Benjamin Stevenson: «Όλοι στην οικογένειά μου έχουν σκοτώσει κάποιον»

08:18 9/3/2023 - Πηγή: Diastixo

Τα συστατικά της επιτυχίας στο νέο βιβλίο του Αυστραλού συγγραφέα –και βραβευμένου στο είδος του stand up comedy– Μπέντζαμιν Στίβενσον βασίζονται σε μια μείξη της αφήγησης της χρυσής εποχής του αστυνομικού, με το καταλυτικό χιούμορ και την αμεσότητα. Θυμίζοντάς μας τρόπους γραφής της Άγκαθα Κρίστι και του Άρθουρ Κόναλ Ντόιλ, και το κοφτερό χιούμορ ενός Γούντι Άλεν, ο συγγραφέας καταφέρνει να προχωρήσει στην έκδοση του βιβλίου του σε 24 χώρες, ενώ σύντομα ετοιμάζεται τηλεοπτική μεταφορά του σε σειρά του HBO.

Τα προηγούμενα βιβλία του

Στίβενσον Greenlight και Either side of Midnight, που κυκλοφόρησαν σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, είχαν επίσης μια πολύ καλή ανταπόκριση από το κοινό, ο ίδιος όμως έκανε τη διαφορά με το μυθιστόρημά του Όλοι στην οικογένειά μου έχουν σκοτώσει κάποιον.

Έξυπνο, απροσδόκητο και περίεργα στημένο, το βιβλίο εντυπωσιάζει κατ’ αρχάς από τον τρόπο γραφής του. Ανάμεικτο old style αλλά και μοντέρνο, με μια φρέσκια πνοή μέσα από το έξυπνο χιούμορ του συγγραφέα –μαύρο χιούμορ αρκετές φορές–, με αποτέλεσμα να χαρίζει ένα πλατύ χαμόγελο στους αναγνώστες που μπορούν να αντιμετωπίσουν την αποδόμηση μιας αστυνομικής αφήγησης.

Η αρχική υπόσχεση του ήρωα-αφηγητή είναι ότι θα ακολουθήσει πιστά τον δεκάλογο των ντετέκτιβ στόρις, που έγραψε ο πατήρ Ρόναλντ Νοξ το 1929, και μάλιστα προτρέπει τον αναγνώστη «τσακίστε εδώ» (τη σελίδα), για να μπορεί να συμβουλεύεται στην πορεία του βιβλίου ότι οι 10 εντολές του Νοξ έχουν τηρηθεί στο ακέραιο. Παίζοντας με τον αναγνώστη, ο κεντρικός χαρακτήρας, που είναι ο Έρνι Κάνιγχαμ, μας διαβεβαιώνει ότι θα είναι αξιόπιστος αφηγητής, για την αλήθεια τουλάχιστον όπως την ήξερε τη δεδομένη στιγμή.

Ποια είναι όμως αυτή η αλήθεια; Πόσο καλυμμένα μας τη σερβίρει, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αμεσότητα του λόγου του; Ο Έρνι ξέρει να μιλά κατευθείαν στον αναγνώστη, σαν να τον έχει απέναντί του σε ένα stand up comedy που διαρκεί όσο ένα βιβλίο, με καταλυτικό χιούμορ, με τις αντιθέσεις των χαρακτήρων, την πολυπλοκότητα στη δράση, το έγκλημα που δεν αποκαλύπτεται εύκολα, ιδωμένα μέσα από μια λούπα κοσμηματοπώλη ή τον περιβόητο φακό του Σέρλοκ Χολμς, επιχειρώντας να ανακαλύψει τη λεπτομέρεια σε κάθε συμβάν προκειμένου να οδηγηθεί στη λύση.

Ο Έρνι αναγκαστικά θα πρέπει να παίξει τον ρόλο του ερασιτέχνη ντετέκτιβ, αφού στο χειμερινό θέρετρο όπου διαδραματίζεται η πλοκή δεν υπάρχει σοβαρή παρουσία της αστυνομίας, πέρα από έναν ανεκδιήγητο αστυνομικό. Πίσω από τον Έρνι κρύβεται το παιχνίδι του συγγραφέα που όχι μόνο δεν κρύβει άσους στο μανίκι του, αλλά τους έχει σε κοινή θέα, στο χέρι, έτσι ώστε ο αναγνώστης να νομίζει ότι απλώς ο ήρωας αστειεύεται. Ο Έρνι, που είναι συγγραφέας βιβλίων πώς να γράψεις ένα βιβλίο, εδώ αναλαμβάνει να περιγράψει την ιστορία της οικογένειάς του, ξεκαθαρίζοντας ότι όλοι έχουν κάνει ένα έγκλημα στο παρελθόν, άρα όλοι είναι ύποπτοι για το έγκλημα στο θέρετρο.

