Νίκος Μαραντζίδης στο iEidiseis: Ζούμε περίοδο επανευθυγράμμισης των ψηφοφόρων πάνω σε δικομματικές ράγες

08:41 7/6/2020 - Πηγή: iEidiseis

Τι λέει για Μητσοτάκη, Τσίπρα, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, ακροδεξιά, τι προβλέπει για τις επόμενες εκλογές είτε γίνουν τώρα, είτε στο τέλος της τετραετίας, τι επισημαίνει για την «ορμπανοποίηση» του πολιτικού συστήματος.

«Το να συζητάμε για το πόσα πολλά χρόνια θα κυβερνά ο πρωθυπουργός, ο οποίος δεν έκλεισε ακόμη ένα χρόνο στην πρωθυπουργία είναι κάπως οξύμωρο», επισημαίνει ο Νίκος Μαραντζίδης

με συνέντευξή του στο iEidiseis, αν και προβλέπει πως αν γίνουν εκλογές τώρα θα τις κερδίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος μαθηματικά έχει 60% πιθανότητες να τις κερδίσει και στο τέλος της τετραετίας.

Παράλληλα, όμως, βασιζόμενος και στην ευρωπαϊκή εμπειρία, προειδοποιεί πως «οι ψηφοφόροι στις μέρες μας, ρίχνουν τις κυβερνήσεις, περισσότερο από ότι στο παρελθόν, πιθανόν γιατί δεν ταυτίζονται με τα κόμματα όπως οι γονείς ή οι παππούδες τους», αλλά και ότι «οι πρόωρες εκλογές θα είναι ένα μουτζούρωμα της εικόνας», που έχει καλλιεργήσει για τον εαυτό του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Με τη συνέντευξή του στο iEidiseis, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, τονίζει:

«Σε αυτή τη φάση, οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν «το μήνα του μέλιτος» στις σχέσεις της κυβέρνησης με τους ψηφοφόρους. Ας προστεθεί βέβαια πως η πανδημία ενίσχυσε τη δημοφιλία του πρωθυπουργού. Αλλά όλα αυτά δεν συνδέονται ούτε με «κυρίαρχο κόμμα», ούτε με ορμπανοποίηση».

«Το να συζητάμε για το πόσα πολλά χρόνια θα κυβερνά ο πρωθυπουργός, ο οποίος δεν έκλεισε ακόμη ένα χρόνο στην πρωθυπουργία είναι κάπως οξύμωρο».

«Είναι πιθανό λοιπόν ο Μητσοτάκης (εάν δεν του συμβεί καμιά ακόμη ‘μεγάλη στραβή’) να κερδίσει και τις επόμενες εκλογές είτε αυτές είναι πρόωρες είτε όχι».

«Στις μέρες μας, για πολλούς λόγους, τα παγιωμένα μεταπολεμικά ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα, φαίνεται πως έπαψαν να είναι παγιωμένα(…).Οι ψηφοφόροι στις μέρες μας, ρίχνουν τις κυβερνήσεις, περισσότερο από ότι στο παρελθόν. Πιθανόν γιατί δεν ταυτίζονται με τα κόμματα όπως οι γονείς ή οι παππούδες τους».

«Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει έναν αδιαμφισβήτητο και δημοφιλή ηγέτη και καλύπτει σε γενικές γραμμές ταυτόχρονα τον χώρο της σοσιαλιστικής Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Υπάρχει βεβαίως μια χτυπητή αναντιστοιχία. Οι ψηφοφόροι του είναι κατά βάση κεντροαριστεροί ενώ η κομματική του οργάνωση προέρχεται από την ριζοσπαστική αριστερά. Η σχέση αυτή δείχνει να μην έχει δέσει ακόμη».

«Το ΚΙΝΑΛ συνιστά τα απομεινάρια ενός ισχυρού κόμματος. Χωρίς ισχυρή ταυτότητα, με γερασμένο εκλογικό σώμα, και με έλλειψη χαρισματικής ηγεσίας θα έχει δυσκολίες. «Αυτοκτόνησε» όταν δεν ψήφισε την απλή αναλογική που του είχε προτείνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ».

