Το «μυστικό» της Γροιλανδίας: Γιατί ο Τραμπ θέλει να την αποσπάσει από τη Δανία

09:20 8/1/2025 - Πηγή: iEidiseis

Σπάνιες γαίες, πετρέλαιο, αέριο αλλά και σημαντική γεωπολιτική θέση είναι οι θησαυροί της Γροιλανδίας.

Ο γιος του Ντόναλντ Τραμπ προσγειώθηκε χθες Τρίτη (7/1) στη Γροιλανδία, το νησί της Αρκτικής για το οποίο ο πατέρας του έχει εκφράσει την έντονη επιθυμία να αγοράσει, παρά τις έντονες αντιδράσεις της κυβέρνησης του νησιού ότι δεν είναι προς πώληση.

Ο Τραμπ Τζούνιορ χαρακτήρισε το ταξίδι

ως «λίγη διασκέδαση», λέγοντας στο CNN: «Ως άνθρωπος της υπαίθρου, είμαι ενθουσιασμένος που σταμάτησα στη Γροιλανδία για αυτή την εβδομάδα».

{https://www.youtube.com/watch?v=XMvN-MPS2p0&ab_channel=TheTimesandTheSundayTimes}

Ωστόσο, το ταξίδι (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) τροφοδότησε εικασίες σχετικά με το ποια ακριβώς είναι τα σχέδια του πατέρα του για αυτή την περιοχή της Αρκτικής.

Τον Δεκέμβριο, ο Τραμπ επανέλαβε τις εκκλήσεις που έγιναν στην πρώτη του προεδρία για την αμερικανική ιδιοκτησία της Γροιλανδίας, χαρακτηρίζοντάς την ως «απόλυτη ανάγκη». Ερωτηθείς σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη αν θα απέκλειε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει «στρατιωτικό ή οικονομικό εξαναγκασμό» για να αποκτήσει τη Γροιλανδία -ή τον Παναμά, τον οποίο ο Τραμπ έχει επίσης εκφράσει την επιθυμία να αποκτήσει- ο εκλεγμένος πρόεδρος απάντησε: «Όχι, δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κανένα από αυτά τα δύο, αλλά μπορώ να πω αυτό: Τις χρειαζόμαστε για την οικονομική μας ασφάλεια».

Ο εκλεγμένος πρόεδρος λέει ότι η κατοχή της Γροιλανδίας είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των ΗΠΑ, αλλά οι ειδικοί λένε ότι μπορεί επίσης να έχει στο «μάτι» του άλλες πτυχές της Γροιλανδίας, όπως ο θησαυρός φυσικών πόρων της -συμπεριλαμβανομένων των μετάλλων σπάνιων γαιών- οι οποίοι μπορεί να γίνουν πιο προσιτοί καθώς η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους της περιοχής.

Μοναδική γεωπολιτική θέση

Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο και φιλοξενεί περισσότερους από 56.000 ανθρώπους. Πρώην αποικία της Δανίας και τώρα αυτόνομη επικράτεια της Δανίας, κατέχει μια μοναδική γεωπολιτική θέση, καθώς βρίσκεται μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η πρωτεύουσά της Nuuk βρίσκεται πιο κοντά στη Νέα Υόρκη από ό,τι στην πρωτεύουσα της Δανίας, την Κοπεγχάγη.

Εδώ και καιρό θεωρείται κλειδί για την ασφάλεια των ΗΠΑ, ιδίως για την απόκρουση μιας πιθανής επίθεσης από τη Ρωσία, δήλωσε ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ, ανώτερος ερευνητής στο Δανικό Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών. Ο ναυτιλιακός δρόμος του Βορειοδυτικού Περάσματος διέρχεται κατά μήκος της ακτής του και το νησί αποτελεί μέρος του χάσματος Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου, μιας θαλάσσιας περιοχής στρατηγικής σημασίας.

Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που διατυπώνει την ιδέα της αγοράς της Γροιλανδίας. Το 1867, όταν ο πρόεδρος Άντριου Τζόνσον αγόρασε την Αλάσκα, σκέφτηκε επίσης να αγοράσει τη Γροιλανδία. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η κυβέρνηση Τρούμαν προσέφερε στη Δανία 100 εκατομμύρια δολάρια για το νησί, σύμφωνα με έγγραφα που αναφέρθηκαν για πρώτη φορά από δανέζικα μέσα ενημέρωσης.