{jb_quote}Χαρίζει ένα πλατύ χαμόγελο στους αναγνώστες που μπορούν να αντιμετωπίσουν την αποδόμηση μιας αστυνομικής αφήγησης.{/jb_quote}

Η αυλαία ανοίγει στο σαλέ όπου έχει συγκεντρωθεί για ένα τριήμερο η οικογένεια Κάνιγχαμ, έπειτα από πρόσκληση της θείας Κάθριν. Το κάθε μέλος της οικογένειας, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, έχει μια ιδιαιτερότητα, ενώ δεν φαίνεται να έχουν μεταξύ τους τις καλύτερες σχέσεις. Όμως πρέπει να είναι ενωμένοι, επειδή είναι Κάνιγχαμ, οτιδήποτε κι αν συμβεί. Η μητέρα του Έρνι, Όντρει· ο πατριός του, μεγαλοδικηγόρος Μαρτσέλο· η κόρη του Μαρτσέλο, γιατρός Σοφία· ο μόλις αποφυλακισμένος αδερφός του, Μάικλ· η πρώην σύζυγος του αδερφού, Λούσι· η εν διαστάσει σύζυγός του, Έριν· ο σύζυγος της θείας Κάθριν, Άντι. Ένας μικρός θίασος επί σκηνής ζωντανεύει ένα έγκλημα αλά Κρίστι, σε ένα απομονωμένο μέρος, αποκλεισμένο από το χιόνι.

Σημαντικό στοιχείο ότι ο Έρνι εξακολουθεί να είναι το μαύρο πρόβατο της οικογένειας, αφού έχει καταδώσει τον αδερφό του για έναν φόνο, ενώ έχει φροντίσει να διαφυλάξει τα χρήματα που εκείνος του εμπιστεύτηκε. Το κλου της συνάντησης είναι η εμφάνιση του αποφυλακισμένου αδερφού Μάικλ, λίγες ώρες έπειτα από ένα έγκλημα που συνέβη στο χιονισμένο τοπίο έξω από το θέρετρο. Ο αστυνομικός που υποτίθεται ότι ελέγχει την κατάσταση είναι ένας άσχετος τύπος, ο Κρόφορντ, με το χαρακτηριστικό όπως «ακολουθώ τον νόμο ή τον νόμο τον έχω γραμμένο», κάποιος που αδυνατεί να λύσει την υπόθεση μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις στο αποκλεισμένο θέρετρο.

Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν ο ένας φόνος ακολουθεί τον άλλον, η οικογένεια βγάζει τα μαχαίρια και τα μέλη της δολοφονούν με τα λόγια, ενώ οι υποψίες ότι ο φονιάς είναι ανάμεσά τους δημιουργεί αγωνία. Η μυστική ζωή του καθενός από την οικογένεια Κάνιγχαμ αποκαλύπτεται με έναν τρελό τρόπο, άναρχο αλλά απολαυστικό, με κεφάλαια που σταματούν χωρίς τελεία για να συνεχίσουν στο επόμενο μέρος, με τελείες που κρύβουν κάτι, με μαύρο χιούμορ και αποδόμηση των κανόνων του αστυνομικού μέσα από την πρωτότυπη γραφή.

Ιντριγκαδόρικο βιβλίο, περίπλοκο, με πλούσια ιστορία και ανατροπές, με λογικά συμπεράσματα στα οποία σε οδηγεί ο αφηγητής με την πειθώ του λόγου του, ακόμα και αν φαίνεται αδύνατον να έχει συμβεί έτσι. Βιβλίο της χρυσής εποχής της αστυνομικής λογοτεχνίας ή σάτιρα; Πιθανότατα, αν ο συγγραφέας είχε καταπιαστεί να το γράψει στα σοβαρά, ίσως να μην είχε τον ίδιο αντίκτυπο στον αναγνώστη. Το χιούμορ είναι μια ακροβασία στο βιβλίο και εδώ φαίνεται ότι ο Μπέντζαμιν Στίβενσον κατέχει την τέχνη να μπορεί να ισορροπεί τόσο άνετα, αφηγούμενος μια ιστορία που ρέει.

Page turner και γι’ αυτό απολαυστικό, ίσως αυτό το είδος στην αστυνομική αφήγηση με στοιχεία χιούμορ ανοίγει πόρτες μαζί με εκείνα τα βιβλία του Άντονι Χόροουιτς και του Ρίτσαρντ Όσμαν, ώστε η αστυνομική αφήγηση να πάψει να είναι στερεοτυπική, ντυμένη τον σοβαρό μανδύα της· η φρεσκάδα και ο νεωτερισμός είναι αυτό που της λείπει, κι εδώ έρχεται ο Στίβενσον να μας το θυμίσει. Θα ήταν παράλειψη να μη γίνει αναφορά στην εξαιρετική μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά, που έγινε από τον Αύγουστο Κορτώ με γνώση και κατανόηση στο είδος.

Όλοι στην οικογένειά μου έχουν σκοτώσει κάποιον
Benjamin Stevenson
μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ
Ψυχογιός
σ. 464
ISBN: 978-618-01-4712-4
Τιμή: 17,70€