Τρία αρχαία αγγεία δανείστηκε το Μουσείο Ακρόπολης από τη Βοστώνη

17:16 30/1/2023 - Πηγή: The President

Μία νέα θεματική ενότητα στην Αίθουσα της αρχαϊκής Ακρόπολης και τρία πήλινα αγγεία από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης αφηγούνται ιστορίες για τους ανθρώπους της εργασίας στην αρχαία Αθήνα. Ποιοί ήταν, ποιά επαγγέλματα ασκούσαν και με τι μέσα; Ποιά ήταν η θέση τους στην τοπική κοινωνία και πώς έβλεπαν τον εαυτό τους μέσα σε αυτή; Πώς συνέβαλαν στις κοινωνικές και πολιτικές ζυμώσεις και πώς επηρέασαν τις εξελίξεις της εποχής τους;

Οι

αρχαιολόγοι του Μουσείου Ακρόπολης σας περιμένουν από την ερχόμενη Κυριακή και μετά, για  να απαντήσετε μαζί στα ερωτήματα και να ανακαλύψετε τον κόσμο της εργασίας στην αρχαία Αθήνα αλλά και τα πρόσωπα πίσω από τις αριστουργηματικές δημιουργίες που επιβίωσαν έως τις μέρες μας.

Πρόκειται για την πρώτη ενότητα που συστάθηκε στον όροφο του Μουσείου, και ειδικά στον χώρο με τις αρχαϊκές Κόρες. Η Κόρη του Αντήνορα, η μόνη που φέρει υπογραφή γλύπτη, είναι στο επίκεντρο και γύρω της θα παρουσιάζονται ενεπίγραφοι κίονες, αγάλματα, και τα τρία αγγεία από τη Βοστώνη. Η αλλαγή στην έκθεση της συγκεκριμένη ενότητας των αρχαϊκών Κορών συνεχίζεται από τον γενικό διευθυντή του Μουσείου, καθηγητή Νικόλαο Σταμπολίδη και η παρουσίαση θα γίνει μέσα στον Μάρτιο.

Η πανέμορφη Κόρη με τον αριθμό 670 θα σταλεί από το Μουσείο της Ακρόπολης στη Βοστώνη, για να θαμπώσει με τη μοναδικότητα και τη χάρη της τους επισκέπτες του από τον Μάιο έως και τον Νοέμβριο του 2023. Το Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης, σε ανταπόδοση γι’ αυτό το εξαιρετικό δάνειο, μάς δάνεισε μέχρι τον Ιούλιο, τους τρεις αρχαίους ελληνικούς αμφορείς που είναι σπάνιοι και εκτίθενται στις συλλογές του.

Το Μουσείο Καλών Τεχνών (Museum of Fine Arts/MFA) της Βοστώνης των ΗΠΑ, στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου προγράμματος ανακαίνισης και επανέκθεσης των συλλογών της πτέρυγας George D. and Margo Behrakis εγκαινίασε πέντε νέες αίθουσες, οι οποίες λειτουργούν ως εισαγωγή στην ενότητα της Αρχαίας Ελληνικής και Ρωμαϊκής τέχνης. Σε μία εξ αυτών και συγκεκριμένα στην αίθουσα της “Πρώιμης Ελληνικής Τέχνης”, η οποία είναι αφιερωμένη στην Αρχαία Ελληνική τέχνη από το 10ο αι. π.Χ. έως τους Περσικούς Πολέμους (479 π.Χ.), το Μουσείο Καλών Τεχνών θέλει να παρουσιάσει το άγαλμα της Κόρης (Ακρ. 670) του Μουσείου Ακρόπολης, ως προβεβλημένο έκθεμα στην είσοδο της έκθεσης. Θα είναι και σε άμεση οπτική επαφή με τον Απόλλωνα του Μαντίκλου (χάλκινο αγαλμάτιο από τη Βοιωτία, περί τις αρχές του 7ου αι. π.Χ. με ύψος 20 εκατοστών).

Αρχαϊκά

Τα τρία αγγεία που μας έστειλαν θα εκτεθούν στην αίθουσα της «Αρχαϊκής Ακρόπολης», στον πρώτο όροφο, όπου, όπως προαναφέραμε, θα γίνεται ειδική αναφορά στους επαγγελματίες και τεχνίτες που έκαναν ειδικά αφιερώματα στους θεούς, και κυρίως στη θεά Αθηνά, με χρήματα από τις εισπράξεις τους. Θα παρουσιάζουν έναν κρεοπώλη, έναν σιδηρουργό και έναν ξυλουργό και έναν γλύπτη. Πρόκειται για μοναδικά αγγεία, όπως είπε ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο όταν εξετάστηκε το θέμα.

