2022, μα τι χρονιά ήταν αυτή τέλος πάντων! (…και τι μας φυλάει το 2023)

12:16 31/12/2022 - Πηγή: TheCaller

Τελείωσε λοιπόν το 2022. Αυτό ήταν! Μια χρονιά που έγιναν πολλά και πυκνά συμβάντα τόσα πολλά που ίσως να μην τα έχουμε ακόμα «χωνέψει» πλήρως.

Και όλα αυτά που μας έφερε το 2022 δεν ήρθαν ακριβώς σε μια ομαλή περίοδο. Είχε προηγηθεί μια πρωτόγνωρη διετή πανδημική κρίση με πολλαπλές συνέπειες στο παγκόσμιο σύστημα από την οποία μάλιστα δεν φαίνεται να έχουμε ξεμπερδέψει ακόμα.

Ας προσπαθήσουμε όμως να κωδικοποιήσουμε τα συμβάντα του 2022:

Α) Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και κυρίως η αντίσταση της τελευταίας. Ή αλλιώς

όταν η πολιτική της ισχύος πάει στραβά.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί ένα σημείο — σταθμό στην σύγχρονη ιστορία. Είναι η πρώτη φορά μετά τον ΒΠΠ που διεξάγεται ένας πόλεμος μεγάλης κλίμακας σε ευρωπαϊκό έδαφος μεταξύ 2 διαφορετικών εθνών. Πλέον έχουμε και αρκετές πληροφορίες για να είμαστε σίγουροι ότι τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίασε αρχικά η Ρωσία, δε θα εξετάσουμε το πως και το γιατί ξεκίνησε την στρατιωτική επιχείρηση, αλλά το σίγουρο είναι ότι περίμενε ότι αυτή θα ήταν ολιγοήμερη. Οι Ουκρανοί όμως είχαν άλλη άποψη και πλέον έχουμε μια σύγκρουση που έχει κρατήσει 10 μήνες και του οποίου την εξέλιξη ακόμη δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Το σίγουρο όμως είναι ότι θα πλήξει τη θέση της Ρωσίας στο παγκόσμιο σύστημα για δεκαετίες, γιατί όσο και αν είναι μια μεγάλη χώρα με πλούσιους πόρους, απλά κανείς δεν έχει εμπιστοσύνη σε κάποιον που έχει εύκολη επιλογή τον πόλεμο και κυρίως μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πόρους του για εκβιασμό.

Η Ε.Ε. απεξαρτοποιείται με ταχύτητα ενεργειακά και το ενδιαφέρον αναμένεται να μετατοπιστεί και σε άλλες επιλογές σύντομα. Σημειώνεται ότι όταν αλλάζουν τα ενεργειακά μείγματα των αγορών, δύσκολα μπορείς να αποκτήσεις ξανά την ίδια θέση. Ενώ οι επιλογές της Κίνας και της Ινδίας που ενδεχομένως θα υποκαταστήσουν την αγορά για τους Ρώσους θα πάρουν χρόνια να αποδώσουν (αν θα αποδώσουν).

Β) Η πληθωριστική κρίση ή αλλιώς όταν το χρήμα στο πορτοφόλι σου «ξοδεύεται» από μόνο του.

Οι κυρώσεις προς την Ρωσία σε συνδυασμό με τη κρίση στις μεταφορές λόγω της πανδημίας δημιούργησαν ένα κοκτέιλ προβλημάτων που με τη σειρά του οδήγησε την παγκόσμια οικονομία σε ένα πρωτοφανές σπιράλ πληθωρισμού. Η Δύση ειδικά σε μεγάλο βαθμό είχε ξεχάσει αυτό το φαινόμενο και σύνθετες οικονομίες όπως είναι π.χ. της Ε.Ε. θα δυσκολευτούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη συγκεκριμένη κρίση χωρίς να περιέλθουν σε ύφεση. Οφείλουμε να πούμε βέβαια ότι οι πληθωριστικές οικονομίες ορισμένες φορές δημιουργούν και ευκαιρίες (μπορείτε να δείτε και το άρθρο μου για το μάρκετινγκ την εποχή του πληθωρισμού).

