Αξιοκρατία χωρίς ισότητα;

22:00 4/5/2023 - Πηγή: TheCaller

Όχι μόνο στην παρούσα εκλογική εκστρατεία αλλά και στις προηγούμενες δεσπόζει το αίτημα της αξιοκρατίας, ενώ απουσιάζει οποιαδήποτε, έστω μικρή, αναφορά στην ισότητα, ούτε καν στην ισότητα των ευκαιριών. Ακόμη και το ΚΚΕ δεν μιλά πλέον για την ισότητα.

Όσον αφορά στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ως η  πιο κοντινή έκφραση της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας, δεν βρίσκει κανείς στους λόγους του ηγέτη του, ούτε μια φορά τη λέξη ισότητα.

Ούτε όμως και στον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ είναι καλύτερα

τα πράγματα. Την έχουν απαγορέψει οι επικοινωνιολόγοι, ως έννοια που δεν πουλά στην αγορά των κομμάτων σουπερμάρκετ;

Δυστυχώς δεν είναι αυτό ή δεν είναι μόνο αυτό. Η αναφορά στην ισότητα έχει εξοβελιστεί εδώ και πολλά χρόνια από την πολιτική αντιπαράθεση, όταν από τη δεκαετία του 1980 οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μετατράπηκαν σε «εκλογικοκεντρικές» κατά τη Σέρι Μπέρμαν.

Όχι όμως μόνο αυτό. Αυτές έχασαν και την κοινωνιοκεντρική διάσταση του Κράτους Πρόνοιας, με αποτέλεσμα την τεράστια αύξηση των ανισοτήτων. Η υποβάθμιση της κοινωνικής διάστασης των δημοκρατιών εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους γι’ αυτές. Η αύξηση των ανισοτήτων αποτελεί την ένδειξη αλλά και την κινητήρια δύναμη του ακροδεξιού μη συμπεριληπτικού λαϊκισμού. Η ισότητα παύει να αποτελεί την παρτενέρ της ελευθερίας.

Αλλά όποτε γίνεται αυτό, τότε και η ελευθερία διακυβεύεται. Είναι τυχαίο που από τότε που η «αξιοκρατία» ήρθε να αντικαταστήσει την ισότητα, τα πολιτικά συστήματα μετετράπησαν σε πρωθυπουργοκεντρικά και αυταρχικά και τα κράτη δικαίου αμφισβητήθηκαν;  Θα μπορούσε όμως το ζήτημα να τεθεί και διαφορετικά.

Στο όνομα της «αντικειμενικής» αξιολόγησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών και προσόντων των ατόμων, όπως αυτή εκφράζεται με την έννοια της αξιοκρατίας – όχι βεβαίως πως αυτή δεν χρειάζεται, για να υπάρχει η αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης- τίθενται σε δεύτερο πλάνο στο χάρτη των πολιτικών αντιπαραθέσεων το κριτήριο των εισοδημάτων, η φτώχεια ως στέρηση δυνατοτήτων (Αμάρτυα Σεν), οι ανισότητες (Πικετί), οι εκπαιδευτικές ανισορροπίες, η διάλυση των δημόσιων συστημάτων υγείας, η ισότητα των γυναικών, η προστασία των παιδιών και των μεταναστών, η πολιτική οικολογία και η κλιματική αλλαγή, τα δικαιώματα των μειονοτήτων κλπ.

Μετά τη δεκαετία του 1980 δημιουργήθηκε ένα μοντέλο Συναίνεσης στο «Κέντρο» και η έννοια που νομιμοποίησε αυτό το μοντέλο ήταν η αξιοκρατία. Παράλληλα τρέχει η μετάβαση στα πρωθυπουργοκεντρικά πολιτικά συστήματα, η  αποδυνάμωση δηλαδή της νομοθετικής εξουσίας για χάρη της εκτελεστικής εξουσίας, ενώ οι δυο πόλοι της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής ευημερίας (σοσιαλδημοκρατία και χριστιανοδημοκρατία) μην έχοντας εναλλακτικές αφηγήσεις για την πρόοδο των κοινωνιών συναντώνται στο προαναφερθέν απολιτικό «Κέντρο».

Έκτοτε έπαψαν να έχουν νόημα οι εκκλήσεις στην ισότητα, αλλά και στην ελευθερία. Στα καθ’ ημάς εντυπωσιάζει το γεγονός πως ορισμένοι για λόγους σκοπιμότητας υποτιμούν τη σημασία των υποκλοπών.

Αλλά οι υποκλοπές είναι στέρηση ελευθερίας και δημιουργίας ανισοτήτων στο κράτος δικαίου.

Ένα κράτος, δήθεν επιτελικό, που υποκλέπτει τις συνομιλίες των πολιτών του, είναι ένα επικίνδυνο όχι μόνο για την ισότητα αλλά και για την ελευθερία κράτος. Είναι ένα «αξιοκρατικό» χωρίς ισότητα κράτος.

*Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι Δρ. Κοινωνιολογίας και συγγραφέας και το άρθρο του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»