Ενας από τους αμφορείς απεικονίζει δύο επαγγελματίες: υποδηματοποιό και σιδηρουργό. Χρονολογείται στην Υστερη Αρχαϊκή Περίοδο, περίπου 500- 490 π.Χ. και είναι έργο αττικού εργαστηρίου. Εκτίθεται στην βιτρίνα όπου παρουσιάζεται η καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων, μαζί με μικρή ομάδα αγγείων, που μάς επιτρέπουν να ρίξουμε σήμερα μια εντυπωσιακά φρέσκια ματιά στον καθημερινό κόσμο της αρχαίας Αθήνας. Οι ζωγράφοι παρουσίαζαν εντυπωσιακά ρεαλιστικές αναπαραστάσεις εμπόρων- συμπεριλαμβανομένων ξυλουργών, κρεοπωλών και περιστασιακά ακόμη και των συναδέλφων τους καλλιτεχνών. Διακρίνονταν από τους πελάτες με το διακριτικό τους ντύσιμο, τα χαρακτηριστικά και τις πόζες τους.

Στην μία όψη του αγγείου, ένας γυμνός, γενειοφόρος σιδεράς κρατά μια βαριοπούλα, χτυπώντας μια μεταλλική ράβδο που κρατούσε με λαβίδες ένας άλλος γυμνός άνδρας ο οποίος κάθεται κοντά στο φούρνο. Δείγματα από τα εργαλεία των τεχνιτών κρέμονται στον τοίχο από πάνω τους.

 Ιδιαίτερη σημασία

Η έκθεση που έστησε ο Νίκος Σταμπολίδης, θα έχει 15-20 έργα, στα οποία θα συγκαταλεχθούν τα αγάλματα γραφέων, το ανάγλυφο του Κεραμέως και μια σχετική επιγραφή. Όμως, το μουσείο Ακροπόλεως δεν διαθέτει αγγεία με παραστάσεις επαγγελματιών εν ώρα εργασίας, εξ ου και το δάνειο από τη Βοστώνη. Θα παρουσιάζονται τα αφιερώματα που ανέθεταν στην θεά Αθηνά συντεχνίες και επαγγελματίες, οι οποίοι συνήθως χρησιμοποιούσαν γι’ αυτό τον σκοπό την «δεκάτη», δηλαδή ένα δέκατο από τις εισπράξεις τους. Η έκθεση θα καταδεικνύει τον σπουδαίο ρόλο των συντεχνιών στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, καθώς ευημερούσε όταν οι πολίτες είχαν χρήμα.

Η Ακρόπολη κατά την αρχαϊκή περίοδο, (700-480 π.Χ.) ήταν διαφορετική από αυτή των κλασικών χρόνων που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά εξίσου μεγαλοπρεπής, με εντυπωσιακούς ναούς και πολυάριθμα αφιερώματα. «Η οικοδομική αναδιοργάνωση της Ακρόπολης στη διάρκεια του 6ου αι. π.Χ. και η ανάδειξή της σε τόπο πολιτικής και κοινωνικής προβολής στέκεται η αιτία να πλημμυρίσει ο χώρος από τα αφιερώματα των πιστών» αναφέρει ο ιστότοπος του Μουσείου Ακροπόλεως.

Το είδος, το μέγεθος και το υλικό κατασκευής των αφιερωμάτων καθορίζονται από την οικονομική δυνατότητα, την κοινωνική θέση και την ενασχόληση του προσώπου που τα αφιερώνει. Τα πανάκριβα μαρμάρινα γλυπτά, τα δαπανηρά χάλκινα έργα και τα πολυτελή αγγεία είναι αφιερώματα αριστοκρατών ή πλούσιων βιοτεχνών, ενώ τα ειδώλια, οι πίνακες και οι προτομές από πηλό είναι προσφορές των οικονομικά ασθενέστερων.

Συχνά, η αφιέρωση γίνεται με αφορμή την πρώτη σοδειά ή τα πρώτα κέρδη μιας εργασίας (απαρχή), ενώ άλλοτε αντιπροσωπεύει το 1/10 κάποιου εισοδήματος (δεκάτη).

Οι γραφείς

Ο γραφέας που σώζεται ολόκληρος, βρέθηκε σε θραύσματα το 1865 στην περιοχή του ιερού του Πανδίονα, κατά τις εργασίες κατασκευής του παλαιού Μουσείου Ακρόπολης, συγκολλήθηκε και συμπληρώθηκε. Μεγάλο μέρος του κεφαλιού είναι αντίγραφο του πρωτότυπου, που βρίσκεται από το 1817 στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Είναι γνωστό ως «κεφαλή Fauvel» από το όνομα του τότε Γάλλου πρόξενου στην Αθήνα ο οποίος, στο πλαίσιο της έντονης αρχαιοκαπηλικής δράσης του, μετέφερε το κεφάλι στη χώρα του.