«Σκεφτείτε πως το 2010-2015 είχαμε μια ασύλληπτου μεγέθους οικονομική και πολιτική κρίση, μια τεράστια εκλογική και πολιτική ανατροπή από αυτές που γίνονται κάθε μισό αιώνα και το ΚΚΕ παρέμεινε στο 5-6%».

«Ο Κ. Μητσοτάκης μέχρι στιγμής στηρίζει τη δημοφιλία του (ιδιαίτερα στον κεντρώο χώρο και τα μεσαία στρώματα) στην εικόνα του ως αποτελεσματικού, μετριοπαθούς και τεχνοκράτη πρωθυπουργού που λύνει προβλήματα χωρίς πολιτικάντικες κινήσεις. Οι πρόωρες εκλογές θα είναι ένα μουτζούρωμα αυτής της εικόνας αναμφίβολα».

«Στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε μια περίοδο επανευθυγράμμισης των ψηφοφόρων πάνω σε δικομματικές ράγες. Σε αυτό θα συμβάλει το εκλογικό, πλειοψηφικού χαρακτήρα, σύστημα που εισήγαγε η κυβέρνηση της ΝΔ αλλά και το τέλος της περιόδου των μνημονίων και η οικονομική σταθεροποίηση. Επιπλέον, οι τάσεις αντιμετώπισης της πανδημίας με κευνσιανές πολιτικές ενισχύει τη σταθερότητα, και μειώνει το εύρος των αντιθέσεων».

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

-Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν νταμπλ σκορ της Νέας Δημοκρατίας επί του ΣΥΡΙΖΑ. Πιστεύετε ότι οδηγούμαστε σε μια «ορμπανοποίηση» του πολιτικού συστήματος, με ένα πρώτο κόμμα γύρω στο 40%, ένα δεύτερο γύρω στο 25% και κάποια μικρότερα κόμματα, που δεν θα συνεργάζονται με το δεύτερο;

-Πρέπει να ξεκινήσουμε με μια επισήμανση. Πρόκειται για διαφορετική περίπτωση ένα κομματικό σύστημα ‘κυρίαρχου κόμματος’ όπου παρά την ύπαρξη ενός ανταγωνιστικού πολυκομματικού και φιλελεύθερου πλαισίου, ένα κόμμα μπορεί να είναι στην Κυβέρνηση για πολλά χρόνια (πχ παλιότερα η Γερμανική Χριστιανοδημοκρατία ή η Σουηδική Σοσιαλδημοκρατία), και άλλο «ορμπανοποίηση» που υποδηλώνει όχι απλά την ύπαρξη ενός κυρίαρχου κόμματος αλλά την υπονόμευση του δημοκρατικού και φιλελεύθερου θεσμικού πλαισίου μέσω του ελέγχου των θεσμών από μια αυταρχική κυβέρνηση. Εμείς προς το παρόν βρισκόμαστε μακριά και από τα δύο. Καταρχήν, έχουμε ένα κόμμα που είναι στην κυβέρνηση μόλις ένα χρόνο. Σε αυτή τη φάση, οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν «το μήνα του μέλιτος» στις σχέσεις της κυβέρνησης με τους ψηφοφόρους. Ας προστεθεί βέβαια πως η πανδημία ενίσχυσε τη δημοφιλία του πρωθυπουργού. Αλλά όλα αυτά δεν συνδέονται ούτε με «κυρίαρχο κόμμα», ούτε με ορμπανοποίηση.

