Νέα εποχή στη Συρία: Το καλύτερο και το χειρότερο σενάριο για την τύχη της και ο παράγοντας Ερντογάν

12:33 10/12/2024 - Πηγή: iEidiseis

«Ξεδοντιάστηκε» ο λεγόμενος «άξονας αντίστασης» του Ιράν. Η ταχύτατη κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ και τι έπεται στη Συρία. 

Ένα διάστημα μικρότερο των δύο εβδομάδων αποδείχθηκε τελικά αρκετό ώστε να καταρρεύσει σαν πύργος από τραπουλόχαρτα το καθεστώς Άσαντ που εξουσίασε εδώ και δεκαετίες τη Συρία.

Σχεδόν άπαντες δηλώνουν έκπληκτοι από την ταχύτητα με την οποία το καθεστώς έγινε σκόνη, όπως αναφέρει το βρετανικό δίκτυο BBC.

Την άνοιξη του 2011, τη χρονιά των αραβικών εξεγέρσεων, τα πράγματα ήταν

διαφορετικά, όταν οι Σύροι προσπάθησαν να αρπάξουν λίγη από την επαναστατική μαγεία που είχε παρασύρει τους προέδρους της Τυνησίας και της Αιγύπτου και απειλούσε τους βετεράνους ισχυρούς άνδρες της Λιβύης και της Υεμένης.

Μέχρι το 2011, το καθεστώς που δημιούργησε ο Χαφέζ αλ Άσαντ και πέρασε στον γιο του Μπασάρ με τον θάνατό του το 2000, ήταν ήδη διεφθαρμένο και παρακμιακό.

Όμως το σύστημα που έχτισε ο Χαφέζ εξακολουθούσε να διατηρεί μεγάλο μέρος της βάναυσης, αδίστακτης δύναμης που πίστευε ότι ήταν απαραίτητη για τον έλεγχο της Συρίας. Ο πρεσβύτερος Άσαντ είχε καταλάβει την εξουσία σε μια χώρα που ήταν επιρρεπής σε πραξικοπήματα και την παρέδωσε στον γιο και διάδοχό του χωρίς σημαντική αμφισβήτηση.

Μπασάρ αλ Άσαντ: Καν’ το όπως ο «Νονός»

Ο Μπασάρ αλ Άσαντ επέστρεψε στις «εργοστασιακές ρυθμίσεις» του πατέρα του το 2011. Είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς τώρα, αλλά τότε είχε μεγαλύτερη νομιμοποίηση μεταξύ μέρους του πληθυσμού της Συρίας από ό,τι οι παλιοί δικτάτορες που σαρώθηκαν από τα πλήθη.

Ο Μπασάρ αλ-Άσαντ ήταν ένθερμος υποστηρικτής των Παλαιστινίων και της Χεζμπολάχ κατά τη διάρκεια του επιτυχημένου αγώνα της κατά του Ισραήλ στον πόλεμο του Λιβάνου το 2006. Ήταν νεότερος από τους πρώην και σύντομα πρώην Άραβες ηγέτες.

Από τον θάνατο του πατέρα του είχε υποσχεθεί μεταρρυθμίσεις. Κάποιοι Σύροι ήθελαν ακόμη να τον πιστέψουν το 2011, ελπίζοντας ότι οι διαδηλώσεις θα ήταν η ώθηση που χρειαζόταν για την αλλαγή που είχε υποσχεθεί, μέχρι που διέταξε τους άνδρες του να πυροβολήσουν ειρηνικούς διαδηλωτές στους δρόμους.

Ένας βρετανός πρέσβης στη Συρία είπε κάποτε ότι ο τρόπος για να καταλάβει κανείς το καθεστώς Άσαντ ήταν να παρακολουθήσει ταινίες της μαφίας όπως ο «Νονός». Οι υπάκουοι μπορούσαν να ανταμειφθούν.

Όποιος πήγαινε κόντρα στον επικεφαλής της οικογένειας ή στους στενότερους υπασπιστές του θα εξοντωνόταν. Στην περίπτωση της Συρίας αυτό θα μπορούσε να σημαίνει αγχόνη, εκτελεστικό απόσπασμα ή επ' αόριστον εγκλεισμό σε κάποιο υπόγειο κελί.

Η διεθνής συναίνεση ήταν ότι ο Μπασάρ αλ Άσαντ ήταν αδύναμος, εξαρτώμενος από τη Ρωσία και το Ιράν και προεδρεύοντας μιας χώρας που είχε κατακερματιστεί για να διατηρήσει την κυριαρχία της η οικογένειά του - αλλά ακόμα αρκετά ισχυρός ώστε να θεωρείται ένα γεγονός της ζωής στη Μέση Ανατολή, που θα μπορούσε να είναι ακόμα και χρήσιμος.

