Υπάρχει όντως η τύχη του πρωτάρη;

00:15 1/3/2025 - Πηγή: Sportime

Πόσες φορές έχεις δοκιμάσει κάτι για πρώτη φορά και, προς μεγάλη σου έκπληξη, τα πήγες εξαιρετικά; Και έπειτα, τη δεύτερη φορά που προσπάθησες, τα πράγματα πήγαν στραβά. Είναι τυχαίο ή υπάρχει κάποια επιστημονική εξήγηση για το φαινόμενο που αποκαλούμε «τύχη του πρωτάρη»;

Η απάντηση κρύβεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός μας όταν είμαστε αρχάριοι σε κάτι. Όταν κάνουμε κάτι για πρώτη φορά, δεν έχουμε συγκεκριμένες προσδοκίες. Δεν σκεφτόμαστε υπερβολικά την κάθε μας κίνηση, δεν αγχωνόμαστε για το αν θα αποτύχουμε και συχνά αφήνουμε το σώμα και το μυαλό μας

να λειτουργήσουν πιο φυσικά. Αυτή η κατάσταση μειωμένης αυτοσυνείδησης μας επιτρέπει να αποδίδουμε καλύτερα, καθώς δεν μπλοκάρουμε τη φυσική μας ικανότητα με υπερβολική ανάλυση.

Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο είναι η αρχική εστίαση στη βασική εκτέλεση. Όταν δοκιμάζουμε κάτι για πρώτη φορά, συνήθως ακολουθούμε απλά τις βασικές οδηγίες, χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες. Αυτό συχνά οδηγεί σε μια πιο φυσική και αβίαστη απόδοση. Στη δεύτερη προσπάθεια, όμως, επειδή έχουμε ήδη κάποια εμπειρία, αρχίζουμε να σκεφτόμαστε περισσότερο τις λεπτομέρειες, να υπεραναλύουμε και να προσπαθούμε να επαναλάβουμε την επιτυχία μας συνειδητά. Αυτή η αλλαγή μπορεί να μας κάνει πιο αγχωμένους και, κατά συνέπεια, λιγότερο αποδοτικούς.

Η τύχη παίζει επίσης ρόλο. Στην πρώτη προσπάθεια, αν πετύχουμε, αποδίδουμε την επιτυχία στην ικανότητά μας, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να ήταν απλά μια ευνοϊκή συγκυρία. Όταν προσπαθούμε ξανά, περιμένουμε το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά αυτή τη φορά οι τυχαίοι παράγοντες δεν λειτουργούν υπέρ μας, με αποτέλεσμα να απογοητευόμαστε.

Επιπλέον, υπάρχει και το φαινόμενο της χαλαρότητας. Όταν είμαστε πρωτάρηδες, οι άλλοι μπορεί να μας υποτιμήσουν, να μας δώσουν ευκαιρίες ή να είναι λιγότερο ανταγωνιστικοί. Όταν, όμως, δοκιμάσουμε ξανά, μας αντιμετωπίζουν ως κάποιον που έχει ήδη εμπειρία, άρα ο πήχης ανεβαίνει.

Η «τύχη του πρωτάρη» λοιπόν δεν είναι ένα μαγικό φαινόμενο, αλλά μια συνδυαστική επίδραση ψυχολογίας, χαμηλών προσδοκιών, φυσικής απόδοσης και τυχαιότητας. Η πρώτη φορά συχνά μας δίνει την ελευθερία να λειτουργήσουμε πιο αυθόρμητα, ενώ η δεύτερη μας φορτώνει με πίεση και σκέψεις. Αυτός είναι ο λόγος που, πολλές φορές, η πρώτη επιτυχία μένει αξέχαστη, ενώ οι επόμενες προσπαθήσεις αποδεικνύονται πιο δύσκολες.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.