Υπάρχει κάτι άλλο που φέρνει τη συζήτηση στον Ορμπάν. Η σχέση της Κυβέρνησης με τα ΜΜΕ. Κι εδώ όμως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι τα τηλεοπτικά ΜΜΕ αντιμετωπίζουν, για να το πω ήπια, φιλικά την Κυβέρνηση. Όμως για να είμαστε ειλικρινείς, αυτό δεν έχει προέλθει τόσο από κάποια σοβαρή θεσμική παρέμβαση με στόχο τον έλεγχο τους εκ μέρους της κυβέρνησης (με την εξαίρεση της ΕΡΤ, που όμως πρόκειται δυστυχώς για πάγια πολιτική των κυβερνήσεων στη χώρα μας). Είναι περισσότερο το αποτέλεσμα μιας κοινωνικο-πολιτικής συμμαχίας, θα λέγαμε, όπου για μια σειρά λόγους οι ιδιοκτήτες των καναλιών όχι απλώς εμπιστεύονται περισσότερο αλλά επενδύουν σε αυτήν Κυβέρνηση.

Αυτό δεν σημαίνει πως αυτό δεν παράγει αποτελέσματα που είναι ανησυχητικά για την ποιότητα της ενημέρωσης και κατ΄ επέκταση της δημοκρατίας. Ζούμε αν θέλετε το αντίστροφο άλλων περιόδων που τα ΜΜΕ έκαναν «σύσσωμα» αντιπολίτευση και λαϊκιστική πολιτική. Και τότε έκαναν κακό στην ποιότητα της ενημέρωσης και τώρα.

«Το να συζητάμε για το πόσα πολλά χρόνια θα κυβερνά ο πρωθυπουργός, ο οποίος δεν έκλεισε ακόμη ένα χρόνο στην πρωθυπουργία είναι κάπως οξύμωρο»

-Κάποιοι, πάντως, ομιλούν για στρατηγική επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και το ερώτημα που έχουν είναι απλά «στα πόσα χρόνια θα σταματήσει να κυβερνά»…

-Το να συζητάμε για το πόσα πολλά χρόνια θα κυβερνά ο πρωθυπουργός, ο οποίος δεν έκλεισε ακόμη ένα χρόνο στην πρωθυπουργία είναι κάπως οξύμωρο. Πρόσφατα, ένας φίλος, μου υπενθύμισε πως ο Β. Μεϊμαράκης είχε «προβλέψει» το 2004 (εκείνη την υπέροχη χρονιά για την πρόσφατα εκλεγμένη κυβέρνηση της ΝΔ: κατάκτηση Euro και εξαιρετικά επιτυχημένη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων) πως ο Καραμανλής θα ήταν πρωθυπουργός 12ετίας. Θέλετε να θυμηθούμε τι είχε ήδη συμβεί το 2016, στα 12 χρόνια δηλαδή; Η ΝΔ, όχι μόνο δεν ήταν στην Κυβέρνηση, αλλά είχε ήδη 7 χρόνια στην Αντιπολίτευση. Στο μεταξύ είχαν περάσει μετά τον Καραμανλή άλλοι τρεις πρωθυπουργοί (Παπανδρέου, Παπαδήμος, Σαμαράς) κι ο Τσίπρας βάδιζε στον δεύτερο χρόνο της διακυβέρνησης.
Οπότε ας μην μιλάμε μακροπρόθεσμα. Ας πούμε όμως τι είναι πιθανό: είναι πιθανό λοιπόν ο Μητσοτάκης (εάν δεν του συμβεί καμιά ακόμη ‘μεγάλη στραβή’) να κερδίσει και τις επόμενες εκλογές είτε αυτές είναι πρόωρες είτε όχι. Στη Μεταπολίτευση, από τους οκτώ εκλεγμένους από το λαό πρωθυπουργούς, οι πέντε έκαναν και δεύτερη θητεία έστω και ‘κουτσή (Κ. Καραμανλής, Α. Παπανδρέου, Κ. Σημίτης, Κ. Καραμανλής, Α. Τσίπρας), οι τρεις δεν έκαναν (Κ. Μητσοτάκης, Γ. Παπανδρέου, Α. Σαμαράς). Άρα με βάση το παρελθόν έχει 60% πιθανότητες να ξανακερδίσει εκλογές (αλλά και περίπου 40% να χάσει).

