Εκατό χρόνια από τη γέννηση της Αλκης Ζέη, το ΥΠΠΟΑ τιμά την επέτειο

14:57 2/1/2023 - Πηγή: The President

«Λογοτεχνικό Έτος Άλκης Ζέη», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννησή της, ανακηρύσσει το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το 2023. Συγγραφέας ιδιαίτερα αγαπητή, πολυγραφότατη, πολυμεταφρασμένη και πολυβραβευμένη, με σημαντική παρουσία στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων, της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η Άλκη Ζέη «παρέμεινε ενεργή έως το τέλος της ζωής της, συνομιλώντας τακτικά με τους αναγνώστες της και συμμετέχοντας στα κοινά» σημειώνει η υπουργός Λίνα Μενδώνη.

«Το συγγραφικό

της έργο έχει άμεση σχέση με την ιστορία. Ξεκινώντας από προσωπικές της εμπειρίες, υφαίνει την υπόθεση των έργων της παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων τη: “Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα”, “Το Καπλάνι της Βιτρίνας” και “Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου”, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, παραμένοντας δημοφιλή σε εφήβους και ενήλικες αναγνώστες».

Ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Φαινόμενο Άλκη Ζέη θα πει παιδική και εφηβική λογοτεχνία που διαβάζεται με πάθος και από ενήλικες, θα πει λογοτεχνικοί χαρακτήρες που επιδρούν σε γενιές και γενιές αναγνωστών, θα πει απόδοση της ιστορίας με υψηλή λογοτεχνική αξία, θα πει αναρίθμητες διακρίσεις και μεταφράσεις σε δεκάδες γλώσσες, θα πει βιβλία που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε ελληνικό σπίτι. Αυτό το φαινόμενο θα γιορτάσουμε και θα τιμήσουμε το 2023».

Εγραφε η πολυαγαπημένη συγγραφέας: «από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές. Δεν τα έζησα σαν απλός παρατηρητής, αλλά παίρνοντας ενεργό μέρος κάθε φορά κι έτσι και να ήθελα δεν θα μπορούσε το συγγραφικό μου έργο να μην επηρεαστεί από τα γεγονότα αυτά που συγκλόνισαν τον τόπο μας. Άθελά μου η ζωή μου μπλέχτηκε μέσα στην ιστορία κι έγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Το συγγραφικό μου, λοιπόν, έργο, θέλω δεν θέλω, είναι γεμάτο ιστορία… Αν πέτυχα να κάνω τα παιδιά να την ακούσουν τουλάχιστον, το μέλλον θα δείξει».

Η Αλκη Ζέη ασχολήθηκε με το γράψιμο από πολύ νεαρή ηλικία. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε στη συνέχεια ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα – Μυτούσης». Πρώτο της μυθιστόρημα είναι «Το Καπλάνι της Βιτρίνας» (1963), έργο σχεδόν αυτοβιογραφικό, εμπνευσμένο από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους, «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της έργο «Με Μολύβι Φάμπερ Νούμερο Δύο», και το 2017 το «Πόσο θα Ζήσεις ακόμα, Γιαγιά». Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Ένα Παιδί από το Πουθενά», κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν τον θάνατό της.

Το «Καπλάνι της Βιτρίνας», το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο-σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη υπήρξε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία.

Τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της κι αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ σε Πανεπιστήμια Ελλάδας και Κύπρου. Έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, και τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων.

Η Αλκη Ζέη, δεν σταματούσε ποτέ να μας εκπλήττει με τη ζωντάνια, τη νεανική και διαυγή σκέψη της και με τη δημιουργικότητά της. Συνομιλούσε επί πολλά χρόνια με μαθητές στα σχολεία, και είχε αγαπηθεί βαθιά από πολλές γενιές παιδιών στην Ελλάδα. Πήγαινε συχνά στις Βρυξέλλες, για να συναντήσει τα παιδιά και τα εγγόνια της, έγραφε σε υπολογιστή, χειριζόταν με άνεση το κινητό τηλέφωνο.

