Reuters: Οι Ρώσοι billionaires που στηρίζουν τον Πούτιν και τον πόλεμο στην Ουκρανία

22:15 30/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

Το στρατιωτικό - βιομηχανικό σύμπλεγμα του Κρεμλίνου και οι τρόποι που βοηθούν τον Πούτιν να νικήσει στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Χημικά εργοστάσια που ιδρύθηκαν ή ανήκουν σε ορισμένους από τους πλουσιότερους άνδρες της Ρωσίας προμηθεύουν συστατικά σε εργοστάσια που κατασκευάζουν εκρηκτικά που χρησιμοποιήθηκαν από τον στρατό της Μόσχας κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, όπως προκύπτει από ανάλυση σιδηροδρομικών και οικονομικών στοιχείων.

Το Reuters εντόπισε πέντε χημικές

εταιρείες, στις οποίες συμμετέχουν πέντε δισεκατομμυριούχοι (στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τη Δύση) και οι οποίες παρείχαν πάνω από το 75% των βασικών χημικών ουσιών που μεταφέρονταν σιδηροδρομικώς σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια εκρηκτικών της Ρωσίας από την έναρξη του πολέμου έως τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τα σιδηροδρομικά δεδομένα.

Η ανάλυση του πρακτορείου ειδήσεων καταδεικνύει για πρώτη φορά πόσο πολύ τα εργοστάσια που αποτελούν μέρος της πολεμικής μηχανής της Ρωσίας βασίζονται σε αυτούς τους άνδρες και τις εταιρείες τους.

Μεταξύ των δισεκατομμυριούχων περιλαμβάνονται ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, πρώην ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Τσέλσι, και ο Βαγκίτ Αλεκπέροφ, ο οποίος κατατάχθηκε από το Forbes τον Απρίλιο ως ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας με περιουσία που εκτιμάται σε 28,6 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου Evraz, στην οποία ο Αμπράμοβιτς κατέχει μερίδιο 28%, δήλωσε ότι προμήθευσε τις χημικές ουσίες για «πολιτική χρήση μόνο». Η Lukoil, εταιρεία διύλισης στην οποία ο Αλεκπέροφ διατηρεί μετοχική συμμετοχή, δήλωσε ότι «δεν κατασκευάζει εκρηκτικά ή οποιαδήποτε συναφή εξαρτήματα».

Η Anna Nagurney, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, η οποία μελετά στενά τα δίκτυα εφοδιαστικής αλυσίδας που σχετίζονται με τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας και εξέτασε τα ευρήματα του Reuters, δήλωσε ότι οι πέντε εταιρείες βοηθούσαν τη Μόσχα όχι μόνο με την παροχή βασικών χημικών συστατικών για τα πυρομαχικά, αλλά και με το να κερδίζουν το πολυπόθητο σκληρό νόμισμα από τις εξαγωγές πολιτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των λιπασμάτων.
«Αυτές οι χημικές εταιρείες μπορεί να λειτουργούν ως μη στρατιωτικές, αλλά συντηρούν την πολεμική προσπάθεια», δήλωσε η Nagurney.

Για να προσδιοριστεί από πού προμηθεύονται τα κυριότερα εργοστάσια πυρομαχικών της Ρωσίας, το Reuters ανέλυσε την κίνηση περισσότερων από 600.000 σιδηροδρομικών φορτίων που μετέφεραν τα χημικά που απαιτούνται για την κατασκευή εκρηκτικών από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2024.

Τα σιδηροδρομικά δεδομένα από δύο εμπορικές βάσεις δεδομένων στη Ρωσία παραδόθηκαν στο Reuters από το Open Source Centre, μια ΜΚΟ με έδρα τη Βρετανία, η οποία ασχολείται με τη συλλογή δημοσίως διαθέσιμων πληροφοριών και την παρακολούθηση πιθανών παραβιάσεων των κυρώσεων. Περιελάμβαναν λεπτομερώς τον τύπο του φορτίου σε κάθε σιδηροδρομικό βαγόνι, το βάρος, την προέλευση και τον προορισμό, καθώς και τα ονόματα της εταιρείας που έστειλε τα εμπορεύματα και της εταιρείας που τα παρέλαβε.

