Ελληνοτουρκικά : H Aθήνα ανησυχεί για τετελεσμένα – Τα σενάρια και τα σχέδια αποτροπής

12:16 26/10/2020 - Πηγή: To10.gr

Η ανησυχία για το ενδεχόμενο δημιουργίας σοβαρών τετελεσμένων εκ μέρους της Τουρκίας μέχρι τα τέλη του έτους είναι πλέον διάχυτη στην Αθήνα. Οι διπλωματικές απόπειρες ανάσχεσης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ιδιαίτερα εκ μέρους της Γερμανίας, φαίνεται ότι απέτυχαν παταγωδώς μετά την απόφασή του να στείλει ξανά το «Oruc Reis» για έρευνες μεταξύ του 28ου και 30ού μεσημβρινού στην Ανατολική Μεσόγειο, σε απόσταση αναπνοής πλέον από το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλορίζου αλλά και στο όριο των 12 ναυτικών μιλίων από τη Ρόδο.

Την

ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στην τελική ευθεία πριν από την εκλογική αναμέτρηση της 3ης Νοεμβρίου, ενώ πέραν του ναυαγίου της διαμεσολαβητικής προσπάθειας του Βερολίνου (το περιεχόμενο της οποίας περιέγραψε αποκλειστικά «Το Βήμα» την περασμένη Κυριακή), απόλυτη είναι το τελευταίο διάστημα και η σιγή του Παρισιού. Η δήθεν διορία που εδόθη τότε στον κ. Ερντογάν ξεχάστηκε μάλλον πολύ γρήγορα.

«Οδικός χάρτης» από Οκτάι και Ντονμέζ

Ο «οδικός χάρτης» που φαίνεται ότι σκοπεύει να ακολουθήσει η Αγκυρα το προσεχές διάστημα προκύπτει από τον συνδυασμό των δηλώσεων του αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάι και του υπουργού Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ. Ο κ. Οκτάι, που παραδοσιακά εκπέμπει μηνύματα σε σκληρή γλώσσα, τόνισε ότι οι έρευνες θα επεκταθούν προσεχώς και νοτίως της Κρήτης. «Συνεχίζουμε και θα συνεχίσουμε τις εργασίες μας. Σε αυτή την περιοχή περιλαμβάνεται και εκείνη που προκύπτει μετά τη συμφωνία ΑΟΖ με τη Λιβύη» είπε χαρακτηριστικά. Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο κ. Ντονμέζ προανήγγειλε ουσιαστικά τη συνέχιση των ερευνών μέχρι τα τέλη του έτους. Σε αυτό το κλίμα, κάθε σκέψη διαλόγου βρίσκεται στη σφαίρα της φαντασίας.

Η Αθήνα μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με πολύ δύσκολα διαχειρίσιμα σενάρια το προσεχές διάστημα. Υπενθυμίζεται επίσης ότι ακόμη εκκρεμεί η οριστικοποίηση της επίσημης αδειοδότησης προς την Τουρκική Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για πραγματοποίηση ερευνών σε οικόπεδα δυτικά του 28ου μεσημβρινού, ο οποίος «κόβει» τη Ρόδο στη μέση, που βρίσκονται ακριβώς έξω από τα χωρικά ύδατα των 6 ναυτικών μιλίων της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και της Νοτιοανατολικής Κρήτης.

Εμπειροι διπλωματικοί και στρατιωτικοί παρατηρητές έλεγαν, σε ιδιωτικές συνομιλίες τους, ότι έπειτα από όσα συμβαίνουν με τις τελευταίες δύο NAVTEX της Τουρκίας (την 1262/20 της 11ης Οκτωβρίου και την 1314/20 της 21ης Οκτωβρίου, η οποία λήγει στις 27 Οκτωβρίου), η Αγκυρα δοκιμάζει ευθέως την ετοιμότητα της Ελλάδος στο κομμάτι μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων και ίσως τα μηνύματα που λαμβάνει να δικαιώνουν την εξαναγκαστική της πολιτική. 

Ερωτήματα μετά την προαναγγελία

Παράλληλα, η προαναγγελία ερευνών νοτίως της Κρήτης και εντός της περιοχής του τουρκολιβυκού Μνημονίου της 27ης Νοεμβρίου 2019 εγείρει κρίσιμα ερωτήματα. Πού ακριβώς θα μπορούσαν να γίνουν έρευνες σε αυτή την περιοχή; Στο σημείο αυτό υπάρχουν δύο υποσενάρια.

Το χειρότερο εξ αυτών αφορά το ενδεχόμενο οι έρευνες να πραγματοποιηθούν σε εκείνο το κομμάτι που συμπίπτει και αλληλοεπικαλύπτεται με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του περασμένου Αυγούστου για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Τι θα πράξει η Αθήνα εφόσον το «Oruc Reis» εισέλθει εκεί; Το έτερο σενάριο, ίσως ευκολότερα διαχειρίσιμο, είναι το τουρκικό ερευνητικό σκάφος να κινηθεί νοτιοδυτικότερα προς την πλευρά της Λιβύης. Είναι δε ηλίου φαεινότερον ότι ενδεχόμενη εμφάνιση γεωτρύπανου (πιθανόν του «Yavuz») θα μπορούσε να δρομολογήσει πορεία χωρίς επιστροφή.

