Νίκος Παναγιωτόπουλος: «Οι πολίτες μιλούν για την Ελλάδα»

08:17 23/7/2021 - Πηγή: Diastixo

Τις τελευταίες εβδομάδες και με αφορμή τον εμβολιασμό κατά του κορονοϊού παρατηρούμε ότι η ελληνική κοινωνία διχάζεται και πάλι. Οι εμβολιασμένοι και οι μη. Οι αρνητές και οι μη. Οι «υπεύθυνοι» και οι μη.

Η κυβέρνηση επιτίθεται απροκάλυπτα ενάντια σε μερίδα του ελληνικού πληθυσμού και, για να δυσφημίσει με επιπλέον κατηγορίες όσους δεν εμβολιάζονται, ανασύρει παλαιότερες αντιπαραθέσεις της εποχής των μνημονίων και της αντίστασης του ελληνικού λαού στο τότε ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων του. Από την άλλη, μια μερίδα του ελληνικού πληθυσμού με εμφανώς συντηρητικές και μάλλον

φιλοκυβερνητικές στην πλειονότητά τους απόψεις σε μείζονα θέματα (μεταναστευτικό, ελληνοτουρκικά, οικονομία κ.λπ.) αρνείται πεισματικά να δει μια επιστημονική πραγματικότητα που έχει αποδεχτεί η ανθρωπότητα και κατρακυλάει και πάλι σε σκοταδιστικές, συνωμοσιολογικές ατραπούς.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Η Ελλάδα έχει εισέλθει εδώ και πάνω από μια δεκαετία σε μια τροχιά κοινωνικού μετασχηματισμού υπό τη βίαιη επίδραση της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 2010 και τα αποτελέσματα αυτού του μετασχηματισμού είναι εκπληκτικά. Η επέλαση της πανδημίας το 2020 εκσφενδόνισε στο διάστημα τις διαφοροποιήσεις που προκάλεσε η οικονομική κρίση αναδεικνύοντας μια Ελλάδα πολλαπλών (κοινωνικών και οικονομικών) ταχυτήτων.

Οι συνεντεύξεις των πολιτών

Σε αυτή τη συγκυρία, το καλοκαίρι του 2020, μια ομάδα κοινωνιολόγων-ερευνητών υπό την επιστημονική καθοδήγηση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, έλαβαν συνεντεύξεις από πολίτες με θέμα τη ζωή τους και την αντίληψή τους για θέματα όπως η εκπαίδευση και η επαγγελματική σταδιοδρομία, ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας, η πολιτική και ο συνδικαλισμός, η εργασία και η οικονομία, κ.ά.

Κάθε συνέντευξη αποτελείται από εισαγωγή του ερευνητή, στην οποία εκθέτει τα συμπεράσματα της συνομιλίας και κάνει τις αναγκαίες αναγωγές στο ευρύτερο αντικείμενο της έρευνας. Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης. Στις περισσότερες περιπτώσεις το κείμενο της συνέντευξης είναι ανεπεξέργαστο φιλολογικά, είναι δηλαδή μια απευθείας απομαγνητοφώνηση χωρίς καμία παρέμβαση του ερευνητή, γεγονός που καθιστά τον λόγο δυνατό υφολογικά αλλά κουραστικό στην ανάγνωσή του.

Οι συνεντεύξεις αποτελούν σύμφωνα με τον επιμελητή της έκδοσης, καθηγητή Ν. Παναγιωτόπουλο, «αυτάρκη σύνολα» και πράγματι μπορούν να διαβαστούν ως μικρά δοκίμια η κάθε μια. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «κοινωνιοανάλυσης» οι ερευνητές προσπάθησαν να βοηθήσουν τα άτομα που εξέτασαν να γίνουν υποκείμενα των προβλημάτων τους, να πουν πράγματα που βιώνουν, που αισθάνονται και που δεν είναι κατ’ ανάγκην έτοιμα να εκφράσουν ούτε ακόμα και στις καθημερινές ιδιωτικές συνομιλίες τους.

Οικονομία: Η ουσία

Το κεντρικό ερώτημα και το μείζον ζήτημα του βιβλίου είναι η οικονομία, με την έννοια της μάχης για την καθημερινή επιβίωση. Οι συνεντεύξεις αφορούν συνταξιούχους, εργαζόμενους, αλλά κι αρκετούς οι οποίοι εισήλθαν στην αγορά εργασίας τα χρόνια της ύφεσης και στη διήγησή τους αντικατοπτρίζεται η νέα, οδυνηρή πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα μετά το πλιάτσικο των δανειστών και των ντόπιων συνεργατών τους τη δεκαετία του 2010.

Ιδιοκτήτρια ιδιωτικής ναυαγοσωστικής εταιρείας δυσανασχετεί από την υπέρογκη φορολογία που καλείται να πληρώσει και νιώθει ότι το κράτος έχει καταντήσει «συνεταίρος» της, που της απομυζά χρήματα χωρίς όμως να συμμετέχει στο καθημερινό επιχειρηματικό ρίσκο της. Αστυνομικός επιχειρεί να εργαστεί και ως delivery για να αυξήσει πρόσκαιρα τα εισοδήματά του, διαπιστώνοντας πόσο σκληρή και κακοπληρωμένη δουλειά είναι το μοίρασμα φαγητού και πόσο λανθασμένη ήταν η εντύπωση που είχε κι αυτός –όπως τόσοι Έλληνες– για το επάγγελμα του διανομέα.