Το Reuters διασταύρωσε τα δεδομένα από τις δύο βάσεις δεδομένων για να επιβεβαιώσει την ακρίβειά τους. Ωστόσο, το πρακτορείο ειδήσεων δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει εάν τα δεδομένα περιλάμβαναν κάθε σιδηροδρομική αποστολή προς τα εργοστάσια εκρηκτικών ή τον βαθμό στον οποίο τα εργοστάσια λάμβαναν παραδόσεις οδικώς.

Ζωτικά συστατικά για την πολεμική βιομηχανία

Τα δεδομένα έδειξαν ότι οι εταιρείες των δισεκατομμυριούχων προμήθευαν ζωτικά συστατικά σε πέντε εργοστάσια εκρηκτικών και πυρίτιδας στη Ρωσία που υπόκεινται σε δυτικές κυρώσεις. Τα εργοστάσια είναι θυγατρικές της γιγαντιαίας ρωσικής κρατικής εταιρείας κατασκευής όπλων και αυτοκινητοβιομηχανίας Rostec.

Χρησιμοποιώντας φορολογικά τιμολόγια που διέρρευσαν και κάλυπταν τμήματα του 2023, το Reuters μπόρεσε επίσης να επαληθεύσει ότι τέσσερις από τις εταιρείες χημικών ήταν προμηθευτές τεσσάρων από τους κατασκευαστές εκρηκτικών.
Ούτε το Κρεμλίνο, ούτε το υπουργείο Άμυνας, ούτε η Rostec απάντησαν στις ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τον ρόλο των πολιτικών εταιρειών στον εφοδιασμό της ρωσικής βιομηχανίας πυρομαχικών.

Πριν από τον πόλεμο, όλα τα εργοστάσια εκρηκτικών, στο πλαίσιο των προσπαθειών διαφοροποίησης, συνήθιζαν επίσης να κατασκευάζουν εκρηκτικά ή πυρίτιδα για πολιτική χρήση. Το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει αν οι εν λόγω πωλήσεις σε πολίτες συνεχίζονται και αν οι χημικές ουσίες που προμηθεύονται μπορεί να προορίζονται για πολιτική χρήση.

Ο Thomas Klapotke, καθηγητής ενεργειακής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ο οποίος βοήθησε το Reuters να αναλύσει τα δεδομένα, δήλωσε ότι, ενώ όλες οι πρώτες ύλες είχαν πολλές πιθανές χρήσεις, ο συνδυασμός φορτίων βαγονιών με συγκεκριμένες χημικές ουσίες που απαιτούνται για την κατασκευή εκρηκτικών υλών που έφταναν σε συγκεκριμένα εργοστάσια παρείχε «red flags».

Απέτυχαν οι δυτικές κυρώσεις

Η ανάλυση παρέχει νέες αποδείξεις ότι η στρατηγική της Δύσης για την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία ως τιμωρία για την εισβολή της στην Ουκρανία απέτυχε να περιορίσει τη στρατιωτική της παραγωγή, σύμφωνα με διάφορους εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν από το Reuters.

Ενώ οι ίδιοι οι δισεκατομμυριούχοι βρίσκονται όλοι υπό δυτικές κυρώσεις, οι εμπλεκόμενες χημικές εταιρείες έχουν σε μεγάλο βαθμό αποφύγει σημαντικές οικονομικές κυρώσεις ή απαγορεύσεις στις εισαγωγές κρίσιμων αγαθών από τις ΗΠΑ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής αυτών των χημικών εργοστασίων είναι μη στρατιωτικά προϊόντα, όπως λιπάσματα που είναι κρίσιμα για τη γεωργία. Οι μακροχρόνιες δυτικές πολιτικές εξαιρούν τα τρόφιμα από τις κυρώσεις για να αποφευχθεί ο λιμός και τα διπλωματικά πλήγματα από τα αναπτυσσόμενα κράτη.