«Εχω διαβάσει πως η Ελλάδα έχει περάσει εξήντα κρίσεις από το 1827. Ε, θα την περάσουμε και αυτήν, λέω, θα βγούμε κάποια ώρα», είχε πει στην υπογράφουσα, σε συνέντευξη που είχε δώσει για την εφημερίδα «Φιλελεύθερος».

– Η χώρα είναι σαν να κάθεται στον καναπέ.

Μάλλον, σαν να είναι στον αέρα.

– Πώς φτάσαμε μέχρι εδώ;

Ολοι μαζί το σπρώξαμε και έγινε αυτό το ανακάτωμα.

– Και πώς θα βγούμε;

Αν το ήξερα, θα ήμουν πρωθυπουργός… (γελάει – σ.σ. διακρινόταν για το χιούμορ της, το οποίο, όπως έλεγε, μας σώζει σε δύσκολες καταστάσεις. Από αυτές που η ίδια είχε περάσει ουκ ολίγες).

– Εχετε ζήσει κι άλλες δύσκολες εποχές, όπως η γερμανική Κατοχή.

Δύσκολη, αλλά αλλιώτικη. Αλίμονο αν θέλουμε να κάνουμε ό,τι κάναμε τότε. Να γράφουμε στους τοίχους συνθήματα και να φωνάζουμε «Ζήτω η λευτεριά». Αλλα πρέπει να κάνουμε σήμερα. Να βρούμε καινούργια πράγματα που να ταιριάζουν με την εποχή μας.

– Ποια ήταν η διαφορά μέσα σας;

Τότε είχες όραμα και είχες και μεγάλη ελπίδα πως αν τελειώσει η Κατοχή η ζωή σου ανήκει. Η προοπτική της απελευθέρωσης έφερνε κάτι νέο. Καινούργιες σκέψεις, ιδέες, φιλοσοφίες. Ολα ήταν καινούργια, και όχι μόνο στην Ευρώπη. Το ηθικό μας εκείνη την εποχή ήταν πολύ ψηλά ανεβασμένο. Οι άνθρωποι δεν είχαν την κατάθλιψη που έχουν τώρα. Παγκοσμίως νομίζω δεν είναι η εποχή των μεγάλων οραμάτων, των μεγάλων προσωπικοτήτων. Υπάρχουν καλοί, αλλά όχι μεγάλοι. Το θαύμα σου σοσιαλιστικού κόμματος της Γαλλίας, ο Μπερλινγκουέρ στην Ιταλία. Δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει ξανά Μιτεράν, μια τόσο πολυσύνθετη πραγματικότητα.

– Πώς από τόσο μεγάλες στιγμές και εθνικές εξάρσεις πέφτεις ξανά στην καθημερινότητα;
Ευτυχώς, σιγά σιγά.

Η δική ζωή της δεν ήταν περίπατος. «Κάθε άλλο. Είχε μέσα πολλά. Πόλεμο, εμφύλιο, εξορίες, προσφυγιά, τα πάντα».

– Ομως, οι δυσκολίες βοηθάνε να διαπλάθονται οι χαρακτήρες. Ή καλύτερα να έλειπαν όλα αυτά;

Οχι, κοίταξε, δεν θα ήθελα να μην έχω πάρει μέρος στην Αντίσταση. Αφού αυτά συνέβησαν στην Ελλάδα, καθόλου δεν θα ήθελα να είμαι απέξω.

– Σαν να το είχατε μέσα σας να είστε πολίτης.

Το είχα, αλλά το καλλιέργησε και η Διδώ Σωτηρίου, που είχε παντρευτεί τον αδελφό της μητέρας μας, τον θείο Πλάτωνα. Η Διδώ έπεσε σαν κεραυνός στο σπίτι μας και ξεσήκωσε τους πάντες. Εκείνη με ενθάρρυνε να γράψω, επίσης. Αλλά συμβούλευε να γράφω μόνο για πράγματα που γνωρίζω. Αυτό μού χρειάστηκε.

