Σεισμός: Τα «σεισμικά» κενά του Ιονίου που βρήκαν οι επιστήμονες

09:17 3/2/2020 - Πηγή: To10.gr

Μια εκκρεμότητα… αιώνων έκλεισε, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο ισχυρός σεισμός που σκόρπισε τον θάνατο στο Ελαζίγκ της Τουρκίας την προηγούμενη εβδομάδα: Το σημείο στο οποίο προκλήθηκε η δόνηση των 6,8 ρίχτερ το βράδυ της 24ης Ιανουαρίου ήταν το μοναδικό κομμάτι του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας – ενός ρήγματος με συνολικό μήκος 470 χλμ. – που δεν είχε διαρραγεί ποτέ στην ιστορία. Ηταν ένα «σεισμικό κενό», όπως αποκαλούν το φαινόμενο οι ερευνητές,

που όλοι ανέμεναν να «σπάσει» παράγοντας έναν ισχυρό σεισμό∙ όμως κανείς δεν γνώριζε το πότε…

Αντίστοιχα «σεισμικά κενά» εντοπίζονται και στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Κεντρικό Ιόνιο, τα οποία παραμένουν «σιωπηλά» τα τελευταία τουλάχιστον 37 χρόνια παρά την έντονη σεισμική δραστηριότητα που έχει σημειωθεί στην περιοχή πέριξ αυτών. Τα σεισμικά κενά του Ιονίου χαρτογραφήθηκαν πλήρως το 2016 σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε με τη χρήση δεδομένων διαστημικής γεωδαισίας και η οποία δημοσιεύτηκε σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, με επικεφαλής τον σεισμολόγο και διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρα Αθανάσιο Γκανά.

«Κλειδί για προβλέψεις»

«Ο σεισμός στο Ελαζίγκ έκλεισε το σεισμικό κενό που υπήρχε κατά μήκος του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο δρ Γκανάς. «Το συγκεκριμένο ρήγμα αποτελείται από επτά κομμάτια, το καθένα με μήκος από 50 έως και 100 χιλιόμετρα, τα οποία «σπάνε» ανεξάρτητα και παράγουν σεισμούς μεγέθους 6 έως 7,5 ρίχτερ. Ο προηγούμενος μεγάλος σεισμός είχε σημειωθεί στην περιοχή Μπινγκόλ – περί τα 100 χιλιόμετρα ανατολικότερα – το 2010, με μέγεθος 6,1 ρίχτερ. Το κομμάτι του ρήγματος που έσπασε νότια του Ελαζίγκ στις 24 Ιανουαρίου με μέγεθος 6,8 ρίχτερ ήταν το μοναδικό για το οποίο δεν είχαμε ιστορικές καταγραφές άρα αποτελούσε «σεισμικό κενό».

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τη θεωρία του «σεισμικού κενού» και αποδεικνύει ότι αυτή συνιστά ένα κλειδί για την πρόβλεψη των μελλοντικών διαρρήξεων πάνω σε μεγάλα ρήγματα του πλανήτη εφόσον είναι γνωστό το σεισμικό ιστορικό τους, το οποίο μπορεί να αποκτηθεί με συνδυασμό γεωλογικών και σεισμολογικών μεθόδων», προσθέτει.
Με τον ίδιο τρόπο οι επιστήμονες κατόρθωσαν να εντοπίσουν τα σημεία στα οποία αναμένεται να εκδηλωθούν οι επόμενοι μεγάλοι σεισμοί του Κεντρικού Ιονίου. Πρόκειται για τρία κομμάτια μεγάλων ρηγμάτων τα οποία δεν «έσπασαν» κατά τη διάρκεια πρόσφατων ισχυρών σεισμών: Το πρώτο «σεισμικό κενό», μήκους 6 χιλιομέτρων, εντοπίζεται κατά μήκος της δυτικής ακτής της Λευκάδας, το δεύτερο, μήκους 14 χιλιομέτρων, βρίσκεται βορειοδυτικά της Κεφαλονιάς και το τρίτο με μήκος 30 χιλιόμετρα κατεγράφη στις δυτικές ακτές του νησιού. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα σημεία αυτά μπορεί να δώσουν σεισμούς έντασης από 5,5 έως 6,5 ρίχτερ και παρότι δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί χρονικά η συμπεριφορά τους αναμένεται ότι τα συγκεκριμένα σημεία θα διαρραγούν εντός των επόμενων 20 ετών.