Η στάση των συμμάχων του Άσαντ

Τις τελευταίες ημέρες, πριν οι αντάρτες ξεκινήσουν από την Ιντλίμπ, αναφέρθηκε ευρέως ότι οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσπαθούσαν να αποσυνδέσουν τη Συρία του Άσαντ από το Ιράν.

Το Ισραήλ είχε εξαπολύσει όλο και πιο σφοδρές αεροπορικές επιδρομές εναντίον στόχων εντός της Συρίας, για τους οποίους έλεγε ότι αποτελούσαν μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού που χρησιμοποιούσε το Ιράν για να προμηθεύει με όπλα τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Η επίθεση του Ισραήλ στον Λίβανο είχε επιφέρει σοβαρά πλήγματα στη Χεζμπολάχ, αλλά η ιδέα ήταν να σταματήσει την αναγέννησή της. Την ίδια στιγμή τα ΗΑΕ και οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να βρουν κίνητρα για να σπάσει τη συμμαχία με την Τεχεράνη, χαλαρώνοντας τις κυρώσεις και επιτρέποντας στον Άσαντ να συνεχίσει τη διεθνή αποκατάσταση.

Ωστόσο, η ζημιά που προκάλεσε το Ισραήλ στη Χεζμπολάχ και το Ιράν με τα όπλα και τη συνεχή υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς και η προμήθεια όπλων από τον Μπάιντεν στην Ουκρανία, κατέστησαν αδύνατο, ακόμη και ανεπιθύμητο, για τους στενότερους συμμάχους του Άσαντ να τον σώσουν.

Αλλά το γεγονός ότι έβλεπαν τον Άσαντ ως μέρος της στρατηγικής τους να περιορίσουν και να βλάψουν το Ιράν μέχρι και λίγες ημέρες πριν από την πτώση του, δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν πίστευαν ούτε στιγμή ότι απείχε λίγες ημέρες από μια μεταμεσονύκτια φυγή προς τη Ρωσία.

Συνεισέφεραν στο τέλος του, περισσότερο κατά λάθος παρά σχεδιασμένα.

«Ξεδοντιάστηκε» ο λεγόμενος «άξονας αντίστασης»

Η πτώση του καθεστώτος θα μπορούσε να έχει τερματίσει την αλυσίδα εφοδιασμού του Ιράν, αν οι νέοι κυβερνήτες της Συρίας αποφασίσουν ότι οι συμφωνίες τους με άλλους είναι πιο χρήσιμες από την ιρανική συμμαχία.

Όλες οι πλευρές σκέφτονται σκληρά και ξανασκέφτονται για το τι θα επακολουθήσει, και είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα. Οι Σύροι, οι γείτονές τους και ο ευρύτερος κόσμος βρίσκονται τώρα αντιμέτωποι με έναν ακόμη γεωπολιτικό σεισμό, τον μεγαλύτερο της σειράς που ακολούθησε τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ τον περασμένο Οκτώβριο. Μπορεί να μην είναι ο τελευταίος.

Το Ιράν βλέπει την οριστική κατάρρευση των βασικών πυλώνων του δικτύου που αποκαλούσε «άξονα αντίστασης». Τα πιο σημαντικά συστατικά του έχουν μετασχηματιστεί- η Χεζμπολάχ έχει υποστεί σοβαρές ζημιές και το καθεστώς Άσαντ έχει καταρρεύσει.

Οι ηγέτες του Ιράν ίσως θελήσουν να δώσουν συνέχεια στις νύξεις για συνομιλίες σχετικά με μια συμφωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του. Ή η νέα στρατηγική του γύμνια μπορεί να το ωθήσει σε μια μοιραία απόφαση να μετατρέψει το εξαιρετικά εμπλουτισμένο ουράνιο του σε πυρηνικό όπλο.

Οι Σύροι έχουν κάθε λόγο να χαίρονται. Στα χρόνια μετά το 2011, παρ' όλη την καταστολή και τη βαρβαρότητα του καθεστώτος, ο Άσαντ και οι ακόλουθοί του μπορούσαν ακόμη να βρουν άνδρες που θα πολεμούσαν. Πολλοί από τους στρατιώτες στις γραμμές του μετώπου έλεγαν ότι ο Άσαντ ήταν καλύτερη επιλογή από τους τζιχαντιστές εξτρεμιστές της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος.

Ωστόσο, το 2024, αντιμέτωποι με μια καλά οργανωμένη δύναμη ανταρτών που επέμενε ότι ήταν εθνικιστές, ισλαμιστές αλλά όχι πλέον τζιχαντιστές, οι απρόθυμοι στρατεύσιμοι του στρατού αρνήθηκαν να πολεμήσουν, έβγαλαν τις στολές τους και πήγαν σπίτι τους.