Καμία από τις δύο προσφορές δεν καρποφόρησε, αλλά στο πλαίσιο μιας αμυντικής συνθήκης του 1951, οι ΗΠΑ απέκτησαν μια αεροπορική βάση που σήμερα ονομάζεται Διαστημική Βάση Pituffik, στη βορειοδυτική Γροιλανδία. Στη μέση της διαδρομής μεταξύ Μόσχας και Νέας Υόρκης, είναι το βορειότερο φυλάκιο των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και είναι εξοπλισμένο με σύστημα προειδοποίησης πυραύλων.

Οι ΗΠΑ επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι «καμία εχθρική μεγάλη δύναμη δεν θα ελέγχει τη Γροιλανδία, διότι μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για επιθέσεις κατά των ΗΠΑ», δήλωσε ο Πραμ Γκαντ στο CNN.

Πλούσια σε σπάνια ορυκτά

Ωστόσο, αυτό που μπορεί να είναι ακόμη πιο ελκυστικό για τον Τραμπ είναι τα πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων της Γροιλανδίας, δήλωσε ο Κλάους Ντοντς, καθηγητής γεωπολιτικής στο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, καθώς και τα μέταλλα σπάνιων γαιών που έχουν μεγάλη ζήτηση για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις ανεμογεννήτριες της πράσινης μετάβασης, καθώς και για την κατασκευή στρατιωτικού εξοπλισμού.

Επί του παρόντος, η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή σπάνιων γαιών και έχει ήδη απειλήσει να περιορίσει τις εξαγωγές κρίσιμων ορυκτών και συναφών τεχνολογιών, ενόψει της δεύτερης θητείας του Τραμπ.

«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του ανησυχούν πολύ για τον ασφυκτικό έλεγχο που φαίνεται να έχει η Κίνα», δήλωσε ο Dodds στο CNN. Η Γροιλανδία προσφέρει μια δυνητικά πλούσια πηγή αυτών των κρίσιμων ορυκτών, πρόσθεσε. «Νομίζω ότι η Γροιλανδία έχει πραγματικά ως στόχο να κρατήσει την Κίνα μακριά».

Οι πάγοι λιώνουν και αποκαλύπτουν ευκαιρίες

Το λιώσιμο των πάγων και η ραγδαία άνοδος της θερμοκρασίας της Αρκτικής δίνουν στη Γροιλανδία μια θέση στην πρώτη σειρά για την κλιματική κρίση, αλλά ορισμένοι βλέπουν επίσης οικονομικές ευκαιρίες καθώς η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει τη χώρα.

Η απώλεια των πάγων έχει ανοίξει τις ναυτιλιακές οδούς, αυξάνοντας τον χρόνο που μπορούν να διακινηθούν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο. Η αρκτική ναυσιπλοΐα αυξήθηκε κατά 37% κατά τη δεκαετία έως το 2024, σύμφωνα με το Αρκτικό Συμβούλιο, εν μέρει λόγω της τήξης των πάγων.

«Ο Τραμπ, νομίζω, ενστικτωδώς αντιλαμβάνεται την ιδέα ότι η Αρκτική λιώνει» και τις αντιληπτές ευκαιρίες, δήλωσε ο Dodds. Αν και προειδοποίησε, στην πραγματικότητα, οι συνθήκες κατά μήκος αυτών των διαδρομών εξακολουθούν να είναι συχνά επικίνδυνες και το λιώσιμο των πάγων μπορεί να κάνει τα νερά ακόμη πιο επικίνδυνα για πλοήγηση.

Υπάρχει επίσης η υπόνοια ότι το λιώσιμο των πάγων μπορεί να διευκολύνει την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, αλλά η κλιματική κρίση δεν έχει ακόμη αποδειχθεί ότι θα αλλάξει πολύ το «παιχνίδι» για αυτό, δήλωσε ο Phillip Steinberg, καθηγητής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Durham.

Δεν είναι ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά τους πόρους της Γροιλανδίας πιο προσιτούς, δήλωσε στο CNN, αλλά μάλλον «πιο αναγκαίους».

Θα μπορούσε να συμβεί στην πραγματικότητα;

Οι κυβερνήσεις τόσο της Δανίας όσο και της Γροιλανδίας έχουν ταχθεί σθεναρά κατά της ιδέας ότι το έθνος της Αρκτικής μπορεί να αγοραστεί.

