Ιωάννα Ηλιάδη

01:06 26/4/2024 - Πηγή: Diastixo

Στο Αιματοβαμμένο έθνος, το πιο πρόσφατο μη μυθοπλαστικό του έργο, ο Πολ Όστερ ανατέμνει την κουλτούρα της οπλοκατοχής στην Αμερική, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην πιο συγκλονιστική έκφανση της βίας των όπλων, τους πολύνεκρους μαζικούς πυροβολισμούς, και στο ανυπολόγιστο τίμημά της για την αμερικανική κοινωνία. Οι λέξεις του συνοδεύονται από φωτογραφίες, «εικόνες που […] φωτογραφίζουν τη σιωπή», τα καθηλωτικά τοπία που αποτύπωσε ο φακός του Σπένσερ Οστράντερ από τη μια άκρη της χώρας στην άλλη: σχολεία, εκκλησίες,

εμπορικά κέντρα και χώροι διασκέδασης όπου σημειώθηκαν πάνω από τριάντα τέτοια περιστατικά τυφλής βίας, φωτογραφίες από τις οποίες κατά τρόπο ανατριχιαστικό απουσιάζουν το αίμα, οι άνθρωποι και τα όπλα, όχι όμως και το στίγμα της συλλογικής θλίψης.

Ωστόσο, ο Πολ Όστερ δεν προσεγγίζει το θέμα του με την ψυχρή ματιά ενός αναλυτή, τουλάχιστον όχι στο σύνολο του δοκιμίου του, παρά μάλλον μοιράζεται μαζί μας αφενός την προσωπική του εμπειρία με τα όπλα, τις αναμνήσεις του από το μεγάλωμά του σε μια εποχή που η τηλεόραση και ο κινηματογράφος πρόβαλλαν έναν κόσμο όπου κυριαρχούσε το δίπολο των «καλών» και «κακών» οπλοφόρων, αλλά και μια μελανή στιγμή στην ιστορία της πατρικής του οικογένειας, ένα επί χρόνια επτασφράγιστο μυστικό που επηρέασε καθοριστικά τη ζωή του πατέρα του και, ως εκ τούτου, και τη δική του.

Στο σφιχτοδεμένο κείμενό του, ο συγγραφέας χαρτογραφεί τα σημεία που θεωρεί κομβικά για τη διαμόρφωση της βαθιάς ταύτισης των Αμερικανών με την οπλοκατοχή και την οπλοφορία – επισημαίνει με οξυδέρκεια ότι παρότι η Αμερική έχει ρυθμίσει αποτελεσματικά μέσω νομοθετημάτων άλλες δυνάμει επικίνδυνες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως λόγου χάρη η οδήγηση και το κάπνισμα, σε ό,τι έχει να κάνει με τα όπλα κάτι τέτοιο πιθανόν θα αποδεικνυόταν ατελέσφορο, εάν όχι ολέθριο, εφόσον η χώρα παραμένει διχασμένη σε δύο στρατόπεδα, παραδομένη σε μιαν αδιέξοδη πολεμική που έχει τις ρίζες της στις απαρχές της ίδρυσης του ομοσπονδιακού κράτους και στην ιδιοσυγκρασιακή συγκρότηση των ίδιων των Αμερικανών: «Η αιματοχυσία και ο θάνατος σε αυτή την κλίμακα και σε αυτή τη συχνότητα λογικά θα απαιτούσαν εθνική δράση, μια συντονισμένη προσπάθεια από πλευράς πολιτειακής, ομοσπονδιακής και δημοτικής διακυβέρνησης με σκοπό τον έλεγχο ενός φαινομένου που με οποιοδήποτε κριτήριο λογικής κατανόησης αποτελεί δημόσια κρίση υγείας. Εντούτοις η σχέση της Αμερικής με τα όπλα κάθε άλλο παρά λογική είναι, συνεπώς δεν έχουμε κάνει τίποτα ή ίσως ελάχιστα, προκειμένου να επιλύσουμε το πρόβλημα. Όχι ότι δεν διαθέτουμε την ευφυΐα ή τα μέσα για να αναχαιτίσουμε αυτή την απειλή προς την ασφάλεια και την ευημερία της κοινωνίας, όμως εξαιτίας σύνθετων ιστορικών λόγων διαχρονικά ελλείπει η θέληση να το κάνουμε […]».

{jb_quote} O Πολ Όστερ παραμένει ένας από τους πιο ενδιαφέροντες παρατηρητές του αμερικανικού τοπίου. {/jb_quote}

Μέσα από την πραγμάτευση της ζοφερής αυτής αμερικανικής ιδιαιτερότητας αναδύονται ορισμένες συγκλονιστικές πτυχές του ζητήματος: ο ανυπολόγιστος και αέναα διευρυνόμενος αντίκτυπος της αιματοχυσίας, όχι μόνο αυτής που προέρχεται από τα περιστατικά μαζικών πυροβολισμών, αλλά κυρίως από τη διαβρωτική καθημερινή βία των όπλων, την οποία οι Αμερικανοί σχεδόν μοιρολατρικά θεωρούν εξίσου αναπόφευκτη όσο και τον θάνατο από κάποια μοιραία ασθένεια ή ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Τέλος, θλιβερός κοινός παρονομαστής για όλους τους δράστες καταδεικνύεται η νοσηρή απόσυρση από κάθε υγιή κοινωνικό δεσμό.

Πέρα από την καταγραφή του φαινομένου και τις όποιες πικρές διαπιστώσεις η Αμερική, όπως και κάθε άλλη σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία, οφείλει, σύμφωνα με τον συγγραφέα, να αναμετρηθεί θαρραλέα με το ερώτημα από πού έρχεται και πού θέλει να πάει.

Είτε με τα μυθιστορήματα είτε με τα μη μυθοπλαστικά του έργα, σε σύντομη –όπως εν προκειμένω– ή σε εκτενέστερη φόρμα, ο Πολ Όστερ παραμένει ένας από τους πιο ενδιαφέροντες παρατηρητές του αμερικανικού τοπίου, ένας συγγραφέας που συνεχίζει, πιστεύω, να εκπλήσσει και να γοητεύει τον αναγνώστη όσο και την υποφαινόμενη μεταφράστριά του. Όσο για τις λιτές, απόκοσμες φωτογραφίες του Σπένσερ Οστράντερ, αυτές κεντρίζουν τη φαντασία μας να συμπληρώσει την εικόνα, να ξαναπαίξει τις σκηνές που εκτυλίχθηκαν εκεί. Κι ύστερα, όταν ο φριχτός ήχος των πυροβολισμών παύσει, μετά το πανδαιμόνιο και τον τρόμο των μοιραίων λεπτών της ίδιας της επίθεσης, καλείται κανείς να λογαριάσει την οδύνη, το ανεξάλειπτο τραύμα που θα ταλανίζει, συχνά διά βίου, τους επιζήσαντες και τις οικογένειες των νεκρών.

Αιματοβαμμένο έθνος
Paul Auster
μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη
φωτογραφίες: Spencer Ostrander
Μεταίχμιο
σ. 172
ISBN: 978-618-03-3944-4
Τιμή: 14,40€