Ανεξέλεγκτη η Αγκυρα, σιωπηλό το Βερολίνο

Σε γενικότερο επίπεδο πάντως, η Αγκυρα μοιάζει ανεξέλεγκτη. Σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές, η γερμανική διπλωματία είναι απολύτως απονευρωμένη επί του θέματος. Ακούγεται δε λογική η υπόθεση ότι η Ανγκελα Μέρκελ δεν βλέπει κανέναν απολύτως λόγο να σηκώσει ξανά το τηλέφωνο ώστε να μιλήσει με τον πρόεδρο Ερντογάν.

Ευρωπαίοι διπλωμάτες έλεγαν στο «Βήμα» ότι τα μάτια είναι πλέον στραμμένα στην 3η Νοεμβρίου και στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Ο κ. Ερντογάν παίζει «όλα τα χαρτιά του» και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και οι S400. Η επόμενη ημέρα των εκλογών, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, αποτελεί «μαύρο κουτί» για όλους. Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έστειλε επιστολή πριν από λίγες ημέρες στον αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο στην οποία γίνεται σαφής αναφορά στο Προοίμιο της Αμοιβαίας Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) για την αμοιβαία «προστασία της ασφάλειας, της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας». 

Η τελωνειακή ένωση και τα πρόσθετα μέτρα

Στο ζήτημα της Τελωνειακής Ενωσης ΕΕ – Τουρκίας, που από πολλούς στην Ευρώπη θεωρείται καλή βάση για διαμόρφωση μιας θετικής ατζέντας με την Αγκυρα εφόσον υπάρξει αναβάθμισή της, η Αθήνα έχει διαφορετική άποψη στην τρέχουσα συγκυρία. Ο κ. Δένδιας έστειλε επιστολή προς τον αρμόδιο επίτροπο Γειτονίας και Διεύρυνσης Ολιβερ Βαρχέλι στην οποία γίνεται αναφορά ακόμη και στην εξέταση της πιθανότητας συνολικής αναστολής της. Προς το παρόν πάντως και κατόπιν συντονισμένων κινήσεων του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις ευρωπαϊκές υποθέσεις Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη – που πραγματοποίησε και τηλεδιάσκεψη με τον κ. Βαρχέλι στις 16 Οκτωβρίου – αλλά και έπειτα από τη συνάντηση που είχε ο κ. Μητσοτάκης με τον ούγγρο ομόλογό του Βίκτορ Ορμπαν επετεύχθη η αναβολή σύγκλησης της Μεικτής Επιτροπής για την Τελωνειακή Σύνδεση ΕΕ και Τουρκίας για μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Η Αθήνα επιθυμεί να καταγραφούν με σαφήνεια όλες οι παραβιάσεις, δασμολογικές ή άλλες, της Αγκυρας και να εξεταστεί η λήψη επιπλέον μέτρων.

Πιέσεις για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία

Οταν στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 15-16 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες ξεκίνησε η συζήτηση για την Τουρκία – που τυπικώς δεν περιλαμβανόταν στην ημερήσια διάταξη – ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε στους υπόλοιπους ηγέτες ένα έγγραφο. Ηταν αυτό της Κοινής Θέσης του Συμβουλίου 2008/944/CFSP της 8ης Δεκεμβρίου 2008 σχετικά με τον ορισμό κοινών κανόνων για τον έλεγχο των εξαγωγών στρατιωτικής τεχνολογίας και εξοπλισμού. Ο έλληνας πρωθυπουργός επεσήμανε τα κριτήρια 4 και 5 του Αρθρου 2 της Κοινής Θέσης σχετικά με τη διατήρηση της περιφερειακής ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας και την εθνική ασφάλεια των κρατών-μελών της ΕΕ. Η Αθήνα εκτιμά ότι τα κριτήρια αυτά αφορούν πλήρως την τουρκική συμπεριφορά.

Επιπλέον, η ελληνική πλευρά αναμένεται να πιέσει, όσο είναι εφικτό, το Βερολίνο στο ζήτημα των γερμανικών εξοπλισμών προς την Τουρκία ώστε να μη δοθούν άδειες εξαγωγής αμυντικού υλικού, όπως υποβρύχια, φρεγάτες, τεθωρακισμένα κ.ά. Ολα αυτά αναφέρονται στην επιστολή που έστειλε προσφάτως ο κ. Δένδιας προς τον γερμανό υπουργό Εξωτερικών Χάικο Μάας. Η μεγαλύτερη ανησυχία της Αθήνας είναι η προμήθεια τα προσεχή έτη έξι υποβρυχίων τύπου 214 από την Τουρκία, καθώς θα ανατραπεί το μεγαλύτερο ελληνικό πλεονέκτημα στη θάλασσα.

Ανάλογες επιστολές εστάλησαν στους υπουργούς Εξωτερικών Ιταλίας και Ισπανίας, καθώς οι δύο χώρες επίσης έχουν στενή αμυντική συνεργασία με την Τουρκία (στα ισπανικά ναυπηγεία Navantia ναυπηγείται το τουρκικό ελικοπτεροφόρο Anadolu, ενώ η Ιταλία είναι συμπαραγωγός με τη Γαλλία των κατασκοπευτικών δορυφόρων Gockturk).