Πάσχα στην Τήνο: Τα παραδοσιακά έθιμα του νησιού που ξεκινούν από την Κυριακή των Βαϊων

09:03 14/4/2022 - Πηγή: TheCaller

Τα έθιμα στο νησί ξεκινούν από την Κυριακή των Βαϊων:

Κυριακή των Βαΐων

Την Κυριακή των Βαΐων τα παιδιά έπλεκαν ένα στεφάνι που στόλιζαν με μαργαρίτες. Στη συνέχεια, τριγυρνούσαν στα σοκάκια, περιέφεραν το στεφάνι και προσπαθούσαν με τις “αργινάρες” (ξύλινες ροκάνες) να κάνουν τη μεγαλύτερη δυνατή φασαρία για να ξορκίσουν το κακό.

Φτάνοντας στη θάλασσα, έριχναν το στεφάνι στο νερό. Δεδομένου ότι τη συγκεκριμένη Κυριακή της Σαρακοστής επιτρέπεται το ψάρι τραγουδούσαν το: “Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό,

κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό !”

Στη λειτουργία τα “βάγια” κρέμονται από τους τα καντήλια και τους πολυελαίους της εκκλησίας και οι πιστοί προσπαθούν να τα πιάσουν για να τα φυλάξουν όλο το χρόνο.

Η Μεγάλη Τρίτη φέρνει τις τυρόπιτες

Τη Μεγάλη Τρίτη, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το πασχαλινό γλυκό της Τήνου, τις τυρόπιτες. Οι τυρόπιτες φτιάχνονται από ανάλατο τυρί, το πέτρωμα, αυγά, ζάχαρη και πορτοκάλι ή βανίλια. Η γέμιση τυλίγεται σε φύλλο, στο οποίο δίνεται το “τσιμπητό” εορταστικό σχήμα με τη βοήθεια οδοντογλυφίδων.

Οι νοικοκυρές μεταφέρονται από σπίτι σε σπίτι και βοηθάνε όλες μαζί την οικοδέσποινα στην προετοιμασία, δεδομένου ότι το τσίμπημα είναι περίτεχνη και χρονοβόρα διαδικασία.

Μεγάλη Τετάρτη: Το ευχέλαιο και ο Μυστικός Δείπνος…

Μεγάλη Τετάρτη, το απόγευμα, τελείται στις εκκλησίες το Μυστήριο του Ευχελαίου. Κατά τη διάρκειά του, διαβάζονται επτά Ευαγγέλια, επτά Ευχές, ευλογείται το λάδι και ο ιερέας «σταυρώνει» τους πιστούς.

Δεν είναι λίγες οι οικογένειες στην Τήνο που καλούν τον ιερέα της ενορίας τους για να τελέσουν Ευχέλαιο και στο σπίτι. Το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης που αναφέρεται στο Νιπτήρα, το Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα.

Τα Άγια Πάθη ξεκινάνε και η Μεγάλη Εβδομάδα συνεχίζεται στην Τήνο σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Το βάψιμο των αυγών την Μεγάλη Πέμπτη

Το παραδοσιακό βάψιμο των αυγών, όπως σε ολόκληρη την Ελλάδα, πραγματοποιείται και στην Τήνο, την Μεγάλη Πέμπτη. Η παράδοση αποδίδει διαφορετικές ερμηνείες στην προέλευση του εθίμου.

Τα αυγά που έδωσε η Παναγία στους φρουρούς για να φέρονται καλά στον Υιό της βάφτηκαν κόκκινα από τα δάκρυά της, το αίμα της θυσίας του Χριστού, το χρώμα που πήραν τα αυγά δύσπιστης γυναίκας όταν θεώρησε ότι η Ανάσταση είναι τόσο πιθανή όσο το να βαφτούν κόκκινα τα αυγά, είναι μερικές από τις ερμηνείες.

Το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών έχει βαθιές ρίζες στον χρόνο. Λέγεται ότι καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη βυζαντινή αυλή από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη, σε επίσημη τελετή το πρωί της Κυριακής του Πάσχα.

Κατ’ έθιμο κόκκινα ή πολύχρωμα, με σχέδια ή χωρίς, το αυγό αποτελεί σύμβολο ζωής και ελπίδας. Το κέλυφος του θανάτου σπάει και μέσα από τον τάφο αναδύεται η Ζωή!

Οι επιτάφιοι στην Τήνο…

Οι ανύπαντρες γυναίκες κάθε ενορίας στολίζουν τον επιτάφιο στην εκκλησία. Μετά την Αποκαθήλωση, το μεσημέρι, οι πιστοί περνάνε από όλες τις εκκλησίες της Χώρας και των χωριών, για να προσκυνήσουν και να περάσουν κάτω από τον επιτάφιο.

Το βράδυ πραγματοποιείται η περιφορά των επιταφίων. Ο Επιτάφιος κάθε ενορίας περνάει από τα σοκάκια κάθε γειτονιάς. Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών στη διαδρομή του επιταφίου, θυμιάζουν, κρατάνε αναμμένα κεριά και τον ραίνουν με λουλούδια.

