Έφτασαν στην Αθήνα οι 15 κυκλαδικές αρχαιότητες από τη συλλογή Στερν

09:31 30/10/2022 - Πηγή: The President

Δεκαπέντε κυκλαδικές αρχαιότητες μεγάλης σημασίας και ομορφιάς, περιμένουν τις επόμενες ημέρες, να τις θαυμάσουμε. Τα 15 ειδώλια και αγγεία από τη συλλογή Στερν, βρίσκονται ήδη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και απομένουν ελάχιστες λεπτομέρειες για την λαμπρή όσο και πολυαναμενόμενη έκθεσή τους. Λίγα εικοσιτετράωρα μόνο μάς χωρίζουν από την παρουσίασή τους στο κοινό. Τα 15 αρχαία, θα  παραμείνουν στο Μουσείο

για ένα χρόνο, ενώ στη συνέχεια η χώρα μας θα υποδεχθεί ισάριθμα από την συλλογή Στερν, η οποία θα εκτεθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το κορυφαίο μουσείο παγκοσμίως.

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, κατάφερε με δύσκολες όσο και καίριες διαπραγματεύσεις να επιστραφεί στην Ελλάδα η Συλλογή Στερν με τις 161 κυκλαδικές αρχαιότητες. Η συμφωνία κυρώθηκε από τη Βουλή τον Σεπτέμβριο και ανάμεσα σε όσα προέβλεπε ήταν και η έκθεση συγκεκριμένων αγγείων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, που είναι από τους εταίρους.

Οι αρχαιότητες που θα εκτεθούν είναι:

-Νεολιθική φιγούρα (περίπου 5300- 4500 π.Χ) με ύψος 22 εκατοστά. Η φιγούρα έχει σχηματισμένα κάποια ανατομικά κυρίως χαρακτηριστικά.

-Ειδώλιο βιολόσχημο (περίπου 3000- 2800 π.Χ) με ύψος 25,5 εκ

Τα “βιολόσχημα” ειδώλια, που ονομάστηκαν έτσι επειδή το περίγραμμά τους θυμίζει έντονα το σχήμα του βιολιού, αποτελούν το συνηθέστερο τύπο σχηματικών ειδωλίων της Πρωτοκυκλαδικής Ι περιόδου όπως αναφέρει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Αποτελούν εξέλιξη των βιολοειδών μορφών της Νεότερης Νεολιθικής (5300-3200 π.Χ.) και είναι κατά κανόνα μικρού μεγέθους, πολύ λεπτά, με μακρύ ραβδόσχημο στέλεχος, που αποδίδει το κεφάλι και τον λαιμό, και δύο πλατιές εγκοπές που διαμορφώνουν τη “μέση” του σώματος. Σε αρκετά παραδείγματα υπάρχει εγχάρακτο ηβικό τρίγωνο ή, σπανιότερα, ανάγλυφοι μαστοί, γεγονός που υποδηλώνει ότι απεικόνιζαν γυναικείες μορφές.

-Ειδώλιο τύπου Πλαστηρά, υβριδικό, καθώς παρουσιάζει διαφορές από τα ειδώλια αυτού του τύπου, (περίπου 2800- 2700) ύψος 29,3 εκ

Τα ειδώλια “τύπου Πλαστηρά”,  οφείλουν την ονομασία τους στο ομώνυμο νεκροταφείο της Πάρου, Τυπολογικά, τα ειδώλια τύπου Πλαστηρά αποτελούν εξέλιξη των στεατοπυγικών μορφών της Νεότερης Νεολιθικής περιόδου (5300-3200 π.Χ.). Ο κωνικός πίλος (σκούφος) με τις οριζόντιες αυλακώσεις απαντά τόσο σε ανδρικές όσο και σε γυναικείες μορφές του τέλους της Πρωτοκυκλαδικής Ι και της μετάβασης προς την Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο και θεωρείται ότι απηχεί ανατολικές (συριακές) επιδράσεις, ίσως σε συνδυασμό με επιδράσεις από τη Βαλκανική.

-Ειδώλιο τύπου Πλαστηρά (3000- 2800 π Χ.), ύψος 27,8 εκ

-Προκανονικό ειδώλιο (2800- 2700) ύψος 29,3 εκ

Στον προκανονικό τύπο, τα ειδώλια έχουν ύψος πέντε έως είκοσι εννέα εκατοστά και αποτελούν μεταβατικές μορφές από τον τύπο Πλαστηρά

-Ειδώλιο του τύπου Σπεδού- πρώιμη περίοδος- (2600-2500 π.Χ.) ύψος 86,3 εκ

Η “παραλλαγή Σπεδού”, που πήρε την ονομασία της από ένα πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο της Νάξου, αποτελεί την πολυπληθέστερη κατηγορία “κανονικών” κυκλαδικών ειδωλίων και έχει τη μεγαλύτερη εξάπλωση εντός και εκτός Κυκλάδων, καθώς και τη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Στην ευρύτατη αυτή ομάδα εντάσσονται μικροσκοπικά ειδώλια ύψους 8 εκ. έως και μνημειακά γλυπτά ύψους 1,50 μ. Με εξαίρεση ένα άγαλμα ανδρικής μορφής, που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τα έργα της “παραλλαγής Σπεδού” αποδίδουν όλα γυναικείες μορφές.