– Πότε πιστέψατε ότι γίνατε συγγραφέας;

Δεν το έχω πιστέψει ακόμη. Καμιά φορά έρχονται και με ρωτάνε για διάφορα και αντιλαμβάνομαι πως το έργο μου έχει απήχηση.

– Τι βλέπετε στις επισκέψεις στα σχολεία;

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο δάσκαλος για να αγαπήσουν τα παιδιά το διάβασμα. Οταν εκείνος παθιάζεται, βγάζει μαθητές που παθιάζονται το ίδιο.

– Οι Ελληνες δεν αγαπάμε ιδιαίτερα το βιβλίο.

Ναι, γιατί δεν το μαθαίνουμε από μικρά. Η εκπαίδευση κουτσαίνει. Οι Γάλλοι έχουν έξοχη παιδεία. Αποφοιτούν και ξέρουν όλη την Ιστορία και τη λογοτεχνία τους. Εμείς βάζουμε αποσπάσματα συγγραφέων στα αναγνωστικά. Αν ο δάσκαλος πει «ας διαβάσουμε και ένα έργο του συγγραφέα», έχει καλώς. Αλλιώς…

– Λέτε στα παιδιά να είναι κατά της βίας και υπέρ της διαφορετικότητας.

Και να είναι μεταξύ τους αγαπημένα, να βοηθάει το ένα το άλλο. Και αν στιγματιστεί ένα παιδί, να επεμβαίνουν και οι δάσκαλοι, οι διευθυντές, ώστε να μην επιτρέπουν να υποστεί μπούλινγκ. Να αναγνωρίζουν ότι στον καθένα από εμάς αρέσουν διαφορετικά πράγματα και να σέβεται ο ένας τον άλλον. Να ακούνε.

Για την οργάνωση του «Λογοτεχνικού Έτους Αλκης Ζέη» συγκροτήθηκε αμισθί ομάδα εργασίας για τον συντονισμό, την υποστήριξη, τον σχεδιασμό δράσεων, καθώς και για την αξιολόγηση προτάσεων και αιτημάτων αιγίδας διαφόρων φορέων για δράσεις τους στο πλαίσιο του εορτασμού του Έτους.

Η ομάδα απαρτίζεται από τους:

Ελένη Δουνδουλάκη, Γενική Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού

Φίλιππο Τσιμπόγλου, Γενικό Διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας

Πέτρο Σεβαστίκογλου, Σκηνοθέτη- καθηγητή κινηματογραφίας (γιος της Αλκης Ζέη)

Χριστίνα Ντουνιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ

Μελπoμένη Κανατσούλη, Καθηγήτρια Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ

Αθανάσιο Αγάθο, Αναπληρωτή Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ

Βασιλική Νίκα, Εκπαιδευτικό, Μέλος Ε.ΔΙ.Π ΕΚΠΑ, Πρόεδρο του Ελληνικού Τμήματος του IBBY

Πλάτωνα Μαυρομούστακο, Καθηγητή Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Σίσσυ Παπαθανασίου, Ιστορικό Πολιτισμού, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠΠΟΑ

Μεταξύ των κεντρικών δράσεων στο πλαίσιο του εορτασμού του Λογοτεχνικού Έτους, το ΥΠΠΟΑ προγραμματίζει την κυκλοφορία αφιερωματικού τόμου, μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη (κτήριο Πειραιώς 138) στο τέλος Φεβρουαρίου, καθώς και σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων στην  Ελλάδα και  το εξωτερικό.

Η Άλκη Ζέη θα τιμηθεί, επίσης, στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια (6-9 Μαρτίου 2023), όπου η Ελλάδα θα συμμετέχει ως «τιμώμενη αγορά».

Αγγελική Κώττη

The post Εκατό χρόνια από τη γέννηση της Αλκης Ζέη, το ΥΠΠΟΑ τιμά την επέτειο appeared first on The President.