Ο Peter Harrell, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου που εργάστηκε για τις κυρώσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους του πολέμου στη Ρωσία και τώρα είναι μελετητής στο Carnegie Endowment for International Peace, δήλωσε ότι ίσως ήρθε η ώρα να επανεξεταστούν αυτές οι αποφάσεις του 2022, τώρα που τα έθνη που κάποτε βασίζονταν στην Ουκρανία και τη Ρωσία για το σιτάρι και τα λιπάσματα είχαν χρόνο να βρουν εναλλακτικές πηγές.

«Ενδεχομένως, ο υπολογισμός θα βάρυνε προς την κατεύθυνση της επιβολής κυρώσεων σε αυτές τις εταιρείες σήμερα», δήλωσε ο Harrell, σχολιάζοντας τα ευρήματα του Reuters.
Ωστόσο, ο Manish N. Raizada, καθηγητής γεωργίας στο Πανεπιστήμιο του Guelph στον Καναδά, προειδοποίησε ότι η επιβολή κυρώσεων στις ρωσικές εταιρείες χημικών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο εκατοντάδες εκατομμύρια μικρής κλίμακας αγρότες, με αντάλλαγμα έναν μικρό οικονομικό αντίκτυπο για τη Ρωσία.

Εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, το οποίο συντονίζει τις κυρώσεις της Ουάσινγκτον, και του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών αρνήθηκαν να σχολιάσουν τα ευρήματα του Reuters.

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τις χημικές εταιρείες, δήλωσε: «Διερευνούμε ενεργά τις δυνατότητες για πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση της πίεσης και το κλείσιμο των παραθύρων με τρόπο που θα αποφεύγονται οι αρνητικές επιπτώσεις στην επισιτιστική ασφάλεια».

Ο εκπρόσωπος υπογράμμισε ότι οποιαδήποτε δράση θα προκύψει μόνο μετά από προσεκτική ανάλυση της αποτελεσματικότητας των όποιων μέτρων και των επιπτώσεών τους στις ευρωπαϊκές εταιρείες. Ωστόσο, σημείωσε ότι οι κυρώσεις της ΕΕ θα ίσχυαν ήδη για τις εταιρείες, ακόμη και αν δεν είχαν οριστεί ειδικά, εάν ελέγχονταν ή ανήκαν σε άτομο που υπόκειται σε κυρώσεις.

Πόλεμος πυρομαχικών

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μετατραπεί σε μονομαχία πυροβολικού, όπου η έλλειψη εκρηκτικών υψηλής ισχύος που είναι διαθέσιμα στο ΝΑΤΟ και την Ουκρανία επέτρεψε στις ρωσικές δυνάμεις να κερδίσουν φέτος εκτάσεις εδάφους, σύμφωνα με πολλούς διοικητές της Ουκρανίας που ερωτήθηκαν από το Reuters.

Η Μόσχα επενδύει σημαντικά στη στρατιωτική παραγωγή και επιδιώκει να αναπληρώσει τα αποθέματα πυρομαχικών της. Το 2024, η Ρωσία παρήγαγε περίπου 2,4 εκατομμύρια βλήματα πυροβολικού και εισήγαγε 3 εκατομμύρια από τη Βόρεια Κορέα, σύμφωνα με αξιωματούχο ασφαλείας της Ουκρανίας. Η πρεσβεία της Βόρειας Κορέας στο Λονδίνο δεν απάντησε σε κλήσεις του Reuters για να ζητήσει σχόλιο.

Στα πέντε εργοστάσια πυρομαχικών που προμηθεύονται οι εταιρείες των δισεκατομμυριούχων περιλαμβάνεται η τεράστια εγκατάσταση Sverdlov στο Dzerzhinsk. Το εργοστάσιο είναι ο μόνος σημαντικός παραγωγός στη Ρωσία των πλαστικών εκρηκτικών HMX και RDX που χρησιμοποιούνται στο πυροβολικό και τους πυραύλους, σύμφωνα με αξιωματούχο των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών.
Δύο εργοστάσια που διαχειρίζεται η Eurochem -που ιδρύθηκε από τον Ρώσο δισεκατομμυριούχο Andrey Melnichenko- προμηθεύουν χημικές ουσίες στο Sverdlov, σύμφωνα με τα στοιχεία των σιδηροδρόμων.