Το καλύτερο σενάριο για το μέλλον της Συρίας και ο παράγοντας Ερντογάν

Σύμφωνα πάντα με το BBC, το καλύτερο σενάριο προβλέπει ότι οι Σύροι, με τη βοήθεια των μεγάλων παικτών της περιοχής, θα βρουν έναν τρόπο να δημιουργήσουν ένα μεταπολεμικό κλίμα εθνικής συμφιλίωσης και όχι ένα κύμα λεηλασίας και εκδίκησης που θα παρασύρει τη χώρα σε έναν νέο πόλεμο. Ο Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζουλάνι, ο ηγέτης της νικηφόρας οργάνωσης τζιχαντιστών HTS, κάλεσε τους άνδρες του και όλες τις ομάδες της Συρίας να σέβονται ο ένας τον άλλον.

Οι άνδρες του έχουν απομακρύνει το καθεστώς Άσαντ, ενώ ο ίδιος αποτελεί ό,τι πιο κοντινό σε ηγέτη που διαθέτει η Συρία de facto.

Η Συρία, όμως, έχει δεκάδες ένοπλες ομάδες που δεν συμφωνούν απαραίτητα μαζί του και θα θελήσουν να αρπάξουν την εξουσία στις δικές τους περιοχές. Στη νότια Συρία, οι πολιτοφυλακές δεν αναγνώρισαν την εξουσία των Άσαντ. Δεν θα ακολουθήσουν εντολές που δεν τους αρέσουν από το νέο σχήμα στη Δαμασκό.

Στην ανατολική έρημο, οι ΗΠΑ είδαν μια αρκετά μεγάλη απειλή από τα απομεινάρια της ομάδας Ισλαμικό Κράτος για να εξαπολύσουν κύματα αεροπορικών επιδρομών. Οι Ισραηλινοί, θορυβημένοι από την προοπτική ενός ισλαμικού κράτους στα σύνορά τους, σφυροκοπούν τις στρατιωτικές υποδομές των ενόπλων δυνάμεων της Συρίας.

Ίσως θα ήταν καλύτερο να βρεθεί ένας τρόπος να γίνει ο αναμορφωμένος Συριακός Αραβικός Στρατός μέρος της λύσης σε μια χώρα χωρίς πολύ νόμο και τάξη. Η απερίσκεπτη απόφαση των ΗΠΑ το 2003 να διαλύσουν τις ιρακινές ένοπλες δυνάμεις είχε καταστροφικές συνέπειες.

Στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ερντογάν πρέπει να είναι ικανοποιημένος με αυτό που βλέπει.

Η Τουρκία του Ερντογάν έκανε περισσότερα από κάθε άλλη δύναμη για να διατηρήσει την αυτονομία της επαρχίας Ιντλίμπ, όπου η HTS μετατρεπόταν σε μαχητική δύναμη, όταν η Συρία φαινόταν να βρίσκεται σε βαθιά κατάψυξη.

Ο Ερντογάν μπορεί να δει την επιρροή του να επεκτείνεται στα σύνορα του Ισραήλ, σε μια εποχή που οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας έχουν δηλητηριαστεί από τον πόλεμο στη Γάζα.

Το χειρότερο σενάριο για τη Συρία

Το χειρότερο σενάριο για τους Σύρους προβλέπει ότι η χώρα τους θα ακολουθήσει το παράδειγμα δύο αραβικών δικτατοριών που περιήλθαν σε βίαιο χάος μετά την πτώση των καθεστώτων τους.

Ο συνταγματάρχης Καντάφι της Λιβύης και ο Σαντάμ Χουσεΐν του Ιράκ απομακρύνθηκαν χωρίς να υπάρχει έτοιμος αντικαταστάτης που να περιμένει στα παρασκήνια. Η κακώς μελετημένη ξένη παρέμβαση συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία των δύο καταστροφών.

Το κενό που άφησαν οι δικτάτορες συμπληρώθηκε από κύματα λεηλασίας, εκδίκησης, αρπαγής της εξουσίας και εμφυλίου πολέμου.

Οι Σύριοι δεν είχαν την ευθύνη για τη μοίρα τους εδώ και γενιές. Τους το στέρησαν οι δύο πρόεδροι Άσαντ και οι οπαδούς τους. Η χώρα έμεινε τόσο αποδυναμωμένη μετά τον πόλεμο, που οι μεγαλύτερες ξένες δυνάμεις το εκμεταλλεύτηκαν για να αυξήσουν και να διατηρήσουν τη δική τους εξουσία.

Οι Σύροι εξακολουθούν να μην έχουν εξουσία πάνω στη ζωή τους. Θα μπορούσαν να έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια νέα και καλύτερη χώρα αν το έκαναν, καταλήγει το βρετανικό δίκτυο.