Γ) Οι γυναίκες του Ιράν ή όταν οι ελεύθερες ψυχές κουρελιάζουν τον ολοκληρωτισμό της μαντίλας.

Η εξέγερση στο Ιράν αποτελεί για πολλούς έκπληξη καθώς συνέβη σε μια χώρα που πολλοί θεωρούσαν ότι η καθεστηκυία τάξη θα ήταν ακλόνητη. Και όμως, η δολοφονία της 22χρονής Μαχσά Αμινί δημιούργησε μια πρωτοφανή εξέγερση μιας ολόκληρης γενιάς που συνεχίζεται ακόμα 15 εβδομάδες μετά ασίγαστη. Οι νέοι της χώρας ζητούν το δικαίωμα σε μια πιο ελεύθερη ζωή απέναντι στον καθεστωτισμό και στην θρησκοληψία. Ένας ξεσηκωμός που μουσικά συνοδεύεται από δυτικά ποπ — ροκ τραγούδια όπως το Another Love του Tom Odell . Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την εξέλιξη μιας τόσο επίμονης εξέγερσης απέναντι σε ένα τόσο ολοκληρωτικό καθεστώς και σίγουρα θα μας απασχολήσει και το 23.

Δ) Crypto Crash και ξεφούσκωμα των NFT ή αλλιώς το κραχ των Zennials.

Τα Cryptos και τα NFTs κάποια στιγμή είχαν αποκτήσει «μεταφυσικές» ιδιότητες για ένα μεγάλο ποσοστό νέων κυρίως ανθρώπων. Με λίγη προσπάθεια, λίγο geekiness και πολλή χάρη, θα μπορούσες να βαπτιστείς «επενδυτής» και θα κατάφερνες να κερδίσεις αδιανόητες αποδόσεις… μέχρι που το 2022 μας προσγείωσε απότομα στη πραγματικότητα και στις ΗΠΑ καταλήξαμε να έχουμε γραμμές τηλεφωνικής υποστήριξης για να αποτρέψουν πιθανές απόπειρες αυτοκτονίες από τους διαφόρους «επενδυτές».

Πέρα από το όποιο χιούμορ που μπορεί κάποιος να κάνει από αυτήν την εξέλιξη δεν παύει να είναι μια πολύ σοβαρή κρίση που σε ένα βαθμό γκρέμισε πολλών ανθρώπων τα όνειρα και κάποιες προοπτικές πλουτισμού. Αυτή η κρίση σίγουρα θα έχει τις συνέπειες της καθώς κατά τη γνώμη μου η κρυπτοοικονομία λειτουργούσε και σαν «βαλβίδα αποσυμπίεσης» για πολλούς νέους που ζουν σε επισφαλή επαγγελματικά περιβάλλοντα. Επιπροσθέτως είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολύ λίγες επιλογές για μικροεπενδύσεις πλέον, ειδικά σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον που απομειώνει με ταχύτητα την αξία του χρήματος. Δεν αποκλείεται βέβαια η οικονομία αυτή να επανέλθει πιο ώριμη στο μέλλον.

Ε) Ο Έλον αγοράζει το τουίτερ ή όταν παίζουμε με τα δισεκατομμύρια.