Η Eurochem είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές ορυκτών λιπασμάτων στον κόσμο. Το εργοστάσιό της Nevinnomysskiy Nitrogen στη νοτιοδυτική Ρωσία έχει στείλει τουλάχιστον 38.000 μετρικούς τόνους οξικού οξέος στον Sverdlov κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με ανάλυση των σιδηροδρομικών δεδομένων από το Reuters.

Μια δεύτερη εγκατάσταση της Eurochem, η Novomoskovskiy Nitrogen, έστειλε σχεδόν 5.000 μετρικούς τόνους νιτρικού οξέος στο Sverdlov κατά την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τα στοιχεία των σιδηροδρόμων.

Τόσο το οξικό οξύ όσο και το νιτρικό οξύ χρησιμοποιούνται για την παρασκευή HMX και RDX.

Σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters, που βασίζονται στην επιστημονική βιβλιογραφία και εξετάστηκαν από έναν εμπειρογνώμονα σε θέματα εκρηκτικών υλών, 5.000 τόνοι νιτρικού οξέος θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή 3.000 τόνων RDX, αρκετών για να γεμίσουν 500.000 βλήματα πυροβολικού μεγάλου διαμετρήματος.

Τα τιμολόγια που εξέτασε το Reuters επιβεβαίωσαν ότι η Eurochem ήταν προμηθευτής του Sverdlov πέρυσι.

Απαντώντας σε λεπτομερείς ερωτήσεις, η Eurochem δήλωσε ότι η αναφορά του Reuters περιείχε «πολλά ουσιώδη πραγματικά σφάλματα». Συγκεκριμένα, «η Eurochem δεν ανήκει στον αμυντικό τομέα της ρωσικής οικονομίας και κανένα από τα προϊόντα μας δεν έχει σχεδιαστεί για στρατιωτικούς σκοπούς», αναφέρεται σε δήλωση της εταιρείας, η οποία έχει την έδρα της στην Ελβετία. Η Eurochem δήλωσε ότι κάθε υπόνοια ότι ο Μελνιτσένκο ελέγχει την εταιρεία είναι ψευδής.

Ο Μελνιτσένκο ανταποκρίθηκε στα ερωτήματα του πρακτορείου. Ο δισεκατομμυριούχος, που σύμφωνα με το Forbes έχει περιουσία 17,5 δισεκατομμύρια δολάρια, τοποθέτησε το πλειοψηφικό του μερίδιο στην Eurochem σε ένα καταπίστευμα που ωφελεί τη σύζυγό του, όπως ανέφερε το Reuters, μετά την επιβολή κυρώσεων σε βάρος του από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι ενώ το 97% της παραγωγής της είναι λιπάσματα, η Eurochem προμηθεύει άλλα βιομηχανικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των εν λόγω χημικών, σε μεγάλο αριθμό πελατών στη Ρωσία και στο εξωτερικό. Η εταιρεία δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τις αποστολές χημικών στον Σβερντλόφ.

Τα φορολογικά δεδομένα

Ένας άλλος γίγαντας λιπασμάτων, η Uralchem, που ιδρύθηκε από τον υπό κυρώσεις δισεκατομμυριούχο Dmitry Mazepin, παρείχε στον Sverdlov περισσότερους από 27.000 μετρικούς τόνους νιτρικού αμμωνίου, όπως έδειξαν τα στοιχεία των σιδηροδρόμων. Το νιτρικό αμμώνιο χρησιμοποιείται για την παρασκευή των HMX και RDX και αναμιγνύεται επίσης με TNT για την παραγωγή ενός εκρηκτικού που ονομάζεται Amatol. Η Uralchem προμήθευσε επίσης 6.000 μετρικούς τόνους νιτρικού οξέος από το εργοστάσιο αζωτούχων λιπασμάτων της στο Berezniki στο Sverdlov, όπως έδειξαν τα στοιχεία.

