Γλυπτά του Παρθενώνα: Αντιφατικά τα μηνύματα από Βρετανία για τις προθέσεις του Κιρ Στάρμερ

13:31 2/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

«Ανοιχτός» ο Στάρμερ αλλά «δείχνει» το Βρετανικό Μουσείο - Το σενάριο του δαεισμού και οι κόκκινες γραμμές

Αντιφατικά είναι τα μηνύματα που φτάνουν από τη Βρετανία σχετικά με τις προθέσεις του πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ σχετικά με το ζήτημα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενών στην Ελλάδα. Το θέμα έρχεται και πάλι στο προσκήνιο ενόψει της συνάντησης που θα έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Κιρ Στάρμερ, την Τρίτη, στην ατζέντα της οποίας είναι και τα γλυπτά του Παρθενώνα.

Το Sky News ανέφερε πως το εν λόγω ζήτημα «δύο ή τρεις φορές» φέτος κατά τη διάρκεια ιδιωτικών συναντήσεων μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, των διαχειριστών του Βρετανικού Μουσείου και του Τζορτζ Όσμπορν.

Συγκεκριμένα, ανώτατη κυβερνητική πηγή δήλωσε στο ξένο μέσο ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης είχαν έως και τρεις «ιδιωτικές συναντήσεις» με τους επιτρόπους του Βρετανικού Μουσείου και τον πρόεδρο Τζορτζ Όσμπορν σχετικά με την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα - γνωστών και ως Ελγίνεια Μάρμαρα - φέτος.

«Ανοιχτός» ο Στάρμερ, αλλά «δείχνει» το Βρετανικό Μουσείο

Υπενθυμίζεται πως ο πρώην πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ είχε ακυρώσει μια συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη το 2023 και ήταν ένθερμος υποστηρικτής της παραμονής των γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο. Ο Κιρ Στάρμερ εμφανίζεται πιο θετικός στο ενδεχόμενο της επιστροφής, δείχνοντας ωστόσο πως η τελική συμφωνία θα πρέπει να γίνει με το Βρετανικό Μουσείο.

Πηγή προσκείμενη στον Κιρ Σταρμερ ανέφερε χαρακτηριστικά στους Financial Times πως «είμαστε ανοιχτοί σε οτιδήποτε συμφωνηθεί (σ.σ. μεταξύ Βρετανικού Μουσείου και Ελλάδας). Είναι σωστό να πούμε ότι δεν υπάρχει ισχυρή άποψη για το τι πρέπει να συμβεί».

Σύμφωνα με πληροφορίες της Express, αυτό θα επισημάνει ο Κιρ Σταρμερ και στην κατ' ιδίαν συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Όπως αναφέρει το βρετανικό μέσο, ο Κιρ Σταρμερ θα ξεκαθαρίσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη πως η διαμάχη για τα γλυπτά δεν είναι δική του υπόθεση.

Ο υπουργός Άλεξ Νόρις ανέφερε πως οι συζητήσεις είναι τακτικές, αλλά οι πληροφορίες δείχνουν πως ο Κιρ Σταρμερ δεν πρόκειται να παρέμβει και δεν είναι διατεθειμένος να ασκήσει καμία πίεση, αφήνοντας στο Βρετανικό Μουσείο να αποφασίσει εάν και με ποιον τρόπο (ενδεχομένως έναν δανεισμό) θα μπορούσαν να δοθούν τα γλυπτά για κάποιο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα.

Ο νόμος περί Βρετανικού Μουσείου του 1963 εμποδίζει τη νόμιμη παραχώρηση θησαυρών από το Βρετανικό Μουσείο και το αρμόδιο υπουργείο Πολιτισμού τονίζει πως «δεν σχεδιάζει να αλλάξει την υφιστάμενη κυβερνητική πολιτική σχετικά με την επιστροφή» και ότι εναπόκειται στους διαχειριστές του μουσείου να αποφασίσουν.

Το σενάριο του δανεισμού και η «κόκκινη γραμμή»

Ένα από τα σενάρια που έχουν έρθει στο προσκήνιο είναι πως το Βρετανικό Μουσείο θα μπορούσε να συμφωνήσει έναν δανεισμό προς την ελληνική κυβέρνηση. Εξάλλου ο Νόμος του 1963, διασφαλίζει ότι τα αντικείμενα της συλλογής των βρετανικών μουσείων δεν μπορούν απλώς να παραδοθούν.

Ωστόσο οποιαδήποτε συμφωνία δανεισμού θα απαιτούσε τη νομική αναγνώριση των γλυπτών ως ιδιοκτησία του Βρετανικού Μουσείου. Αυτό αποτελεί μια διαχρονική «κόκκινη γραμμή» για την Ελλάδα που τονίζει πως τα μάρμαρα του Παρθενώνα έχουν κλαπεί από τον Έλγιν.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έχει δηλώσει από την πλευρά της ότι η χώρα είναι έτοιμη να διοργανώσει εκ περιτροπής εκθέσεις σημαντικών αρχαιοτήτων για να αντικαταστήσει τα Ελγίνεια Μάρμαρα σε περίπτωση που επιστραφούν τα γλυπτά. Μιλώντας στον Guardian είχε σημειώσει πως η οποιαδήποτε συμφωνία και τα επιμέρους στοιχεία της «θα πρέπει να είναι σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία για την πολιτιστική κληρονομιά».

