Ο «Προμηθέας Λυόμενος» και άλλα έργα από το Τατόι

08:18 25/1/2023 - Πηγή: The President

Δώδεκα χιλιάδες κινητά αντικείμενα έχουν καταγραφεί μέχρι τώρα στο Τατόι, και συντηρούνται με σειρά από τους συντηρητές του υπουργείου Πολιτισμού. Τα έργα προχωρούν, επιβεβαιώνουν στελέχη του υπουργείου, που ασχολούνται με το μεγάλο αυτό πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα που θα συνεχίζεται πολλά χρόνια ακόμη. Πάντως, σε πρώτη φάση, θα καταγραφούν και θα συντηρηθούν 41.0000 αντικείμενα. Και όλα αυτά, έως το 2025, οπότε και θα πρέπει να είναι έτοιμο το μουσείο, που θα λειτουργήσει στο πρώην ανάκτορο.

Έπιπλα, έργα τέχνης, αντικείμενα κάθε είδους από χαλιά ως φωτογραφίες, από σερβίτσια

ως ρουχισμό και από μετάλλια και κύπελλα ως …χαρτί υγείας! Επίσης αλληλογραφία (κατά κόρον) καθώς και εξαρτήματα στολών. Ένα μόνο δεν έχει βρεθεί ακόμη- και ίσως δεν είναι στο Τατόι: το στέμμα του Οθωνα και το ξίφος, που είχαν σχεδιαστεί για τη στέψη του, χωρίς στο τέλος να χρησιμοποιηθούν.

Το 1991, η τέως βασιλική οικογένεια μετέφερε έξι νταλίκες από το Τατόι στο Λονδίνο, με την «οικοσκευή» της. Τα υπόλοιπα αντικείμενα που είχαν μετακινηθεί από το Ψυχικό, το Πολυδένδρι, το Μον Ρεπό, στοιβάχτηκαν στο πρώην βασιλικό τμήμα και παρέμειναν έτσι επί χρόνια.

Κάποια στιγμή μετακινήθηκαν σε κοντέινερ, ώστε να ξεκινήσει η καταγραφή και η συντήρησή τους. Ολες αυτές οι μεταφορές, δεν βοηθούν, βεβαίως, στην έρευνα ποιο αντικείμενο ήταν πού. Αλλωστε εξαρχής, τα αντικείμενα είχαν μπει σε κούτες ανάκατα. Όπως μας λένε χαρακτηριστικά, σε μια κούτα μπορεί να υπάρχει ένα καπέλο, μια ομπρέλα, άφθονη αλληλογραφία και τρία βαζάκια.

Τα αντικείμενα είναι περί τις 100.000 (με κάποια να είναι τόσο λεπτά όσο ένα φύλλο χαρτιού ή ένα διακοσμητικό με ελάχιστο βάρος και άλλα να έχουν και βάρος και όγκο).

Εξ όσων ήταν γνωστά για τη βασιλική οικογένεια, σήμερα είμαστε σε θέση να ξέρουμε πως κάποιοι πίνακες και άλλα αντικείμενα αξίας δεν έχουν ακόμη εντοπισθεί. Εν τούτοις, δεν είναι δυνατόν μέχρι στιγμής να γνωρίζουμε αν βρίσκονται ή δεν βρίσκονται στο Τατόι (εκτός από 850 που βγήκαν σε δημοπρασία των Christie’s, το 2007).

Επίσης, κάποια αντικείμενα αξίας (πίνακες, εικόνες και βαρύτιμα κοσμήματα), κατά δήλωση του ναυάρχου εν αποστρατεία Μάριου Σταυρίδη, που λειτουργούσε ως επίτροπος της περιουσίας του Κωνσταντίνου, εκλάπησαν από το ανάκτορο στις 13 Φεβρουαρίου 1991 ενώ ο ίδιος επέβλεπε την καταγραφή των αντικειμένων για τη μεταφορά τους.