Ας προσθέσω κάτι ακόμη επ’ αυτού: στις μέρες μας, για πολλούς λόγους, τα παγιωμένα μεταπολεμικά ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα, φαίνεται πως έπαψαν να είναι παγιωμένα. Η Γερμανία που για δεκαετίες είχε ένα σύστημα δύο ισχυρών κομμάτων (Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλδημοκράτες) και ενός τρίτου μικρού ‘μπαλαντέρ’ (Φιλελεύθεροι), τώρα έχει έξι κόμματα στη Βουλή. Στη Γαλλία το κόμμα του Μακρόν δεν υπήρχε πουθενά στο χάρτη, ενώ τώρα έχουν εξαφανιστεί ιστορικά κόμματα(Γκολικοί, Σοσιαλιστές). Στην Ιταλία τα Πέντε Αστέρια και Λέγκα ανέτρεψαν πλήρως το σκηνικό των 25 τελευταίων χρόνων. Οι ψηφοφόροι στις μέρες μας, ρίχνουν τις κυβερνήσεις, περισσότερο από ότι στο παρελθόν. Πιθανόν γιατί δεν ταυτίζονται με τα κόμματα όπως οι γονείς ή οι παππούδες τους.

« Αν κάνει πρόωρες εκλογές ο Μητσοτάκης θα τις κερδίσει, όπως τις κέρδισε ο Τσίπρας το 2015.Όπως θα τις κέρδιζε κι ο Παπανδρέου το 2010, αν τις είχε κάνει»

-Η αξιωματική αντιπολίτευση και ο Αλέξης Τσίπρας τι καλούνται να διορθώσει;

-Δεν έχω καμιά συνταγή να προτείνω, ούτε και πιστεύω πως υπάρχει τέτοια. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει έναν αδιαμφισβήτητο και δημοφιλή ηγέτη και καλύπτει σε γενικές γραμμές ταυτόχρονα τον χώρο της σοσιαλιστικής Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Υπάρχει βεβαίως μια χτυπητή αναντιστοιχία. Οι ψηφοφόροι του είναι κατά βάση κεντροαριστεροί ενώ η κομματική του οργάνωση προέρχεται από την ριζοσπαστική αριστερά. Η σχέση αυτή δείχνει να μην έχει δέσει ακόμη. Η οργάνωση δεν είναι ελκυστική για τους ψηφοφόρους και αντίστροφα τα οργανωμένα μέλη δείχνουν να μην «πολυσυμπαθούν» τους ψηφοφόρους τους (τους θεωρούν «πασόκους»). Ως εκ τούτου, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μια εξαιρετικά μικρή οργανωμένη βάση (λιλιπούτεια θα έλεγα) για τα δεδομένα ενός κόμματος εξουσίας. Πράγμα προβληματικό και οπωσδήποτε τροχοπέδη για να επανέλθει στην διακυβέρνηση. Αυτό αποτυπώνεται και στους συνδικαλιστικούς χώρους και στην Αυτοδιοίκηση. Αναμφίβολα ο Α. Τσίπρας είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, το πρόσωπο αναφοράς τόσο για τους ψηφοφόρους όσο και για τους κομματικούς. Χρειάζεται όμως ένα φρέσκο κόμμα που να αντικατοπτρίζει και να συνθέτει τις δύο βασικές συνιστώσες προέλευσης των ψηφοφόρων: τη σοσιαλδημοκρατική και αυτήν της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Προς το παρόν, οι εκ του ΠΑΣΟΚ αιρετοί δείχνουν να έχουν πολύ περιορισμένη απήχηση στην οργανωμένη βάση του κόμματος.

«Αναμφίβολα ο Α. Τσίπρας είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, το πρόσωπο αναφοράς τόσο για τους ψηφοφόρους όσο και για τους κομματικούς. Χρειάζεται όμως ένα φρέσκο κόμμα που να αντικατοπτρίζει και να συνθέτει τις δύο βασικές συνιστώσες προέλευσης των ψηφοφόρων: τη σοσιαλδημοκρατική και αυτήν της ριζοσπαστικής Αριστεράς»

-Και τα μικρότερα κόμματα; Το ΚΙΝΑΛ, το ΚΚΕ, το ΜέΡΑ 25;