Το «νομοθετικό κενό» που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν οι Εργατικοί

Σύμφωνα με την Telegraph, η κυβέρνηση των Εργατικών θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ένα νομοθετικό κενό που θα επέτρεπε την επιστροφή των Ελγίνειων Μάρμαρων στην Ελλάδα. Το Βρετανικό Μουσείου και άλλα μεγάλα ιδρύματα απαγορεύεται από το νόμο να δώσουν το περιεχόμενο των συλλογών τους.

Ωστόσο, οι ρήτρες στον Νόμο περί Φιλανθρωπικών Θεμάτων του 2022 προέβλεπαν στα μουσεία να παραχωρούν αντικείμενα, εάν κριθεί πως υπάρχει «ηθική υποχρέωση» να το κάνουν. Σύμφωνα με την Telegraph, η κυβέρνηση των εργατικών εξετάζει αυτό το κενό και «όλες τις επιλογές».

Παρότι στο δημοσίευμα επισημαίνεται πως η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποφασίσει την οριστική της θέση, παρατηρεί πως οι σκέψεις αυτές είναι μια σημαντική διαφορά από την προηγούμενη στάση των Τορις, που ήταν κατηγορηματικά αντίθετοι.

Σε κάθε περίπτωση η τελική απόφαση ανήκει στον επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν, ο οποίος θα μπορούσε να επικαλεστεί αυτή τη «ρήτρα» περί «ηθικής υποχρέωσης». Ο Όσμπορν ηγείται των συζητήσεων με τους Έλληνες υπουργούς για τα γλυπτά από το 2022 και έχει δηλώσει το προηγούμενο διάστημα πως θα πρέπει να υπάρξει μια συμφωνία για να τερματιστεί η διαμάχη με την Ελλάδα.

Το Sky News εκτιμά πως μια συμφωνία δανεισμού μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της ελληνικής κυβέρνησης θα μπορούσε να είναι στα σκαριά - ανοίγοντας το δρόμο για την επιστροφή στην Ελλάδα ενός από τα σημαντικότερα πολιτιστικά μνημεία στον κόσμο, περισσότερα από 200 χρόνια μετά την απομάκρυνσή του από τη χώρα.

Η ιστορία της διαμάχης για τα γλυπτά του Παρθενώνα

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν μέρος της ζωφόρου που διακοσμούσε τον αρχαίο ναό του Παρθενώνα στην Ακρόπολη στην Αθήνα. Ο Βρετανός διπλωμάτης Λόρδος Έλγιν αφαίρεσε τα γλυπτά στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ήταν πρεσβευτής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία τότε κυβερνούσε την Ελλάδα.

Ο λόρδος Έλγιν ισχυρίστηκε ότι είχε λάβει άδεια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία για τη μεταφορά των γλυπτών και τα πούλησε στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου το 1816 πριν τα μάρμαρα περάσουν στην κηδεμονία του Βρετανικού Μουσείου. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι η άδεια δεν δόθηκε ποτέ και η εκπρόσωπος Ζεϊνέπ Μποζ υποστήριξε δημόσια την Ελλάδα τον Ιούνιο στη Διακυβερνητική Επιτροπή Επιστροφής και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών (ΔΕΠΑ).

Η Μποζ, επικεφαλής του τμήματος καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης για το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας, δήλωσε στο Sky News ότι έχουν πρόσβαση σε ολόκληρο το οθωμανικό αρχείο και ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη του εντύπου άδειας, γνωστού ως φιρμάνι. «Δεν υπάρχει φιρμάνι, παρά μόνο ένα ιταλικό κείμενο που αναφέρεται ως μετάφραση του φιρμανιού, αλλά χωρίς το πρωτότυπο έγγραφο, δεν μπορούμε να το πιστοποιήσουμε», είπε. «Παρά την εκτεταμένη αρχειακή έρευνα, δεν έχει βρεθεί κανένα τέτοιο φιρμάνι. Είναι μάλιστα δύσκολο να αποκαλέσουμε το έγγραφο αυτό μετάφραση, όταν το πρωτότυπο δεν είναι διαθέσιμο».

Ο Mario Trabucco della Torretta, κλασικός αρχαιολόγος και επί μακρόν υπέρμαχος της παραμονής των Μαρμάρων στο Λονδίνο, διαφωνεί. Δήλωσε στο Sky News: «Συνολικά, υπάρχουν πολύ περισσότερα στοιχεία για την άδεια από ό,τι θα υπάρξουν ποτέ για τη μυθοπλασία της «κλοπής» των μαρμάρων. «Το γεγονός ότι δεν έχουμε πια το πρωτότυπο δεν έχει καμία σημασία. Το πρωτότυπο, που είδε ο Τζον Γκολτ στην Αθήνα, καταστράφηκε από τους Έλληνες όταν έβαλαν φωτιά στα αρχεία το 1821».