Ιωάννα Παπασιδέρη

22:19 1/12/2023 - Πηγή: Diastixo

«Πώς να σωπάσω μέσα μου την ομορφιά του κόσμου…» Πόσο μάλλον όταν αυτός εκτείνεται από ανατολή σε δύση κι από βορρά σε νότο.

Πώς εκλαμβάνει ένα μικρό παιδί από γεννησιμιού του τη φυλετική, τη γλωσσική, την πολιτισμική διαφορά; Και πώς ως ενήλικας συνεχίζει μ’ αυτή την πρακτική του χαμαιλέοντα, ας πούμε της προσαρμοστικότητας προκειμένου να επιβιώσει σε διαφορετικά περιβάλλοντα; Αυτά είναι τα μεγάλα στοιχήματα καθώς κι οι απορίες της ζωής μου.

Γεννήθηκα στην Ανατολή κι ενηλικιώθηκα στη Δύση, για να εγκατασταθώ στη συνέχεια σ’ έναν ενδιάμεσο τόπο, πολύ ιδιαίτερο όμως, την Κρήτη.

Χωρίς να είναι ο τελικός προορισμός…

Κρατώ στενή επαφή μ’ όλες τις πατρίδες χωρίς να υπερτερεί καμιά τους. Με χαρακτηρίζει η άπταιστη προφορά της κάθε μιας από τις πέντε γλώσσες που γνωρίζω, όπως και όποιας άλλης τυχαίνει να συναντήσω. Δεν επαίρομαι γι’ αυτό, το παρατηρώ με απορία. Κάτι σημαίνει. Πόση λαχτάρα του ανήκειν ή του επικοινωνείν με οδήγησε σ’ αυτή την ευκολία; Ποια εσωτερική ερημία μου βρήκε δίαυλους για να εισχωρήσω στις ζωές και τις νοοτροπίες των άλλων; Από περιέργεια ίσως κι ενδιαφέρον, προερχόμενα από ένα λευκό χαρτί έτοιμο να γεμίσει…

Στα διηγήματα που παρουσιάζω αναφέρομαι σ’ εποχές και τόπους δίνοντάς τους και μια μυθοπλαστική επέκταση, έτσι όπως μου «επιβλήθηκε» ενστικτωδώς. Η πραγματικότητα συχνά ξεπερνάει τη φαντασία. Εδώ έπρεπε να κάνω το αντίστροφο πολλές φορές… Για παράδειγμα, διαφαίνεται σε κάποιες ιστορίες έντονα η κοινωνική ανισότητα στην Αλεξάνδρεια του ’60-’70 καθώς θυμάμαι, ως παιδί, πόσο με εντυπωσίαζε. Η αίσθηση της αδικίας, η σύγκρουση ανάμεσα στην αγάπη μου για τους Αιγύπτιους και την άτυπη απαγόρευση να τους συναναστρέφομαι. Αντιλαμβανόμουν από μικρή το παράλογο των προσταγών. Αλλά ήμουν μικρή για να τ’ αλλάξω… Το συναίσθημα όμως παρέμεινε κι ήθελε να καταγραφεί. Από τότε έβρισκα απάγκιο στη γραφή.

{jb_quote} Πάντα, πάντα θα με εμπνέουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Πώς κουμπώνουν οι ανασφάλειες, οι προσδοκίες, οι απογοητεύσεις. Πώς βρίσκουν ή δεν βρίσκουν δρόμους σύμπραξης. {/jb_quote}

Σε άλλες ιστορίες διασκεδάζω με την εκάστοτε φαιδρότητα καταστάσεων, καθώς χάρη στο χιούμορ κατάφερα να προσπεράσω πολλούς υφάλους. Περιττό να πω πως παντού, παντού έβρισκα το κωμικό στοιχείο. Στους πιο απίθανους χώρους, όπως ένα δωμάτιο νοσοκομείου με συσσωρευμένο πόνο κι άνιση πάλη με την ασθένεια.