-Ειδώλιο τύπου Σπεδού- πρώιμη περίοδος (2600- 2500 π.Χ.) σπανιότατο τεχνούργημα, που δείχνει μια μορφή επάνω στο κεφάλι άλλης (ύψος 19,5 εκ(

-Κεφαλή τύπου Σπεδού – πρώιμη περίοδος (2600- 2500 π.Χ.) ύψος 16 εκ

-Ειδώλιο τύπου Σπεδού, (2500 π.Χ.) ύψος 53,7 εκ

-Ειδώλιο τύπου Σπεδού- ύστερη περίοδος, (2500-2400 π.Χ.) ύψος 55,8 εκ

-Αγγείο πόσης με πόδι (2700- 2200 π.Χ.) ύψος 11,9 εκ

-Τηγανόσχημο σκεύος (2500-2400 π.Χ.) ύψος 20,3

Τα τηγανόσχημα σκεύη, που εμφανίζονται στην Πρωτοκυκλαδική Ι, αλλά γνωρίζουν τη μεγαλύτερη διάδοσή τους στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο, οφείλουν την ονομασία τους στο χαρακτηριστικό σχήμα και όχι στη χρήση τους η οποία παραμένει αιγιγματική. Έχουν διχαλωτή ή τετράπλευρη λαβή ενώ η “βάση” φέρει συνήθως εγχάρακτη διακόσμηση με ομόκεντρους κύκλους, απλές ή τρέχουσες σπείρες, ακτινωτά μοτίβα, ενίοτε δε και απεικονίζεις κωπήλατων πλοίων.

Τηγανόσχημα σκεύη βρίσκονται κυρίως σε τάφους, δεν λείπουν όμως και τα παραδείγματα από οικισμούς. Προς το παρόν δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τη χρήση τους και το νόημα των παραστάσεών τους. Αν τα αγγεία αυτά χρησίμευαν σε ταφικές τελετουργίες, τότε μοτίβα όπως ο ήλιος και η θάλασσα ενδέχεται να συνδέονταν με δοξασίες για τη μεταθανάτια ζωή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πάντως, συναντούμε πάνω από τις λαβές εγχάρακτα τριγωνικά μοτίβα που θυμίζουν έντονα τα αιδοία των μαρμάρινων γυναικείων ειδωλίων, λεπτομέρεια που επιτρέπει υποθετικούς συσχετισμούς ανάμεσα σε στοιχεία της φύσης (θάλασσα, ήλιος) και τη γυναικεία γονιμότητα.

-Πυξίδα από στεατίτη (2700- 2300/2200 π.Χ.) ύψος 4,6 εκ

-Ποτήρι (3200-2800 π.Χ.) ύψος 10,6 εκ

-«Κανδήλα» ή κρατηρίσκος, (περίπου 3200- 2800 π.Χ.) ύψος 26,6

Η ονομασία δόθηκε καθώς τα συγκεκριμένα αγγεία θυμίζουν τα χριστιανικά καντήλια

Τα μαρμάρινα ειδώλια, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αποτελούν τη σημαντικότερη δημιουργία της κυκλαδικής τέχνης. Στην πλειονότητά τους αναπαριστούν γυμνές γυναικείες μορφές με διπλωμένα χέρια πάνω από την κοιλιά, ελαφρώς λυγισμένα γόνατα και το κεφάλι ελαφρώς ανασηκωμένο προς τα πίσω. Ο τύπος αυτός αποκαλείται από τους ειδικούς «κανονικός», επειδή συνιστά τον κατ’ εξοχήν τύπο ειδωλίων της περιόδου ακμής της κυκλαδικής τέχνης (2700-2300 π.Χ.). Στον «κανονικό» τύπο εντάσσονται διάφορες παραλλαγές, που έχουν πάρει τις ονομασίες τους από τους τόπους όπου βρέθηκαν για πρώτη φορά. Κάποια πρώιμα ειδώλια, που δεν παρουσιάζουν τα παραπάνω στοιχεία σε πλήρη εξέλιξη, αποκαλούνται «προ-κανονικά» ενώ μια σειρά ύστερων ειδωλίων με εκφυλισμένα χαρακτηριστικά αποκαλούνται «μετα-κανονικά».

Εκτός από τα «κανονικά» ειδώλια, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα που απεικονίζουν την γυναικεία μορφή με τρόπο σχηματικό. Ο πιο γνωστός τύπος είναι τα βιολόσχημα ειδώλια, που ονομάστηκαν έτσι επειδή το σχήμα τους θυμίζει βιολί.

Η ανδρική μορφή αναπαρίσταται σπάνια στην κυκλαδική τέχνη, κυρίως σε ομοιώματα μουσικών ή πολεμιστών, ενώ ελάχιστα είναι τα παραδείγματα «κανονικών» ανδρικών ειδωλίων.

Τέλος, υπάρχει και μια μικρή ομάδα ασυνήθιστων ειδωλίων που απεικονίζουν συμπλέγματα μορφών διαφόρων τύπων.

Η προέλευση των περισσότερων κυκλαδικών ειδωλίων μάς είναι άγνωστη, καθώς αποτελούν προϊόντα λαθρανασκαφών. Μεταξύ αυτών που έχουν προέλθει από συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες τα περισσότερα έχουν βρεθεί σε τάφους. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει πολλούς ερευνητές στην ερμηνεία τους ως αντικειμένων θρησκευτικής-τελετουργικής χρήσης. Η ανεύρεση τους, ωστόσο, και σε οικισμούς ή άλλους μη-ταφικούς χώρους, αλλά και το γεγονός ότι μόνον ένας μικρός αριθμός κυκλαδικών τάφων περιείχε τέτοια ειδώλια, υποδηλώνει ότι η χρήση τους ήταν περισσότερο σύνθετη

Αγγελική Κώττη

The post Έφτασαν στην Αθήνα οι 15 κυκλαδικές αρχαιότητες από τη συλλογή Στερν appeared first on The President.