόσο σπάνιο όσο και το χρυσό. Κι όμως, η θέληση για επιβίωση έκανε τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν ό,τι έβρισκαν γύρω τους με θαυμαστή εφευρετικότητα.

Τα χόρτα, άλλοτε παραγνωρισμένα, γίνονταν το κύριο συστατικό κάθε γεύματος, ενώ οι σούπες που παρασκευάζονταν από τα υπόλοιπα λαχανικά και ό,τι είχε απομείνει, έδιναν την αίσθηση του χορτάτου, ακόμη κι αν το γεύμα ήταν ανύπαρκτο. Η τέχνη του να μαγειρεύεις ήταν, κατά κάποιον τρόπο, και τέχνη του να επιβιώνεις και να διατηρείς την ανθρωπιά σου μπροστά σε μια καθημερινότητα που ξεχνούσε τι σημαίνει αξιοπρέπεια.

Από τη μία, η μάχη για την επιβίωση και την εξεύρεση τροφής έγινε καθημερινή ρουτίνα. Από την άλλη, η επινοητικότητα και η ελπίδα παραμένουν οι μεγαλύτεροι ήρωες αυτής της δύσκολης περιόδου. Όλοι είχαν να δώσουν κάτι για να επιβιώσουν, ακόμα και αν αυτό ήταν λίγες φρυγανιές ή ένα ποτήρι νερό με αλάτι, που μαζί με λίγα χόρτα ήταν όλο το γεύμα της ημέρας. Στην πραγματικότητα, οι Έλληνες στην Κατοχή δεν αγωνίζονταν μόνο για να φάνε, αλλά για να διατηρήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τους εν μέσω της απελπισίας.

Αυτός ο αγώνας επιβίωσης δημιούργησε κάτι μοναδικό: συνταγές ανάγκης που γίνονταν πράξεις αντίστασης. Οι άνθρωποι του τότε γνώριζαν πολύ καλά ότι ο θρόισμα της πατάτας ή το γεύμα της μελιτζάνας δεν ήταν μόνο τρόπος να γεμίσουν την κοιλιά τους – ήταν τρόπος να αντέξουν στις συνθήκες και να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα για το αύριο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.