Η χαρτογράφηση

«Επειδή για το Ιόνιο δεν έχουμε παλαιοσεισμολογικά δεδομένα, το κενό αυτό αναπλήρωσαν τα δεδομένα διαστημικής γαιωδεσίας», λέει ο δρ Γκανάς περιγράφοντας τη διαδικασία που ακολούθησε ο ίδιος και η επιστημονική του ομάδα για την περίπτωση του Κεντρικού Ιονίου. «Αξιοποιώντας αυτά τα δεδομένα, χαρτογραφήσαμε λεπτομερώς την εδαφική παραμόρφωση που είχε προκύψει στην περιοχή από τέσσερις παλαιότερους ισχυρούς σεισμούς», λέει. Ηταν οι σεισμικές δονήσεις της 14ης Αυγούστου 2003 που είχε πλήξει τη Λευκάδα με 6,2 ρίχτερ, οι  σεισμοί μεγέθους 6,1 και 6 ρίχτερ που εκδηλώθηκαν στην Κεφαλονιά τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2014 και η δόνηση των 6,5 ρίχτερ που σημειώθηκε στη Λευκάδα τον Νοέμβριο του 2015. Πριν από αυτούς, το 1983 στη θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά της Κεφαλονιάς είχε προκληθεί σεισμός 6,8 ρίχτερ. Ολοι ήταν φαινόμενα μεγάλης ισχύος που είχαν προκαλέσει απώλειες ανθρώπινων ζωών, υλικές καταστροφές και εδαφικές μετατοπίσεις έως και 36 εκατοστών.

Παρ’ όλ’ αυτά τα ακριβή όρια των ρηγμάτων που είχαν προκαλέσει αυτούς τους σεισμούς, δεν ήταν γνωστά καθώς δεν είχαν επιφανειακές εκδηλώσεις. Μέσω των δορυφόρων αποκαλύφθηκαν τα όριά τους και στη συνέχεια εντοπίστηκαν τα «σεισμικά κενά» μεταξύ των διαδοχικών διαρρήξεων. Αυτά τα κενά οι σεισμολόγοι θεωρούν ότι θα «γεμίσουν» με διαρρήξεις, και συνεπακόλουθα σεισμούς, τα επόμενα χρόνια.
Σημειώνεται ότι η περιοδικότητα των σεισμών στο Κεντρικό Ιόνιο είναι περίπου 40 έτη. Για τον εντοπισμό των «σεισμικών κενών» οι επιστήμονες αξιοποιούν τα επαληθευμένα επιστημονικά δεδομένα καθώς για σεισμούς γνωστούς από ιστορικές αναφορές δεν είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός του επικέντρου.

Μετατόπιση εδάφους από τον σεισμό της Τουρκίας

Εντυπωσιακή μετατόπιση του εδάφους προκάλεσε ο σεισμός της Τουρκίας στις 24 Ιανουαρίου του 2020. Σύμφωνα με μετρήσεις ερευνητών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου της Αθήνας, το έδαφος εκατέρωθεν του ρήγματος μετατοπίστηκε κατά… 70 εκατοστά ενώ το συνολικό μήκος της διάρρηξης ανέρχεται σε 40 χιλιόμετρα. Η συνολική έκταση της παραμόρφωσης ανέρχεται σε 350 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση στην οποία εντοπίζονται και μικρότερες μετατοπίσεις. Τα συμπεράσματα προέκυψαν από ανάλυση δορυφορικών δεδομένων που πραγματοποίησαν οι ερευνητές του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Σωτήρης Βαλκανιώτης, Αθανάσιος Γκανάς και Βαρβάρα Τσιρώνη.