-Είναι τρεις διαφορετικές περιπτώσεις. Το ΚΙΝΑΛ συνιστά τα απομεινάρια ενός ισχυρού κόμματος. Χωρίς ισχυρή ταυτότητα, με γερασμένο εκλογικό σώμα, και με έλλειψη χαρισματικής ηγεσίας θα έχει δυσκολίες. «Αυτοκτόνησε» όταν δεν ψήφισε την απλή αναλογική που του είχε προτείνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτού του είδους τα κεντρώα, πραγματιστικά, κόμματα μπορούν πολύ εύκολα να επιβιώσουν σε συνθήκες απλής αναλογικής και συμμαχικών κυβερνήσεων. Αντίθετα, με πλειοψηφικά συστήματα και πόλωση, δυσκολεύονται γιατί οι ψηφοφόροι τους αλλά και τα στελέχη τους είναι πραγματιστές επίσης. Επειδή λοιπόν το κόμμα δεν έχει ισχυρή ιδεολογική ταυτότητα, ο ψηφοφόρος (και το στέλεχος) θα το εγκαταλείψει εφόσον βλέπει πως άλλα διακυβεύματα (η διακυβέρνηση και η πολιτική καριέρα) είναι ισχυρότερα. Βλέπετε με πόση ευκολία η κυβέρνηση αλίευσε στελέχη του ΚΙΝΑΛ ; Να είστε βέβαιοι, πως θα συνεχίσει να το κάνει, δημιουργώντας κι άλλα ρήγματα. Αν δεν συμβεί κάποια έκπληξη, σταδιακά, οι συνδικαλιστές και οι αυτοδιοικητικοί του ΚΙΝΑΛ θα αναζητήσουν στέγη και στήριξη είτε στο ΣΥΡΙΖΑ είτε στη ΝΔ.

Το ΚΚΕ είναι ένα ιστορικό κόμμα αλλά με τάσεις αυτοπεριθωριοποίησης. Κατά τη γνώμη μου, από το 1991 και έπειτα, πιθανόν λόγω του τραύματος του 1989 και της διάσπασης του 1991, εγκλωβίστηκε σε μια «μεροδούλι-μεροφάι» στρατηγική επιβίωσης εγκαταλείποντας την πολιτική των συμμαχιών με άλλα κόμματα. Επίσης αδιαφορεί για την διακυβέρνηση. Αυτή η στρατηγική («πέντε κόμματα δύο πολιτικές», το θυμάστε το σύνθημα;) το έκανε ένα αδιάφορο κόμμα για τους εκλογείς. Σκεφτείτε πως το 2010-2015 είχαμε μια ασύλληπτου μεγέθους οικονομική και πολιτική κρίση, μια τεράστια εκλογική και πολιτική ανατροπή από αυτές που γίνονται κάθε μισό αιώνα και το ΚΚΕ παρέμεινε στο 5-6%.

Το Μέρα25 είναι προς το παρόν το αποτύπωμα της προσωπικής φιλοδοξίας του ηγέτη του. Τι θα γίνει στη συνέχεια δεν το γνωρίζουμε αλλά προσωπικά δεν βλέπω κάποια σπουδαία προοπτική.

«Το ΚΙΝΑΛ συνιστά τα απομεινάρια ενός ισχυρού κόμματος. Χωρίς ισχυρή ταυτότητα, με γερασμένο εκλογικό σώμα, και με έλλειψη χαρισματικής ηγεσίας θα έχει δυσκολίες. «Αυτοκτόνησε» όταν δεν ψήφισε την απλή αναλογική που του είχε προτείνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ»

-Εκτιμάτε ότι η ακροδεξιά δεν θα βρει χώρο κομματικής στέγασης; Πέραν της Ελληνικής Λύσης του Κυριάκου Βελόπουλου.

-Η επανεμφάνιση του Κασιδιάρη ίσως δημιουργήσει μια αναστάτωση σε αυτόν τον χώρο που πάντως φαίνεται να βρίσκεται σε ύφεση.

