Τι λέγανε για το φτάρνισμα οι Αρχαίοι Έλληνες; Τι έγινε όταν φταρνίστηκε ο Τηλέμαχος;

23:59 6/2/2025 - Πηγή: Sportime

Το φτάρνισμα δεν ήταν απλώς μια φυσιολογική αντίδραση του σώματος στην Αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν σημάδι από τους θεούς, έναν οιωνό που μπορούσε να προβλέψει την επιτυχία ή την αποτυχία μιας πράξης. Αν κάποιος φτερνιζόταν την κατάλληλη στιγμή, το θεωρούσαν θετική επιβεβαίωση από τους θεούς. Αν όμως συνέβαινε σε λάθος στιγμή, μπορούσε να σημαίνει κακή τύχη ή προειδοποίηση.

Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος αναφέρει

μια σκηνή όπου η Πηνελόπη μιλά για την επιστροφή του Οδυσσέα, και ο Τηλέμαχος φτερνίζεται. Αυτό ερμηνεύτηκε ως θεϊκό σημάδι ότι ο Οδυσσέας θα επιστρέψει και θα εκδικηθεί τους μνηστήρες. Άλλες αρχαίες πηγές δείχνουν ότι το φτάρνισμα μπορούσε να σχετίζεται και με τον Δία, καθώς θεωρούσαν πως οι θεοί έστελναν μηνύματα μέσω αυτού.

Δεν ήταν όμως πάντα καλός οιωνός. Αν κάποιος ετοιμαζόταν να ξεκινήσει ένα σημαντικό ταξίδι ή μια μάχη και φτερνιζόταν ξαφνικά, υπήρχε περίπτωση να το δει ως αρνητικό σημάδι και να καθυστερήσει ή να ακυρώσει τα σχέδιά του. Το ίδιο ίσχυε και στις πολιτικές αποφάσεις: αν κάποιος έβγαζε λόγο και το κοινό φτερνιζόταν, μπορούσε να ερμηνευτεί ως επιδοκιμασία ή αντίθετα, ως προειδοποίηση.

Αυτές οι δοξασίες δεν ήταν μοναδικές στους Έλληνες. Παρόμοιες αντιλήψεις υπήρχαν και στη Ρώμη, αλλά και σε άλλους αρχαίους πολιτισμούς. Σήμερα, αν και δεν αποδίδουμε πλέον θεϊκή σημασία στο φτάρνισμα, η φράση “γείτσες” (ή “bless you” στα αγγλικά) πιθανότατα έχει ρίζες σε παλιές προλήψεις που συνδέουν το φτάρνισμα με την τύχη ή τη θεϊκή παρέμβαση.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.