Εκατοντάδες αντικείμενα, που βρέθηκαν αποθηκευμένα στα κτίρια του Τατοΐου και έχουν χαρακτηρισθεί ως μνημεία από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού βάζουν υποψηφιότητα για την ανάδειξή τους στο ανάκτορο.

Σημαντικά μεταξύ άλλων είναι τα ζωγραφικά και χαρακτικά έργα από τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί 357, μαζί με κάποια γλυπτά, τα οποία εντοπίστηκαν σε διάφορα κτίρια του συγκροτήματος του κτήματος Τατοΐου. Είναι πίνακες ζωγραφικής, κυρίως ελαιογραφίες σε μουσαμά, ξύλο ή χάρντμπορντ, υδατογραφίες σε χαρτί, καθώς και σχέδια ή προσχέδια με μελάνι ή μαρκαδόρο και επίσης χαρακτικά από σημαντικούς ευρωπαίους χαράκτες.

Ανάμεσά τους δύο θαλασσογραφίες, του ρώσου ζωγράφου Ιβάν Αϊβαζόφσκι και του δανού Καρλ Φρέντερικ Σόρενσεν, που υπήρξε δάσκαλος του Αλταμούρα

Επίσης τρία έργα του Κωνσταντίνου Βολανάκη, που έχουν ως θέμα τους ιστιοφόρα, ένα του  Επαμεινώνδα Θωμόπουλου με σκηνή από την ύπαιθρο, δύο του Βασίλειου Γερμενή –  τα «Αεροπλάνα» και «Σκηνή από τη Μακεδονία»-, καθώς  και ένα έργο του ιμπρεσιονιστή Γεώργιου Κοσμαδόπουλου «Εντυπώσεις από την Κέρκυρα».

Ακόμη, έργα πολλών Ελλήνων ζωγράφων του 19ου και του 20ου  αιώνα. Αλλωστε, η συλλογή χαρακτηρίζεται από έμφαση στον 19ο και φτάνει έως τη μοντέρνα τέχνη του 20ου αιώνα, με έμφαση στις θαλασσογραφίες και στα πορτραίτα μελών της οικογένειας.

Από τους σπουδαιότερους πίνακες είναι εκείνος του Δανού ζωγράφου Καρλ Μπλοχ «Ο Προμηθέας λυόμενος», έργο του 1864, που  παραγγελία του  Γεωργίου Α’. Μάλιστα είχε παραγγελθεί ως συμβολικό της απελευθέρωσης των Ελλήνων με την Επανάσταση του 1821. Πρόκειται για έναν ιστορικής σημασίας πίνακα μεγάλης κλίμακας (4,35μ. Χ 3,19μ.​), ο οποίος είχε «ανακαλυφθεί» κατά την διάρκεια της καταγραφής των κινητών αντικειμένων στο Τατόι το 2012,  προσεκτικά τυλιγμένος σε ρολό και συσκευασμένος με ιδιαίτερη επιμέλεια.

Θεωρείται από τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο, έργο του καλλιτέχνη και τοποθετήθηκε, κατά πάσα πιθανότητα στο μεγάλο κλιμακοστάσιο του Βασιλικού Ανακτόρου των Αθηνών (σημερινή Βουλή) ενώ ξαναγύρισε στη Δανία για έκθεση άλλες δύο φορές: Το 1910 και το 1932.

Μετά το 1932 όμως, χρονιά που εκτέθηκε στο Charlottenborg Palace, το Βασιλικό Ανάκτορο της Κοπεγχάγης τα ίχνη του χάθηκαν και έκτοτε πίνακας ήταν γνωστός πλέον μόνον από ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Έτσι θεωρήθηκε, πως είτε κάηκε ή χάθηκε σε ναυάγιο κατά τη διάρκεια κάποιας από τις μετακινήσεις.

Στην πραγματικότητα ωστόσο, φαίνεται ότι βρισκόταν πάντοτε στην κατοχή της πρώην βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας, καθώς σύμφωνα με την σύγχρονη έρευνα εντοπίσθηκε στο υπόγειο του ανακτόρου του Διαδόχου «Ροδοδάφνη», δηλαδή το Ανάκτορο Πλακεντίας, και από εκεί μεταφέρθηκε, όπως όλα τα κινητά αντικείμενα από τις υπόλοιπες βασιλικές κατοικίες στο Τατόι.

Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων έχει κηρύξει πολλά από τα κινητά μνημεία (ανάμεσά τους και τον Προμηθέα λυόμενο) και συνεχίζει τις κηρύξεις. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, τον τελευταίο καιρό έχουν εντοπισθεί αρκετές μεταβυζαντινές εικόνες. Δεν υπάρχουν άλλες αρχαιότητες, εκτός από όσες βρίσκονται ήδη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά τίποτα δεν θα εξέπληττε τους καταγραφείς, όπως ομολογούν.

Τα βασιλικά οικόσημα, στέμματα, μικρές ανάγλυφες προτομές ανδρικών μορφών, μετάλλια και κύπελλα από τη νίκη του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στους Ολυμπιακούς  ιστιοπλοϊκούς αγώνες του 1960 περιλαμβάνονται σε μια άλλη ενότητα, μαζί ένα όπλο σκοποβολής του χρυσού ολυμπιονίκη των αγώνων του Βερολίνου, Γιώργου Στάθη, ο οποίος το είχε δώρισε στη βασιλική οικογένεια. Στα μικροαντικείμενα ανήκουν και μια μία εικόνα, που ήταν δώρο για το γάμο του Γεώργιου του Α΄ και της Όλγας, ένα δισκοπότηρο ρωσικής κατασκευής, τα χάλκινα ομοιώματα των χεριών του Παύλου και της Φρειδερίκης, ένα αντίγραφο μυκηναϊκού κυπέλλου από χρυσό 24 καρατίων, ένα ομοίωμα χριστιανικού ναού  και μία χρυσή θήκη για καλλυντικά με κόκκινους ημιπολύτιμους λίθους του οίκου LA MINAUDIERE.

Για τα αυτοκίνητα και τις άμαξες τέλος, έχει γίνει πολύς λόγος. Πρόκειται για οκτώ άμαξες που έχουν ήδη συντηρηθεί καθώς και τέσσερα παϊτόνια, που είναι είδος ελαφριάς άμαξας ενώ τα αυτοκίνητα είναι οκτώ -Rolls Royce, MG και Fiat – μοντέλων περιορισμένου αριθμού.

Το εσωτερικό τους είναι χειροποίητο με επενδύσεις ξύλου και δερμάτινων καθισμάτων, όπως άρμοζε για τους ιδιοκτήτες τους. Και αυτά θα εκτίθενται, αλλά σε ξεχωριστά κτήρια και όχι στο κεντρικό μουσείο.

Στη μάχη με τον χρόνο, δεν λείπουν, βέβαια και τα απρόοπτα. Συγκεκριμένα, σε δύο κούτες εντοπίσθηκαν πρόσφατα ισάριθμα κουτιά με υλικά που προέρχονται από επιστημονικά ιδρύματα των ΗΠΑ και είχαν δωρηθεί στην τέως βασιλική οικογένεια. Κλήθηκε συνεργείο του «Δημόκριτου» που έκανε ελέγχους. Διαπιστώθηκε πως η ραδιενέργεια που εκλύεται είναι όση θα έπαιρνε καθένας σε μια πτήση. Παρόλα ταύτα, τα κιβώτια απομακρύνθηκαν και οι εργαζόμενοι σε εκείνο το σημείο μετακινήθηκαν στα κεντρικά, όπου εργάζονται αυτές τις ημέρες.

Επειδή υπάρχουν αντιδράσεις από σωματεία, ο «Δημόκριτος» κλήθηκε να κάνει επίσημη πλέον γνωμάτευση, καθώς το υπουργείο Πολιτισμού δεν θέλει να παίξει με την υγεία των υπαλλήλων του. Η νέα μέτρηση, θα γίνει εντός των ημερών.

Αγγελική Κώττη

The post Ο «Προμηθέας Λυόμενος» και άλλα έργα από το Τατόι appeared first on The President.