Άλλο θέμα, δυστυχώς γνώριμό μου από πολύ νωρίς, είναι η απώλεια. Πώς υπάρχει κάποιος κι ύστερα δεν υπάρχει; Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Θρήνος, οδύνη, οργή, αποδοχή και τα λοιπά. Εκεί, τώρα, δεν στερεύουν οι ιστορίες, όμως έπρεπε να μπει ένα όριο πρακτικό. Ευτυχώς!

Η σημερινή αναγκαστική μετανάστευση ανθρώπων με βρίσκει να συμπάσχω απόλυτα. Κάποιοι φεύγουν για κάτι καλύτερο και κάποιοι γιατί δεν έχουν άλλη λύση. Με τίμημα συχνά τη ζωή τους. Πόση απελπισία τούς οδηγεί;

Τέλος, η εμπειρία μου στην εκπαίδευση εμπεριέχεται κι αυτή στις διηγήσεις μου με τα συγκινητικά, αλλά κυρίως με τα ευτράπελά της. Διότι άλλο κλήθηκα να κάνω σ’ αυτό το επάγγελμα, άλλο χρειάστηκε να κάνω κι άλλο όφειλα να επιδείξω ότι κάνω! Τρία σε ένα! Ομολογώ μου σπατάλησε πολλή φαιά ουσία, όπως μου προκάλεσε ψυχική οδύνη αλλά και ιλαρότητα. Όλα μαζί με έκαναν ιδιαίτερα νευρικό άτομο, σε συνεχή εγρήγορση και μόνιμη αίσθηση ότι ήμουν εκτός τόπου και χρόνου. Πάντοτε ένιωθα παράταιρη στον καθηγητικό κύκλο, πράγμα που ωστόσο μου χάρισε κάποιους μαθητές που με θυμούνται και μερικούς καλούς φίλους.

Κάποιες τραυματικές οικογενειακές ιστορίες έγιναν υπερρεαλιστικά παραμύθια κι έχασαν λίγο το αποτύπωμά τους στην ψυχή.

Οι σχέσεις –ζευγαριών, γονιών-παιδιών, φίλων– επίσης προσεγγίζονται πάντοτε με την ίδια διάθεση κατανόησης. Κάποτε και πικρίας. Είναι τόσο ποικίλες όσο και οι άνθρωποι. Κι ας υπάρχουν κοινοί άξονες.

Πάντα, πάντα θα με εμπνέουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Πώς κουμπώνουν οι ανασφάλειες, οι προσδοκίες, οι απογοητεύσεις. Πώς βρίσκουν ή δεν βρίσκουν δρόμους σύμπραξης. Πόσο η μοναξιά και η μη αυτογνωσία οδηγούν στο κενό. Κι εκεί οι κουλτούρες έρχονται να παίξουν τον ρόλο τους. Χωρίς να παραβλέπουμε τον αστάθμητο παράγοντα έρωτα, αστραπή, στιγμή. Αλίμονο, δεν υπάρχει σχεδιάγραμμα. Ευτυχώς.

Εν κατακλείδι περιγράφω την πορεία μου, τους προβληματισμούς, κυρίως την προσπάθεια γενικότερα. Προσπάθεια εξέλιξης, προσπάθεια αντιμετώπισης δαιμόνων, προσπάθεια κατανόησης, προσέγγισης των άλλων. Δεν κηρύσσω, δεν υποδεικνύω, καταγράφω, εκφράζω, ψηλαφώ. Δεν λείπει η φαντασία, η οποία παραποιεί εντελώς τα γεγονότα και τα εξελίσσει όπως εκείνη θέλει. Και πάλι ευτυχώς, γιατί αλλιώς θα ήταν αβάσταχτα βαρετό.

Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί
Ιωάννα Παπασιδέρη
Εκδόσεις Βακχικόν
172 σελ.
ISBN 978-618-5733-79-7
Τιμή €13,78