«Δεν είμαστε προς πώληση και δεν θα είμαστε ποτέ προς πώληση. Δεν πρέπει να χάσουμε τον πολυετή αγώνα μας για ελευθερία», έγραψε η πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Múte Egede σε ανάρτηση στο Facebook στα τέλη Δεκεμβρίου.

{https://www.facebook.com/mutebegede/posts/pfbid02M2B63CCwvFBmFPioGMbDgXaYRf4rdhFnVn2Wfqpi7RANnUvtpfD2oiXM8j3cxJfNl}

Ο Kuupik V. Kleist, πρώην πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, δήλωσε ότι ο Τραμπ μιλούσε περισσότερο στους πολίτες των ΗΠΑ παρά στους Γροιλανδούς. «Δεν βλέπω τίποτα στο μέλλον που θα άνοιγε τον δρόμο για μια πώληση. Δεν αγοράζεις απλώς μια χώρα ή έναν λαό», δήλωσε στο CNN.

Αλλά τα σχόλια του Τραμπ έρχονται σε μια ενδιαφέρουσα στιγμή για τη Γροιλανδία, δήλωσε ο Dodds. Η κυβέρνησή της υπό την ηγεσία των Ινουίτ έχει πρόσφατα αυξήσει τα αιτήματα για ανεξαρτησία από τη Δανία. Στην πρωτοχρονιάτικη ομιλία του, ο Έγκεντε ζήτησε να αφαιρεθούν τα «δεσμά της αποικιοκρατικής εποχής» (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ).

{https://www.youtube.com/watch?v=Jd28oXLayMs&t&ab_channel=DRMNews}

«Πανικοβάλλει τη Δανία», δήλωσε ο Dodds, η οποία φαίνεται να έχει επικεντρωθεί περισσότερο στη σχέση της με τη Γροιλανδία. Τον Δεκέμβριο, η Δανία ανακοίνωσε μια τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών για τη Γροιλανδία. Στη συνέχεια, στις αρχές Ιανουαρίου, η βασιλική οικογένεια της Δανίας εγκαινίασε ένα επανασχεδιασμένο βασιλικό οικόσημο, αυξάνοντας την προβολή της πολικής αρκούδας που συμβολίζει τη Γροιλανδία.

Η Γροιλανδία επιδιώκει να ενισχύσει την ανεξαρτησία της διαφοροποιώντας την οικονομία της από την αλιεία. Τον Νοέμβριο άνοιξε ένα νέο αεροδρόμιο στο Nuuk στο πλαίσιο των σχεδίων για την αύξηση του τουρισμού. Αλλά εξακολουθεί να βασίζεται σε μια ετήσια επιχορήγηση περίπου 500 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Δανία, η οποία έχει αποδειχθεί μεγάλο εμπόδιο για την ανεξαρτησία.

Αυτό εγείρει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα, δήλωσε ο Dodds. «Τι θα έκανε η Γροιλανδία αν ο Τραμπ προσέφερε, ας πούμε, 1 δισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο για να έχει ένα διαφορετικό είδος σύνδεσης;»

Ορισμένοι πολιτικοί της Γροιλανδίας έχουν εκφράσει την ιδέα μιας ειδικής ένωσης, παρόμοιας με αυτή που έχουν οι ΗΠΑ με τις Νήσους Μάρσαλ, όπου η Γροιλανδία έχει κυριαρχία αλλά και οικονομική στήριξη από τις ΗΠΑ, με αντάλλαγμα συμφωνίες για ορισμένα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ.

Ωστόσο, ο πρώην πρωθυπουργός Κλάιστ εξέφρασε έντονο σκεπτικισμό ότι αυτού του είδους η ένωση θα μπορούσε να λειτουργήσει. «Δεν νομίζω ούτε ότι (αυτό) έχει κάποιο ενδιαφέρον. Σκεφτείτε μόνο πώς οι ΗΠΑ έχουν μεταχειριστεί τους δικούς τους αυτόχθονες πληθυσμούς».

Προς το παρόν, παραμένει ασαφές το κατά πόσο ο Τραμπ θα επιδιώξει τη δηλωμένη επιθυμία του να αποκτήσει τη Γροιλανδία μόλις αναλάβει την εξουσία. «Κανείς δεν ξέρει αν πρόκειται απλώς για παλικαριά, αν είναι μια απειλή για να αποκτήσει κάτι άλλο ή αν είναι πραγματικά κάτι που θέλει να κάνει», δήλωσε ο Πραμ Γκαντ.