Αποξηλώνεται ο τρούλος της Αγιάς Σοφιάς - Η δυσκολία με τα περίφημα ψηφιδωτά

11:02 11/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

Ξεκινούν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης στην Αγιά Σοφιά. Τι διαπιστώθηκε στον τρούλο.

Στην αποσυναρμολόγηση του τρούλου της Αγιάς Σοφιάς, του μουσείου – μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco που πλέον λειτουργεί ως τζαμί, θα προχωρήσουν οι αρμόδιες τουρκικές υπηρεσίες, με σκοπό τη συντήρηση και την αποκατάστασή του.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, οι εργασίες θα ξεκινήσουν τον Απρίλιο ή τον Μάιο του 2025 και θα διενεργούνται χωρίς να ενοχλούνται οι επισκέπτες.

Στο εξωτερικό του τρούλου εντοπίστηκαν δομικές ανωμαλίες στο μολύβδινο κάλυμμα του θόλου και κρίθηκε αναγκαίο ο τρούλος να αποξηλωθεί για να συντηρηθεί μόνο από την πάνω πλευρά, καθώς από κάτω υπάρχουν τα περίφημα ψηφιδωτά.

Η προσπάθεια της αποκατάστασης θα γίνει υπό την επίβλεψη της Γενικής Διεύθυνσης Ιδρυμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας και σηματοδοτεί μια «κρίσιμη φάση στις συνεχιζόμενες εργασίες συντήρησης του μνημείου».

{https://www.youtube.com/watch?v=aRDRfMR2Zag&ab_channel=SKAI.gr}

Αγιά Σοφιά: Η δυσκολία στις εργασίες λόγω των ψηφιδωτών

Σε δηλώσεις του, στον δημοσιογράφο του Ειδησεογραφικού Πρακτορείου ΑΑ σχετικά με τις εργασίες αποκατάστασης, ο καθηγητής Ahmet Gulec, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής για την αποκατάσταση του μνημείου δήλωσε ότι «η κάτω πλευρά του τρούλου είναι καλυμμένη με ψηφιδωτά, γεγονός που δημιουργεί μεγάλες δυσκολίες δομικής παρέμβασης. Επομένως, οι επεμβάσεις θα γίνουν από το εξωτερικό του τρούλου ο οποίος θα αποκατασταθεί, με τους σχετικούς σχεδιασμούς να βρίσκονται στο στάδιο ολοκλήρωσης. Μετά την έγκριση, εξετάζεται το ενδεχόμενο να τοποθετηθεί στο πάνω μέρος μια δομή οροφής που θα προστατεύει τον τρούλο. Επί του παρόντος γίνονται λεπτομερείς υπολογισμοί, ώστε όταν ανοίξουμε τον θόλο, οι παρεμβάσεις να πραγματοποιούνται χωρίς να επηρεάζονται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες, τη βροχή, το χιόνι και το νερό με χρονοδιάγραμμα έναρξης περί τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο», ενώ επισήμανε ότι όλες οι εργασίες συντήρησης και επισκευής θα πραγματοποιηθούν χωρίς να ενοχλούνται οι επισκέπτες και οι πιστοί που εισέρχονται στην Αγία Σοφία».

Τουρκικά μέσα αναφέρουν ότι ολοκληρώθηκαν σε πρώτη φάση οι διαδικασίες αποκατάστασης του τάφου του Μεχμέτ Γ΄, του τάφου του Σελίμ Β΄ και του τάφου του Μουράτ Γ΄. Ως αποτέλεσμα των συνεδριάσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Επιστημονική Επιτροπή, συζητήθηκαν ολιστικά οι διαδικασίες του δεύτερου σταδίου και καταρτίστηκε η περαιτέρω πορεία του προγράμματος των εργασιών.

Σε δηλώσεις του, ο καθηγητής Ahmet Gulec, είπε επίσης ότι συνεχίζονται οι μελέτες για να εξεταστούν οι ιδιότητες των υλικών του βόρειου και ανατολικού τοίχου της Αγίας Σοφίας. «Ξεκινήσαμε αναλύσεις για τον σκοπό αυτό. Έγινε κατανοητό ότι ορισμένα από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την επισκευή ήταν με βάση το τσιμέντο. Ήταν ήδη γνωστό, αλλά επιβεβαιώθηκε από τις αναλύσεις και ξεκίνησε η αφαίρεση αυτών των τμημάτων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας τοποθέτησης των σκαλωσιών, έγινε λήψη δειγμάτων για ανάλυση. Οι αρχιτέκτονες και οι ιστορικοί τέχνης είχαν κάνει μια ανάλυση της περιόδου σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν δια ζώσης ή από γραπτά κείμενα και πηγές. Προσπαθούμε να την επιβεβαιώσουμε και έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο ως προς αυτό. Χρειάζεται πολύς χρόνος καθώς γίνονται πολλές αναλύσεις στο κεντρικό εργαστήριο του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Αξιολογούμε από κοινού τα αποτελέσματα και προσπαθούμε να αποκαλύψουμε ό,τι είναι άγνωστο σχετικά με το πού και πότε κατασκευάστηκε τι, κατά τις διάφορες ιστορικές περιόδους».

Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν

Ο καθηγητής Gulec έδωσε επίσης τις πληροφορίες σχετικά με το κονίαμα και τον σοβά που θα χρησιμοποιηθεί στην πρόσοψη όσον αφορά την επισκευή: «Οι αναλύσεις των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν στα τμήματα που πρόκειται να αρμολογηθούν συνεχίζονται. Η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων συντονίζει άρτια την πορεία εργασιών χωρίς βιασύνη, ώστε να αποφευχθεί η επανάληψή τους και να μην διπλασιαστεί ο χρόνος τους. Επί του παρόντος, η φάση παρέμβασης πρόκειται να ολοκληρωθεί σε δύο προσόψεις. Για κάθε περίοδο προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα κατάλληλα υλικά. Γνωρίζουμε πλέον ότι «τα τσιμεντοειδή υλικά βλάπτουν», κάτι που δεν ήταν γνωστό κατά τις εργασίες αποκατάστασης στο παρελθόν. Εμείς προσπαθούμε να ενεργούμε σύμφωνα με τις σημερινές συνθήκες, τις γνώσεις και τις αρχές μας. Βάσει των στοιχείων που έχουμε στη διάθεσή μας και των εξετάσεων στην επιφάνεια του τοίχου της Αγίας Σοφίας, έχουμε αποφανθεί ότι δεν είναι σοβατισμένος αλλά αρμολογημένος. Σε γενικές γραμμές, θα προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε όποιο κονίαμα χρησιμοποιείται ως αρμολόγημα. Αλλά όταν μιλάμε για σοβά, αναφερόμαστε σε εκείνον το σοβά που χρησιμοποιούσαν οι Οθωμανοί και επιθυμούμε να τον χρησιμοποιήσουμε με τρόπο που θα τον κάνει πιο ανθεκτικό στις σημερινές συνθήκες».

Κλείνοντας ο καθηγητής επισήμανε: «Αναφορικά με το πρόγραμμα εργασιών στην Αγία Σοφία, προβλέπεται η εκκίνηση εργασιών από το ανώτερο μέρος του μνημείου δηλαδή τον κύριο τρούλο με πορεία προς τα κατώτερα μέρη του. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν μελέτες ανίχνευσης του μολύβδινου καλύμματος του κύριου τρούλου και των υποστρωμάτων του. Ως αποτέλεσμα των ανωμαλιών που παρατηρήθηκαν στην υφή του μόλυβδου, προβλέπεται η αφαίρεση ολόκληρου του μολύβδινου καλύμματος με απόφαση της Επιστημονικής Επιτροπής, ο προσδιορισμός της τρέχουσας κατάστασης στην επιφάνεια του θόλου και η εκτέλεση εργασιών ενίσχυσης, εάν είναι απαραίτητο, στο πλαίσιο των στατικών αναλύσεων. Στη συνέχεια, θα επαναληφθούν οι εφαρμογές ειδικών σοβάδων, όπου απαιτείται, και θα επισκευαστεί το μολύβδινο κάλυμμα. Οι όψεις του κτιρίου διαθέτουν τόσο επιχρισμένες περιοχές όσο και επιφάνειες προσόψεων από τούβλα και πέτρα. Αποφασίστηκε η απόξεση των σοβάδων στις προσόψεις και τους μιναρέδες του μνημείου, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί από τις αναλύσεις ως μη αυθεντικές. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι εργασίες ξεκίνησαν και η απόξεση ολοκληρώθηκε στη βόρεια πρόσοψη ενώ συνεχίζονται στην ανατολική πρόσοψη. Έχει αποφασιστεί η τεκμηρίωση των ευρημάτων μετά την απόξεση και τον καθαρισμό των αρμών. Πραγματοποιούνται ψηφιακές μετρήσεις σε όλες τις προσόψεις και ετοιμάζονται εκθέσεις σχετικά με τα ευρήματα».