Δύο άλλα κρατικά εργοστάσια πυρομαχικών, το εργοστάσιο πυρίτιδας του Tambov και το εργοστάσιο πυρίτιδας του Kazan, έλαβαν αποστολές οξέων από την Uralchem, όπως έδειξαν τα σιδηροδρομικά δεδομένα.
Τα ρωσικά τιμολόγια που διέρρευσαν, τα οποία εξέτασε το Reuters, αποκάλυψαν επίσης ότι η Uralchem προμήθευσε πέρυσι τα εργοστάσια Sverdlov, Tambov και Kazan, καθώς και το κρατικό εργοστάσιο πυρίτιδας του Perm.

Ερωτηθείσα λεπτομερώς σχετικά με τις αποστολές, η Uralchem δήλωσε ότι οι πληροφορίες ήταν «εσφαλμένες». Δεν παρείχε περαιτέρω λεπτομέρειες ή εξηγήσεις.

Ο Mazepin, μείωσε την συμμετοχή του στην εταιρεία από 100% σε 48% αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Μια χαλυβουργία στη Σιβηρία που ανήκει στην εισηγμένη στο Λονδίνο Evraz προμήθευσε 5.000 μετρικούς τόνους τολουολίου - συστατικό για το TNT - στο Biysk Oleum Plant, σύμφωνα με τα σιδηροδρομικά στοιχεία. Στην Evraz επιβλήθηκαν κυρώσεις το 2022 από τη βρετανική κυβέρνηση, η οποία δήλωσε ότι προμήθευε χάλυβα στον ρωσικό στρατό.

Σε ανακοίνωσή της, η Evraz δήλωσε ότι προμήθευε τολουόλιο μόνο για «πολιτική χρήση μόνο». Το εργοστάσιο Biysk Oleum, μονάδα της Sverdlov, δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλια.
Τον Απρίλιο του 2024, η κυβέρνηση της περιφέρειας Αλτάι, η οποία περιλαμβάνει την πόλη Biysk, κατέγραψε το εργοστάσιο μεταξύ των κατασκευαστών που «αύξησαν σημαντικά» την παραγωγή τους το 2023 σε εκπλήρωση των κρατικών συμβάσεων αμυντικών προμηθειών.

Το Reuters εντόπισε άλλες δύο εταιρείες που συνδέονται με δισεκατομμυριούχους και προμηθεύουν χημικές ουσίες σε εργοστάσια πυρομαχικών. Το εργοστάσιο τήξης χαλκού Sredneuralsk (SUMZ) στα Ουράλια Όρη, που ιδρύθηκε από τον μεγιστάνα των μετάλλων Iskander Makhmudov, παρέχει ολεούμ - γνωστό και ως πυρωμένο θειικό οξύ - που χρησιμοποιείται στα εργοστάσια πυρίτιδας του Tambov, του Kazan και του Perm.

Το διυλιστήριο της Lukoil στο Περμ παρείχε 6.500 μετρικούς τόνους τολουολίου στο εργοστάσιο σκόνης του Περμ, στο Καζάν και στο Biysk. Η Lukoil ανήκει εν μέρει στον δισεκατομμυριούχο Alekperov, πρώην πρόεδρο της εταιρείας. Όπως και άλλοι, εκποίησε πολλές μετοχές το 2022, αλλά διατήρησε ποσοστό 8,55%.

Τα τιμολόγια που εξέτασε το Reuters έδειξαν ότι το εργοστάσιο της Lukoil ήταν προμηθευτής του εργοστασίου στο Περμ πέρυσι. Τεκμηριώνουν επίσης αποστολές από τη SUMZ προς τα εργοστάσια του Καζάν και του Περμ.

Σε ανακοίνωσή της, η Lukoil δήλωσε ότι το διυλιστήριο του Περμ «δεν κατασκευάζει εκρηκτικά ή οποιαδήποτε σχετικά εξαρτήματα» και ότι οι ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τις αποστολές από εκεί περιείχαν «παράλογες εικασίες».