Χρήστος Δεσύλλας: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

10:40 3/4/2023 - Πηγή: Diastixo

Ο Χρήστος Δεσύλλας γεννήθηκε στην Πάτρα και έζησε εκεί τα εφηβικά του χρόνια. Με υποτροφία σπούδασε σε πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου τελείωσε και τις μεταπτυχιακές του σπουδές ως χημικός. Ασχολήθηκε με την έρευνα, ενώ ταυτόχρονα δίδαξε σε δύο πανεπιστήμια. Επιστρέφει στην Ελλάδα έπειτα από παραμονή ενός έτους στην Ολλανδία, όπου εξειδικεύτηκε στον τομέα των τροφίμων, και ανέλαβε τη διεύθυνση βιομηχανίας βρεφικών τροφών. Από το

1988 ξεκίνησε τη συγγραφική του δραστηριότητα. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και παιδικά. Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το μυθιστόρημά του Η αυτοκρατορία της σιωπής, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Χατζηλάκος, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Πώς αρχίζει το ταξίδι της συγγραφής ενός βιβλίου;

Η σύλληψη ενός βιβλίου αρχίζει από μια ιδέα, η οποία θα κερδίσει το ενδιαφέρον μου. Μετά τη σύλληψη της ιδέας, ξεκινώ με την προετοιμασία του έργου, η οποία εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως ο χρόνος όπου εκτυλίσσονται τα γεγονότα, καθώς και η έρευνα για την ακριβή περιγραφή των συνθηκών που επικρατούσαν κατ’ εκείνην τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ακολουθεί η επιλογή των προσώπων, πρωταγωνιστών και μη, με την περιγραφή και με μια σε βάθος ανάλυση των χαρακτήρων τους. Έτσι, πάνω σε μια δομημένη πλοκή –ραχοκοκαλιά– χτίζεται με μια ιεραρχία η ανάπτυξη των γεγονότων.

Τι σας ώθησε να γράψετε το μυθιστόρημα Η αυτοκρατορία της σιωπής;

Η μαρτυρία ενός φίλου του οποίου ο γιος, παιδί ιδιαίτερης ευφυΐας, επιστήμονας της Αστρονομίας και Πυρηνικής Φυσικής, προσλήφθηκε από τη NASA και εργάστηκε στις ερευνητικές εγκαταστάσεις της κάπου στη Νέα Υόρκη. Οι διηγήσεις του πατέρα ήταν πραγματικά συγκλονιστικές, ιδιαίτερα όμως οι αναφορές του στην πλήρως ελεγχόμενη ζωή του γιου του στον Οικισμό μού κέντρισαν το ενδιαφέρον και τις θεώρησα ένα άκρως ενδιαφέρον θέμα για μυθιστόρημα.

Ο τίτλος είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;

Όχι, δεν είναι συμβολικός. Προσωπικά έλκομαι από ό,τι έχει σχέση με το Διάστημα, στο οποίο πολλές φορές μεταφέρομαι νοερά ταξιδεύοντας στους σκοτεινούς, μακρινούς και απέραντους γαλαξίες, που ουσιαστικά δεν είναι καθόλου σιωπηλοί. Το ίδιο έκανε και ο ήρωας του μυθιστορήματος, ο Μιχάλης, που δαπάνησε τη ζωή του μελετώντας το σύμπαν.

Γιατί έχετε χωρίσει το μυθιστόρημα σε πέντε μέρη;

Είναι οι πέντε μεγάλες ενότητες –περίοδοι–, που αναφέρονται κυρίως σε συγκεκριμένους τόπους, όπου συνέβησαν τα διάφορα γεγονότα. Τόποι καθοριστικοί για τους ήρωες του μυθιστορήματος, που αφορούν και τους αντίστοιχους χρόνους, αφού το βιβλίο καλύπτει τρεις γενιές, και θεωρώ πως οι ενότητες αυτές βοηθούν αρκετά τον αναγνώστη.

Μας ταξιδεύετε στην Ελλάδα, στην Αυστρία, στη Νέα Υόρκη και στο Ιράν. Για ποιο λόγο πραγματοποιείται αυτό το ταξίδι;

Τις χώρες όπου έζησε και ταξίδεψε ο ήρωας του βιβλίου δεν τις επέλεξα εγώ, αλλά ο ίδιος και ο Οργανισμός όπου υπηρετούσε. Στην Πελοπόννησο γεννήθηκε. Στην Αυστρία τον δέχτηκαν να σπουδάσει ως παιδί ιδιαίτερης ευφυΐας. Στην Αμερική τον έστειλε η επιτροπή αξιολόγησης του Διαστημικού Οργανισμού και αργότερα οι ίδιοι τον οδήγησαν στο Ιράν για επιστημονική κατασκοπεία.

