Πού χρησιμεύει η τέχνη εν μέσω πολέμου;

11:44 17/10/2022 - Πηγή: Diastixo

Ποια είναι η χρησιμότητα της τέχνης εν μέσω πολέμου και αιματοχυσίας; Σε αυτό το ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο 29ο Φόρουμ Βιβλίου του Λβιβ, το οποίο διεξήχθη κανονικά στην ουκρανική πόλη, αψηφώντας τον πόλεμο.

Ο Ουκρανός συγγραφέας Oleksandr Mykhed, σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, όταν εισέβαλε η Ρωσία στη χώρα του, συνειδητοποίησε ότι: «Δεν μπορείς να προστατεύσεις την οικογένειά σου από ένα όπλο με τα ποιήματά

σου. Δεν μπορείς να χτυπήσεις κάποιον με ένα βιβλίο […] Έχασα την πίστη μου στη δύναμη του πολιτισμού, έχασα το ενδιαφέρον μου για το διάβασμα». Σύντομα όμως άρχισε να γράφει ξανά. «Άρχισα να κρατάω ημερολόγιο, ως μαρτυρία για τα γεγονότα. Αυτή είναι μία πρωτόγονη λειτουργία της τέχνης. Οι πιο ταλαντούχοι συγγραφείς από τις επόμενες γενιές θα πάρουν αυτή την ακατέργαστη πρώτη ύλη και θα γράψουν ένα όμορφο μυθιστόρημα. Αλλά όταν βρίσκεσαι στο μάτι του κυκλώνα, απλώς προσπαθείς να πιάσεις τις πιο μικρές στιγμές της θλίψης σου, τις πιο μικρές στιγμές της κραυγής σου», τόνισε.

Διαφορετική ήταν η εμπειρία της καλλιτέχνιδος Diana Berg, που έζησε τις πρώτες μέρες του σφυροκοπήματος της Μαριούπολης, όπου ήταν επικεφαλής ενός πολιτιστικού κέντρου. Όπως ανέφερε, όταν νέοι άνθρωποι που επιβίωσαν από τις δυσκολίες του πολέμου τής είπαν ότι το δημιουργικό τους έργο τούς βοήθησε να αντέξουν, τότε κατάλαβε την πρακτική αξία της τέχνης στις πιο ακραίες καταστάσεις. «Όταν μιλήσαμε εν τέλει, μου είπαν: “Εσύ μας βοήθησες να νιώσουμε αυτοπεποίθηση, μας δυνάμωσες, ήταν εκεί, στον χώρο σου, που μάθαμε ότι αξίζουμε”».

Από την πλευρά του, ο συγγραφέας Ostap Slyvynsky υπογράμμισε πως η τέχνη εν καιρώ πολέμου έχει έναν πολύ πρακτικό ρόλο: να αποτελεί στήριγμα, αλλά και μαρτυρία, ένα εργαλείο ενίσχυσης της μνήμης. «Το σημαντικότερο είναι η μαρτυρία που καταγράφεται άμεσα, στη διάρκεια των γεγονότων, όχι μετά. Δε θα ξεχάσουμε τι συμβαίνει τώρα, επειδή είναι κάτι αξέχαστο, θα παραμείνει στις προσωπικές και στις συλλογικές μας μνήμες για πολύ καιρό. Όμως ποτέ δεν θα μιλήσουμε γι’ αυτό με τον τρόπο που μιλάμε γι’ αυτό τώρα», εξήγησε.