Φορά ιμάτιο, που αφήνει ακάλυπτο το δεξί τμήμα του κορμού του και κάθεται σε δίφρο (σκαμνί) με κόκκινο μαξιλάρι. Γέρνει ελαφρά το κεφάλι προς το μέρος του δεξιού χεριού, στο οποίο θα κρατούσε γραφίδα, και γράφει σε πινακίδα κατασκευασμένη από πρόσθετο κομμάτι, ίσως ξύλινο, το οποίο θα στερεωνόταν στις οπές που υπάρχουν στα γόνατά του. Τα υπολείμματα από χρωματιστούς ιμάντες στα πόδια δείχνουν ότι φορούσε σανδάλια.

Σε σύγκριση με τα άλλα δύο αγάλματα γραφέων  που έχουν βρεθεί στην Ακρόπολη, αυτό είναι το μεγαλύτερο και αρτιότερο. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι τα αγάλματα αυτά, σπάνια στην αρχαία ελληνική τέχνη, απεικονίζουν ταμίες των χρημάτων της θεάς Αθηνάς, οι οποίοι σημειώνουν τα ποσά που διαχειρίστηκαν κατά τη θητεία τους. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι είναι μέλη της ομάδας που καταγράφει τα έπη του Ομήρου, τα οποία μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. μεταδίδονταν μόνο προφορικά, και άλλοι ότι είναι γραμματείς που καταγράφουν τις αποφάσεις της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου, αξίωμα που θεσπίστηκε στην Αθήνα μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας το 508 π.Χ. Στην έκθεση, θα παρουσιάζεται και δεύτερο άγαλμα γραφέα, που όμως είναι ακέφαλο.

Επιγραφή και ανάγλυφο

Επιγραφή σχετική με τη «δεκάτη»  είναι ανάμεσα σε όσα θα περιληφθούν  στην νέα ενότητα. Μια βάση στήριξης αναθήματος συγκολλημένη από τέσσερα θραύσματα που βρέθηκαν το 1886-1887, κοντά στο Ερέχθειο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο κίονας εδράζεται σε βάση ενώ στο κέντρο της πάνω επιφάνειάς του υπάρχει διαμόρφωση για τη στερέωση αφιερώματος. Η επιγραφή που είναι χαραγμένη κάθετα αναφέρει: ΚΑΛΙΣ ΔΕΚΑΤΕΝ ΑΝΕΘΕΚΕΝ ΑΘΕΝΑΙΑΙ δηλαδή «Ο Κάλις αφιέρωσε στην Αθηνά ως δεκάτη».

Το αποσπασματικά σωζόμενο αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση κεραμέα που θα περιληφθεί επίσης στην νέα εκθεσιακή ενότητα, βρέθηκε το 1887 ανατολικά του Ερεχθείου, συγκολλήθηκε και συμπληρώθηκε.

Ο άνδρας κάθεται σε δίφρο (σκαμνί) φορώντας ιμάτιο που αφήνει γυμνό το επάνω μέρος του σώματός του. Πρόκειται για αγγειοπλάστη που κρατά στο αριστερό χέρι δύο από τις κύλικες που έφτιαξε για να τις αφιερώσει στην Αθηνά Εργάνη. Ίχνη μπλε, κόκκινου και κίτρινου χρώματος διακρίνονται στο κάθισμα, το ιμάτιο και στο πρόσωπο της μορφής καθώς και στο βάθος του αναγλύφου.

Στο περιθώριο της παράστασης διατηρείται μέρος της επιγραφής – – – ΑΙΟΣ ⋮ ΑΝΕΘΕΚΕΝ [⋮ ΤΑΘΕΝΑΙΑΙ] ΔΕΚΑΤΕΝ. ΕΝ[ΔΟΙΟΣ ΕΠΟΙΕΣ]ΕΝ, δηλαδή ότι «Ο …αίος ανέθεσε το ανάγλυφο στην Αθηνά ως δεκάτη. Tο έφτιαξε ο Ένδοιος».

Έναρξη: Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2023

Ελληνικά: κάθε Κυριακή στις 13.00

Αγγλικά: κάθε Κυριακή στις 11.00

Διάρκεια: 60 λεπτά

Κόστος: Απαραίτητη προϋπόθεση η έκδοση εισιτηρίου ημέρας για τους ενηλίκους και μηδενικού εισιτηρίου για τα παιδιά.

Εγγραφή: Εγγραφές γίνονται την ημέρα της παρουσίασης στο Γραφείο Πληροφοριών του Μουσείου. Έως 30 επισκέπτες ανά παρουσίαση. Τηρείται σειρά προτεραιότητας.

Περισσότερες πληροφορίες: www.theacropolismuseum.gr

Αγγελική Κώττη

The post Τρία αρχαία αγγεία δανείστηκε το Μουσείο Ακρόπολης από τη Βοστώνη appeared first on The President.