Οι περιγραφές σας κερδίζουν τον αναγνώστη και τον συγκινούν. Είναι κι αυτή μια τεχνική του συγγραφέα να γοητεύει τον αναγνώστη;

Πιστεύω ότι οι περιγραφές, με μέτρο πάντα, διασκεδάζουν και μορφώνουν τον αναγνώστη, αφού μαθαίνει πράγματα που δεν γνωρίζει. Μια περιγραφή μπορεί να αφορά έναν τόπο, μια εποχή, ένα στιλ, ένα αίσθημα, ήθη και έθιμα, ακόμη και τη γαστρονομία μιας χώρας. Θεωρώ τις περιγραφές απαραίτητες, αφού ο αναγνώστης γίνεται ένα με το περιβάλλον, ζει τον χώρο, που τον μοιράζεται με τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, και του λείπουν μόνον οι μυρωδιές. Κάποιος μπορεί να έχει αντίθετη άποψη, τη στιγμή που μπορεί να βρει ό,τι και αν αναζητήσει στο διαδίκτυο. Το θέμα εδώ είναι καθαρά υποκειμενικό και προσωπικά πιστεύω ότι, όταν ο αναγνώστης διαβάζει ένα μυθιστόρημα χωρίς περιγραφές, δύσκολα θα ανατρέξει στο διαδίκτυο για επιπρόσθετες πληροφορίες. Με τις έτοιμες λοιπόν πληροφορίες που του παρέχονται από τον συγγραφέα, το διάβασμα γίνεται πιο ενδιαφέρον και πιο συναρπαστικό.

{jb_quote}Το διάβασμα λίγοι το έχουν ως ψυχοφάρμακο. Οι περισσότεροι το έχουν ως ψυχαγωγία.{/jb_quote}

Κάνετε μια αναφορά στις κατασκευές των πυρηνικών. Αλήθεια, κινδυνεύει ακόμη η ανθρωπότητα από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας;

Εάν κοιτάξουμε σήμερα τον παγκόσμιο χάρτη, θα δούμε αρκετούς πολέμους με την απειλή μιας πυρηνικής σύρραξης που θα σήμαινε και το τέλος του πλανήτη μας. Πριν από πενήντα ή και σαράντα χρόνια, τρεις ή τέσσερις ήταν οι χώρες που είχαν αναπτύξει πυρηνική πολεμική τεχνολογία. Σήμερα υπερβαίνουν τις δέκα και όσο μεγαλώνει ο αριθμός τους, τόσο μεγαλώνει και ο κίνδυνος μιας πυρηνικής σύρραξης. Ο πληθυσμός της Γης μεγαλώνει, και μαζί μεγαλώνουν οι απαιτήσεις για τη σίτισή του. Από την άλλη, η τεράστια εκβιομηχάνιση και οι νέοι τρόποι ζωής έφεραν την υπερθέρμανση του πλανήτη με την ταχεία αλλαγή του κλίματος (θεομηνίες, πυρκαγιές, πλημμύρες λόγω της τήξεως των πάγων στους πόλους) με τεράστιες επιπτώσεις στις καλλιέργειες και τις οικονομίες των λαών, με αποτέλεσμα τις μαζικές μεταναστεύσεις ολόκληρων πληθυσμών για επιβίωση. Η αναζήτηση νέων εδαφών για εκμετάλλευση νέων ενεργειακών πηγών, υδάτινων πόρων και καλλιεργειών της γης, μοιραία θα είναι τα κύρια θέματα συρράξεων μεταξύ των λαών τα επόμενα χρόνια, και μοιραία τα πυρηνικά θα είναι πάντα μια μεγάλη απειλή για την ανθρωπότητα.

Ο Μιχάλης αποδέχεται όλες τις παροχές που του προσφέρουν. Γιατί δεν αντιστέκεται, να πει ένα όχι σ’ αυτά που του ζητούν;

Πράγματι, πολλές οι παροχές που του δόθηκαν, όμως όταν εγκλωβίζεσαι σε τέτοια σκοτεινά και επικίνδυνα μονοπάτια, δύσκολα βγαίνεις από εκεί όσο και αν το επιθυμείς. Ο ίδιος λέει: «Ποιος μπορεί να πει όχι στο Μεγάλο Αδερφό;». Δεν υπάρχει «όχι» στις απαιτήσεις των συγκεκριμένων εργοδοτών. Είναι ένα ιδιόρρυθμο καθεστώς τέτοιο, που δεν ορίζεις τον εαυτό σου.

Γιατί συνεχίζουν να φεύγουν οι ιδιοφυείς, προικισμένοι φοιτητές και επιστήμονές μας στο εξωτερικό;

Οι Αμερικανοί έχουν ένα ρητό που λέει: «Η χλόη στην απέναντι πλευρά δεν είναι πάντα πιο πράσινη». Η βιομηχανία στην Ελλάδα είναι κυρίως μεταποιητική και η οικονομία μας στηρίζεται περισσότερο στην παροχή υπηρεσιών και τον τουρισμό. Έτσι, ιδιαίτερα λόγω της μακράς οικονομικής κρίσης που όλοι υποστήκαμε, μαζί και η πανδημία που μας χτύπησε, είχαν ως αποτέλεσμα μια μεγάλη οικονομική ύφεση, το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων και την ανεργία. Μοιραία η ζήτηση επιστημονικού προσωπικού ήταν μηδαμινή σε σχέση με την προσφορά του επιστημονικού μας δυναμικού, και οι μισθοί χαμηλοί. Η υψηλή επιστημονική κατάρτιση στην Ελλάδα κάνει τους νέους μας επιστήμονες περιζήτητους στο εξωτερικό, με καλύτερες αλλά σκληρότερες συνθήκες εργασίας και υψηλούς μισθούς. Θα πρέπει τόσο το κράτος όσο και οι πανεπιστημιακοί φορείς στην Ελλάδα να βρουν τρόπους για νέες προοπτικές για να σταματήσει αυτό το brain drain, ώστε να επαναπατριστούν τα παιδιά μας.