Στη Χώρα όλοι οι επιτάφιοι συγκεντρώνονται στην μαρμάρινη εξέδρα, όπου ψάλλονται τα Εγκώμια.

Στη συνέχεια, ο επιτάφιος του Αγίου Νικολάου κατευθύνεται προς την παραλία Καλάμια (ή Σπιτάλια). Στο νησάκι Χάνδρα, που βρίσκεται απέναντι από την παραλία, έχουν τοποθετηθεί μεγάλοι φωτεινοί σταυροί. Ο επιτάφιος ακολουθούμενος από τον παπά και τα εξαπτέρυγα μπαίνει στο νερό, όπου και πραγματοποιείται δέηση υπέρ των ναυτικών και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πνιγέντων. Στη συνέχεια οδηγείται προς το νεκροταφείο, όπου τελείται και εκεί επιμνημόσυνη δέηση.

Η Ανάσταση στην Τήνο…

Το Μεγάλο Σάββατο, το πρωί, γίνεται η Πρώτη Ανάσταση. Με το «Ανάστα ο Θεός κρίναι την γην» σκορπίζονται λεμονόφυλλα σε όλη την εκκλησία και οι πιστοί προσπαθούν να πιάσουν ένα στον αέρα και να το φυλάξουν για ευλογία και καλή τύχη.

Το βράδυ, λίγο πριν την Αναστάσιμη ακολουθία, μοιράζονται λαμπάδες και κόκκινα κεριά. Μετά το «Χριστός Ανέστη» η μία ενορία συναγωνίζεται την άλλη στο ποια θα ακουστεί περισσότερο.

Το λόγο έχουν τα βαρελότα και τα τρυμπόνια. Παλιότερα τα “κιούπια” που περιείχαν μπαρούτι και ήταν θαμμένα στο χώμα δημιουργούσαν εκκωφαντικό θόρυβο, λόγος για τον οποίο, χρέωναν κάποιον ήδη κωφό να τα ανάψει.

Παράλληλα, τα παιδιά έφτιαχναν μόνα τους τα «τρίγωνα» με φυτίλι και μικρή ποσότητα μπαρουτιού, που τα χρησιμοποιούσαν αντί για τα σύγχρονα δυναμιτάκια.

Όλα τα ξωκλήσια του νησιού θα αναστήσουν πανηγυρικά μετά το Πάσχα.

Δευτέρα του Πάσχα: Το έθιμο της Αγάπης στα χωριά και στη Χώρα της Τήνου…

Tο έθιμο της Αγάπης αναβιώνει στον Κτικάδο και στόχος του είναι να συμφιλιώσει και να μονιάσει όλους τους κατοίκους του χωριού.

Mετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, γίνεται περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως στο χωριό. Το μεσημέρι η καμπάνα καλεί το χωριό στο Ναό της Υπαπαντής.

Στην αίθουσα της καθέδρας βρίσκεται η Κοινή Τράπεζα (ένα μεγάλο μαρμάρινο τραπέζι το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει τριακόσια άτομα) γύρω από την οποία κάθονται οι κάτοικοι του χωριού. Μάλιστα, όσοι είχαν διαφωνίες ή εντάσεις μέσα στη χρονιά θα πρέπει να συμφιλιωθούν και να κάτσουν σε διπλανές θέσεις.

Tο γεύμα περιλαμβάνει σούπα και ψητό μοσχάρι, και διάφορους μεζέδες, για τα οποία έχουν φροντίσει οι γυναίκες του χωριού. Ακολουθεί αλληλοσυγχώρηση των παρευρισκόμενων, επιμνημόσυνη δέηση, ονομαστική αναφορά στη μνήμη των αποθανόντων και αναστάσιμοι ύμνοι.

Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, μετά τον εσπερινό της Αγάπης, οι ιερείς με τις Αναστάσεις όλων των ενοριών της Χώρας φτάνουν στην εξέδρα στην παραλία και ψάλλουν αναστάσιμους ύμνους. Στον Κτικάδο, οι Αναστάσεις (καθολική και ορθόδοξη) περνώντας μέσα από ολόκληρο το χωριό, συγκεντρώνονται στην πλατεία του.

Κυριακή του Θωμά

Η Ροδαριά πραγματοποιείται στο πανηγύρι της Παναγίας της Λακκωτιανής, στα Υστέρνια. Μετά τη Λειτουργία, οι προσκυνητές τρώνε όλοι μαζί σε ένα κοινό, πλούσιο τραπέζι.

Είναι η ώρα που θα καρφώσουν στο πιρούνι και θα ανταλλάξουν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα τις ροδαριές (μικρά μπουκέτα λουλουδιών συνοδευόμενα από κάρτα με αναστάσιμες ευχές). Σε παλιότερες εποχές, οι ροδαριές ήταν ένας διακριτικός τρόπος να εκφράσουν οι νέοι τον έρωτά τους.

Ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακά όργανα. Το έθιμο θυμίζει το αντίστοιχο της Αγάπης, αλλά φαίνεται να φέρει στοιχεία και από τα Ανθεστήρια, την τριήμερη γιορτή των ανθέων προς τιμήν του Διονύσου στην αρχαία Αθήνα.

Πηγή: tinosecret.gr