Το να αγοράζει ένας από τους πλουσιότερους και πλέον επιδραστικούς ανθρώπους του πλανήτη, ένα αντίστοιχα εξαιρετικά επιδραστικό κοινωνικό μέσο δεν είναι μικρή είδηση. Είναι μάλλον σημαντική και μάλλον θέτει ορισμένους εύλογους προβληματισμούς ως προς το μέγεθος της δύναμης που μπορούν να συγκεντρώνουν μεμονωμένα άτομα στο σύγχρονο οικονομικό σύστημα. Παρόλα αυτά η επένδυση του Έλον Μασκ δεν φαίνεται για την ώρα να πηγαίνει καθόλου καλά καθώς οι αλλοπρόσαλες επιλογές του μετά την εξαγορά αναστατώνουν τους επενδυτές και σε άλλους κλάδους. Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι όλα αυτά γίνονται σε ένα πλαίσιο που γενικότερα οι πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων βρίσκονται σε μια ιδιαίτερα ασταθή φάση σε συνδυασμό και με την «επέλαση» του Tik Tok (μπορείτε να διαβάσετε το προηγούμενο σχετικό άρθρο μου εδώ)

Ζ) Το μουντιάλ στο Κατάρ! Ή αλλιώς όταν το soft power είναι ακόμα μέρος του παιχνιδιού.

Παρά τις καταγγελίες για τις εργασιακές συνθήκες και τις εκκλήσεις για μποϊκοτάζ, παρά τις «θολές» πολιτικές επιλογές της συγκεκριμένης χώρας, η οργάνωση και η διεξαγωγή του Μουντιάλ της απέδωσε εξαιρετικά. Το Κατάρ ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που διοργάνωσε ένα τέτοιας εμβέλειας αθλητικό γεγονός και δεν το άφησε ανεκμετάλλευτο με κανένα τρόπο. Οι τελετές έναρξης και λήξης, οι διπλωματικές συμφωνίες, οι εικόνες που πέρασαν στον κόσμο (σε συνδυασμό με την επιτυχημένη πορεία μιας άλλης μουσουλμανικής χώρας- του Μαρόκου ) απέδωσαν πολλαπλά οφέλη. Βέβαια έχουμε και τη σκιά του Qatargate στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή, αλλά είναι σίγουρο ότι τα κέρδη που αποκόμισε η συγκεκριμένη χώρα θα φανούν στο μέλλον ενώ και άλλοι θα «ζηλέψουν» το παράδειγμα της. Είναι άξιο παρατήρησης το γεγονός ότι ενώ το 22 ξεκίνησε με την επίδειξη της «σκληρής δύναμης» της Ρωσίας τελείωσε με την αντίστοιχη επίδειξη «μαλακής δύναμης» από το Κατάρ.

Και η Ελλάδα; Is no news good news?

Η χρονιά για την Ελλάδα αν εξαιρέσεις τις πληθωριστικές πιέσεις ήταν σχετικά ήσυχη από γεωπολιτική άποψη. Ταλανίζεται βέβαια πολιτικά από το σκάνδαλο των υποκλοπών το οποίο ακόμα είναι μια υπόθεση εν εξελίξει και έχουμε τη Τουρκία να αποκτά ίσως την πιο τοξική ρητορική όλων των εποχών που πάντα καθιστά το «ατύχημα» πιο πιθανό. Στα καλά νέα είχαμε την σχετική αύξηση του ΑΕΠ και την σχετικά καλή πορεία του τουρισμού, ενώ αναμένονται αρκετοί ακόμα ευρωπαϊκοί πόροι. Η γενική οικονομική σταθερότητα για τη χώρα μας είναι θετικό στοιχείο όταν έχει ταλαιπωρηθεί από όλες αυτές τις διαδοχικές κρίσεις και υπάρχουν σημάδια ευνοϊκών προοπτικών σε ορισμένους κλάδους (κυρίως βέβαια του τουρισμού και των κατασκευών), ωστόσο είναι δεδομένο ότι είναι πολλά περισσότερα αυτά που πρέπει να γίνουν και με ταχύτερους ρυθμούς ενώ πολλοί δείκτες παραμένουν ανησυχητικοί. Θα τολμήσω να αναφέρω ότι ήταν αξιοσημείωτο το ότι μια ελληνική παραγωγή σίριαλ επιλέχθηκε για πρώτη φορά να προβληθεί στο Netflix, ίσως αποτελέσει έναυσμα για μεγαλύτερες επενδύσεις στις δημιουργικές βιομηχανίες.