{jb_quote} Το κεντρικό ερώτημα και το μείζον ζήτημα του βιβλίου είναι η οικονομία, με την έννοια της μάχης για την καθημερινή επιβίωση. {/jb_quote}

Νεαρός κτηνοτρόφος, που αποφάσισε να δουλέψει στον πρωτογενή τομέα και κατάφερε σε πρώτη φάση να αυξήσει το ζωικό κεφάλαιο και την απόδοση της εκμετάλλευσής του, διαπιστώνει ότι η οικονομική κρίση εξανέμισε τα όποια κέρδη του. Μοντελίστ/μοδίστρα σε μια από τις λιγοστές εναπομείνασες ελληνικές εταιρείες ρούχων με εγχώρια παραγωγή δηλώνει ότι καθημερινά επιστρέφει εξαντλημένη στο σπίτι της κι απλώς πέφτει για ύπνο, προκειμένου να αντέξει τα εξουθενωτικά ωράρια και τον φόρτο εργασίας. Και πεπειραμένη γραφίστρια, αφού κατάφερε κάποια στιγμή να γίνει μισθωτή, είναι αναγκασμένη να δουλεύει πλέον από το σπίτι της!

Συνδικαλισμός και πολιτική

Η σχέση των συνεντευξιαζόμενων με την πολιτική και τον συνδικαλισμό είναι ένα από τα κορυφαία ζητήματα που αναδύονται από τις συζητήσεις. Πρόκειται για σχέση βαθιά επηρεασμένη από την οδύνη της εθνικής χρεοκοπίας, γι’ αυτό η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων δεν περιμένει απολύτως τίποτα από τους πολιτικούς. «Μάσα φουλ…» λέει με αηδία μια δημόσια υπάλληλος, όταν σχολιάζει ένα από τα πιο πρόσφατα γεγονότα του δημόσιου βίου της χώρας, το φιάσκο του «Μεγάλου Περιπάτου» του δημάρχου Αθηναίων στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Είναι εκπληκτικό, επίσης, το γεγονός ότι οι περισσότεροι συνεντευξιαζόμενοι δεν έχουν καμία σχέση με τον συνδικαλισμό, ενώ ακόμα κι όσοι κάποια στιγμή, στην αρχή συνήθως του εργασιακού βίου τους, ασχολήθηκαν με τον συνδικαλισμό, δείχνουν απολύτως απογοητευμένοι. Αντίθετα, οι άνθρωποι που συμμετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα του καθηγητή Παναγιωτόπουλου και των συνεργατών του εκφράζουν την ακλόνητη πεποίθησή τους ότι η εκπαίδευση αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο και εφόδιο ζωής, παρότι –σχεδόν όλοι τους– θεωρούν ότι η αφετηρία μιας πετυχημένης επαγγελματικής σταδιοδρομίας είναι μια καλή …γνωριμία.

Άνθρωποι απογοητευμένοι από την πορεία των επαγγελματιών επιλογών τους, εργαζόμενοι με σοβαρά εργασιακά προβλήματα, τα οποία με την πάροδο κάποιων χρόνων μετατρέπονται σε βασανιστικά ψυχολογικά προβλήματα που απειλούν ευθέως την υγεία τους, είναι μερικοί από τους «πρωταγωνιστές» του βιβλίου. Ολιγαρκείς και φιλότιμοι άνθρωποι, μαχητές της ζωής που αρνούνται να υποταχτούν στην καθημερινότητα που τους εγκλωβίζει, με ματαιωμένα όνειρα για προσωπική ανάπτυξη και κοινωνική βελτίωση, διηγούνται στους ερευνητές τις προσωπικές τους διαδρομές στον χώρο και τον χρόνο, ενώ ταυτόχρονα σηματοδοτούν την πορεία ενός έθνους υπό καθεστώς οικονομικής εποπτείας και στα όρια της κατάθλιψης.

«Η Ελλάδα ήταν αποικία και αποικία θα μείνει», λέει στη συνέντευξή της σελιδοποιός 58 ετών. «Νομίζω ότι ποτέ κανένας πολιτικός δεν αγάπησε την Ελλάδα», λέει στη συνέντευξή της μοδίστρα 62 ετών με 40 χρόνια ένσημα. Αυτές οι θλιβερές διαπιστώσεις, πέρα για πέρα όμως αληθινές με βάση την πραγματικότητα που δεν μπορεί να εξωραϊστεί από κανέναν πολιτικό «μάγο», είναι αυτά που εμείς κρατήσαμε από το βιβλίο-ποταμό των ερευνητών που προσπάθησαν να «ξεκλειδώσουν» τη σύγχρονη Ελληνίδα και τον σύγχρονο Έλληνα.

Oι πολίτες μιλούν για την Ελλάδα
Νίκος Παναγιωτόπουλος
Πεδίο
σ. 752
ISBN: 978-960-635-284-3
Τιμή: 39,90€