-Το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών τέλη καλοκαιριού, αρχές φθινοπώρου, πόσο πιθανό το βλέπετε; Με δεδομένο και το ευρωπαϊκό «πακέτο»; Τι ζητήματα θα εγείρει, κατά τη γνώμη σας, μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και τι επιπτώσεις θα επιφέρει στο πολιτικό σύστημα;

-Αν καταλαβαίνω καλά υπάρχουν δύο διαφορετικές τάσεις στο κυβερνητικό επιτελείο: η μία λέει πως πρέπει να γίνουν πρόωρες εκλογές μέχρι το φθινόπωρο γιατί οι συνθήκες είναι τέτοιες που η δυσφορία θα μεγαλώσει και αυτό θα φθείρει την κυβέρνηση. Άρα προτείνεται «μηδενισμός του κοντέρ» και αξιοποίηση της δημοσκοπικής κυριαρχίας του Μητσοτάκη. Επιπλέον, η κυβέρνηση εκλέχτηκε με άλλο πρόγραμμα και έτσι δικαιούται να προσφύγει στις κάλπες με βάση ένα νέο πρόγραμμα που προέκυψε από τη δυναμική της συγκυρίας και περιλαμβάνει και τη διαχείριση των χρημάτων της ΕΕ. Από την άλλη, τα αντεπιχειρήματα συνδέονται με το υψηλό ρίσκο μιας τέτοιας επιλογής (δεύτερο κύμα πανδημίας, παρατεταμένη αστάθεια λόγω δύο συνεχόμενων εκλογών σε περίοδο οικονομικής ύφεσης, κλπ) αλλά και το να φανεί κυνική, ψηφοθηρευτική και πολιτικάντικη κίνηση τακτικής. Ο Κ. Μητσοτάκης μέχρι στιγμής στηρίζει τη δημοφιλία του (ιδιαίτερα στον κεντρώο χώρο και τα μεσαία στρώματα) στην εικόνα του ως αποτελεσματικού, μετριοπαθούς και τεχνοκράτη πρωθυπουργού που λύνει προβλήματα χωρίς πολιτικάντικες κινήσεις. Οι πρόωρες εκλογές θα είναι ένα μουτζούρωμα αυτής της εικόνας αναμφίβολα.

Το τι θα επιλέξει είναι άγνωστο αν και προς το παρόν δείχνει να μην προχωρά προς εκλογές. Πάντως, αν κάνει πρόωρες εκλογές ο Μητσοτάκης θα τις κερδίσει, όπως τις κέρδισε ο Τσίπρας το 2015.Όπως θα τις κέρδιζε κι ο Παπανδρέου το 2010, αν τις είχε κάνει.

-Η κρίση, τελικά, θα ενισχύσει το πολιτικό σύστημα και το δικομματισμό, όπως αυτός διαμορφώνεται ή θα δημιουργηθούν αποσυσπειρωτικές τάσεις;

-Στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε μια περίοδο επανευθυγράμμισης των ψηφοφόρων πάνω σε δικομματικές ράγες. Σε αυτό θα συμβάλει το εκλογικό, πλειοψηφικού χαρακτήρα, σύστημα που εισήγαγε η κυβέρνηση της ΝΔ αλλά και το τέλος της περιόδου των μνημονίων και η οικονομική σταθεροποίηση. Επιπλέον, οι τάσεις αντιμετώπισης της πανδημίας με κευνσιανές πολιτικές ενισχύει τη σταθερότητα, και μειώνει το εύρος των αντιθέσεων. Σήμερα, ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βλέπουμε την αποθέωση της συναινετικής δημοκρατίας. Εάν δεν έχουμε κάποια παρατεταμένη και δραματική κρίση λόγω πανδημίας θα συνεχίσουμε να βλέπουμε αυτήν την τάση για αρκετό διάστημα ακόμη.

«Οι ψηφοφόροι στις μέρες μας, ρίχνουν τις κυβερνήσεις, περισσότερο από ότι στο παρελθόν. Πιθανόν γιατί δεν ταυτίζονται με τα κόμματα όπως οι γονείς ή οι παππούδες τους»