Τελικά; Ποια είναι τα συμπεράσματα για το 2023;

Κάθε «προφητεία» πάντα κινδυνεύει να πέσει έξω σε δραματικό βαθμό καθώς συχνά αναδύονται νέες μεταβλητές. Ποιος π.χ. το 2021 θα περίμενε ένα πόλεμο στην Ευρώπη ; (Οκ μπορεί να το περίμεναν κάποιοι στις ΗΠΑ αλλά ας το αφήσουμε απέξω). Πάντα όμως είναι καλό να αναλύουμε αυτά που έχουμε και να εξετάζουμε τις τάσεις που δημιουργούν. Ο πόλεμος π.χ. είναι δεδομένο ότι διαμορφώνει δυναμικές αποπαγκοσμιοποίησης και ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός για αρκετό διάστημα ακόμα. Αναμένεται σε αυτό το πλαίσιο έστω και με αργό ρυθμό η Ε.Ε. να προσπαθήσει να προσαρμοστεί με πολιτικές που θα οδηγούν σε μεγαλύτερη ηπειρωτική αυτάρκεια σε ενέργεια και παραγωγή. Είναι δεδομένο επίσης ότι ο πληθωρισμός δημιουργεί πιέσεις σε πολλά κοινωνικά στρώματα που δεν ξέρουμε ακριβώς πώς θα αντιδράσουν. Στις επιχειρήσεις οι μάχες των τιμών σε πολλές περιπτώσεις θα είναι αναπόφευκτες, ενώ σίγουρα στον αντίποδα ίσως κάποιες θα προσπαθήσουν να αναπροσαρμοστούν ή και να επενδύσουν σε νέες αναπτυξιακές στρατηγικές για να αξιοποιήσουν τα κεφάλαια τους.

Σίγουρα από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι μετά το 2022 αναδύεται σταδιακά ένας νέος κόσμος, τα χαρακτηριστικά του θα είναι μάλλον μεικτά ή ακόμα και αντιφατικά, θα έχουμε αποπαγκοσμιοποίηση σε κάποια πεδία με πολιτισμικές συγκρούσεις και ανταγωνισμούς οδηγούμενοι σε έναν «μικρό» ψυχρό πόλεμο μεταξύ της σύγχρονης Ρωσίας και της Δύσης. Ταυτόχρονα θα έχουμε πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις και «ανοίγματα» ίσως των αραβικών κρατών όχι μόνο προς την ενέργεια πλέον αλλά και σε άλλους τομείς. Η σύγκρουση και η συναλλαγή θα συνυπάρχουν καθώς φαίνεται σε αυτή την εποχή των νέων ανταγωνισμών.

Η χρονιά που πέρασε ήταν τόσο πυκνή που αφήσαμε απέξω από τη συζήτηση για τις τεχνολογικές εξελίξεις τόσο στην εξερεύνηση του διαστήματος όσο και στην δημιουργία τέχνης και κειμένων μέσω ΑΙ και πιθανότατα να έχουμε ξεχάσει ακόμα πολλά (ευχαρίστως μπορείτε να τα σημειώσετε στα σχόλια).

Σε κάθε περίπτωση οι μελλοντικές εξελίξεις δεν είναι ποτέ γραμμικές και η νέα χρονιά μπορεί να μας κρύβει εκπλήξεις, καλό είναι να θυμόμαστε ωστόσο ότι πολλά πράγματα σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο περνάνε πάντα από το χέρι μας και αξίζει να προσπαθούμε για καλύτερο ανεξαρτήτως των συνθηκών που επικρατούν.

Ευτυχισμένο το 2023 λοιπόν…