Από την πείρα που έχετε, πώς βλέπετε σήμερα τον χώρο του βιβλίου;

Υπάρχει πράγματι μια κρίση σήμερα στο λογοτεχνικό βιβλίο. Οι λόγοι γνωστοί και οφείλονται σε πολλούς παράγοντες. Κύρια αιτία θα έλεγα ότι είναι η άσχημη ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων μετά τα σοβαρά γεγονότα που προηγήθηκαν από τη δεκάχρονη οικονομική κρίση, την πανδημία του κορονοϊού και τα προβλήματα που δημιούργησαν στους ανθρώπους, οικονομικά, υγείας και ψυχολογικά. Είναι δύσκολο για κάποιον που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του λόγω ακρίβειας και ανεργίας, να αγοράσει ένα βιβλίο, όταν ως προτεραιότητα βάζει την επιβίωσή του και την επιβίωση της οικογένειάς του. Το διάβασμα λίγοι το έχουν ως ψυχοφάρμακο. Οι περισσότεροι το έχουν ως ψυχαγωγία – και, ως τέτοια, θα πρέπει να έχει κάποιος ξεκάθαρο νου και ψυχική ευεξία.

Ποια είναι η σημασία της πλοκής σε ένα μυθιστόρημα;

Αν με ρωτάτε επί προσωπικού επιπέδου, δίνω μεγάλη σημασία στην πλοκή ενός μυθιστορήματος. Αυτή με ενδιαφέρει απόλυτα, όταν φυσικά συνοδεύεται και από άψογο γράψιμο. Τι καλύτερο από το να διαβάζεις ένα βιβλίο και να μην το αφήνεις από τα χέρια σου, όταν σ’ έχουν εγκλωβίσει όπως η αράχνη στον ιστό της τα συναρπαστικά γεγονότα που διαδραματίζονται κι εσύ αγωνιάς να διαβάσεις την επόμενη σελίδα; Εξαιρετικό μυθιστόρημα θεωρώ εκείνο που διαβάζεται απνευστί, με κάνει μέρος της πλοκής του, ζω την περιπέτεια και αγωνιώ για να φθάσω στο τέλος, στη λύτρωση. Θέλω η κάθε πλοκή να είναι τέτοια που να μου αφήσει τα αποτυπώματά της στη σκέψη μου για μεγάλο χρονικό διάστημα και, εάν είναι δυνατόν, να μιμηθώ ή να διδαχτώ πράγματα από την κάθε ιστορία. Απαγορευτικά για μένα είναι τα μυθιστορήματα που δίχως λόγο πλατειάζουν, μόνο και μόνο για να γίνει το βιβλίο ογκωδέστερο, ή περιέχουν επαναλαμβανόμενα γεγονότα και ιδέες.

Ποια είναι τα στοιχεία που μπορούν να κάνουν ένα μυθιστόρημα δημοφιλές και ευπώλητο;

Θα έλεγα ότι, για να είναι ένα μυθιστόρημα δημοφιλές και ευπώλητο, θα πρέπει να έχει ενδιαφέρουσα πλοκή, καλό γράψιμο, ανάλυση χαρακτήρων σε βάθος, να περιέχει έξυπνους και γρήγορους διαλόγους. Η κάθε του σελίδα να σε αφήνει σε αγωνία. Να κάνει αναλύσεις γεγονότων, να δίνει συμβουλές που ενδεχομένως βοηθήσουν τον αναγνώστη στην επίλυση των δικών του προβλημάτων, μα πάνω απ’ όλα οι ιστορίες να είναι ανθρώπινες, ιστορίες με πάθη που σε καθηλώνουν. Το ερώτημα είναι, αν όλα αυτά ο συγγραφέας μπορεί να τα ενσωματώσει σε ένα μυθιστόρημα. Μπορεί κάποιοι να το κατορθώσουν, αυτό όμως δεν είναι απόλυτο ότι θα εξασφαλίσει και πωλήσεις πολλών αντιτύπων, γιατί πολλά εξαρτώνται από τον ίδιο τον αναγνώστη, που ψάχνει για βιβλία προσαρμοσμένα στον χαρακτήρα του, την παιδεία και τον ψυχισμό του.

Η αυτοκρατορία της σιωπής
Χρήστος Δεσύλλας
Εκδόσεις Χατζηλάκος
392 σελ.
ISBN 978-960-6742-76-4
Τιμή €15,90