H Αίγυπτος του Σίσι και η Γάζα

08:21 17/7/2014 - Πηγή: Antinews

Η συνεχιζόμενη διαμάχη Χαμάς-Ισραήλ αποκαλύπτει ένα σημαντικό παράδοξο στην προοπτική και τις δυνατότητες της εξωτερικής πολιτικής του νέου αιγυπτιακού καθεστώτος. Ο νέος πρόεδρος Αμπντούλ Φατάχ αλ-Σίσι μοιράζεται την άποψη της Ουάσιγκτον και του Ισραήλ για τη Χαμάς, θεωρώντας την τόσο τρομοκρατική οργάνωση όσο και στρατηγική απειλή, και είναι, κατά συνέπεια, λιγότερο ικανός και λιγότερο πρόθυμος να εκπληρώσει τον παραδοσιακό ρόλο της Αιγύπτου στη διαμεσολάβηση μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ. Ενώ

η Ουάσιγκτον είναι δικαιολογημένα πρόθυμη να διαπραγματευτεί ένα γρήγορο τέλος στο σημερινό γύρο μαχών στη Γάζα, θα πρέπει να αποφύγει τον πειρασμό να πιέσει την Αίγυπτο να κάνει οποιεσδήποτε παραχωρήσεις που θα ενισχύσουν τις δυνατότητες επανόπλισης της Χαμάς, όπως την επαναλειτουργία της διέλευσης της Ράφα χωρίς ένα αξιόπιστο σύστημα για την πρόληψη ροής όπλων και τρομοκρατών.

Η αρνητική άποψη του Σίσι για τη Χαμάς αντιπροσωπεύει μια δραματική - και ευπρόσδεκτη - μετάβαση από τον άμεσο προκάτοχό του, Μοχάμεντ Μόρσι, ηγέτης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Πριν από τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, ο Μόρσι υπήρξε το σημείο επαφής της Χαμάς στο Γραφείο Προσανατολισμού της Αδελφότητας και αργότερα φιλοξένησε κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς στο προεδρικό μέγαρο και επέτρεψε στον δεύτερο στη σειρά ηγέτη της Χαμάς Μούσα Αμπού Μαρζούκ, επί χρόνια προσωπικό του φίλο, να διαμείνει σε ένα προάστιο του Καΐρου. Αντίθετα, το καθεστώς Σίσι έχει διατάξει τον Μαρζούκ να φύγει από την Αίγυπτο και ανέλαβε μια επιθετική στρατιωτική εκστρατεία για να κλείσει η συντριπτική πλειοψηφία των υπόγειων σηράγγων από το Σινά στη Γάζα, μέσω των οποίων η Χαμάς και άλλες ομάδες περνούν συχνά λαθραία όπλα. Κατά τις περιόδους ηρεμίας, συνεπώς, ο Σίσι συνέβαλε στις δυτικές προσπάθειες για τον περιορισμό της Χαμάς.
Ωστόσο, οι κακές σχέσεις του Σίσι με τη Χαμάς περιπλέκουν τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον να τερματίσει τον τελευταίο γύρο μαχών Χαμάς-Ισραήλ. Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, ο Σίσι δεν είναι σε θέση να επηρεάσει τη Χαμάς προς το δρόμο των διαπραγματεύσεων, όπως έκανε το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων κατά τη διάρκεια της συμφωνίας του 2011 που απελευθέρωσε τον Ισραηλινό στρατιώτη Gilad Shalit και όπως έκανε η κυβέρνηση Μόρσι κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του στη Γάζα το 2012. Πράγματι, μετά από αίτημα αξιωματούχων των ΗΠΑ, το καθεστώς Σίσι έχει δεσμεύσει τη Χαμάς με μια πρόταση, σύμφωνα με την οποία το Ισραήλ θα απελευθερώσει τους αιχμαλώτους που συνέλαβε πρόσφατα και θα επεκτείνει την αλιευτική ζώνη στα ανοικτά των ακτών της Γάζας, ενώ η Αίγυπτος θα επιτρέψει την εισαγωγή οικοδομικών υλικών στη Γάζα.

Η Χαμάς έχει απορρίψει αυτή την προσέγγιση και το Κάιρο δεν φαίνεται διατεθειμένο να κάνει καμία παραχώρηση - όπως το μόνιμο άνοιγμα του σημείου διέλευσης της Ράφα - που θα μπορούσε να ενισχύσει την επιρροή της στη Χαμάς. Μια ισραηλινή χερσαία εισβολή μπορεί να αναγκάσει τον Σίσι να αλλάξει την προσέγγισή του, ωστόσο, επειδή τα υψηλά θύματα ανάμεσα στους Παλαιστίνιους θα κάνουν τη συνεχή απομόνωση της Χαμάς να έχει πολιτικό κόστος στον Σίσι, δεδομένης της φιλο-παλαιστινιακής διάθεσης του αιγυπτιακού λαού.

Η ένταση αυτή ανάμεσα στην περιφρόνηση του Σίσι για τη Χαμάς αφενός και την ανάγκη του να ανταποκριθεί στην αιγυπτιακή κοινή γνώμη από την άλλη, ήταν εμφανής στο ευρύ χάσμα μεταξύ της πολιτικής της Αιγύπτου και των διακηρύξεών της. Ενώ η διάβαση της Ράφα παραμένει σε μεγάλο βαθμό κλειστή, με μόνο παροδικά ανοίγματα τις τελευταίες ημέρες που επιτρέπουν την είσοδο βοήθειας και την μεταφορά των τραυματιών κατοίκων της Γάζας, Αιγύπτιοι αξιωματούχοι επέκριναν δημοσίως τις αεροπορικές επιθέσεις του Ισραήλ. Την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών της Αιγύπτου δήλωσε ότι το Κάιρο ήταν στο πλευρό «του παλαιστινιακού λαού, που πληρώνει το τίμημα για τους κινδύνους και τις βίαιες επιθέσεις» και κατηγόρησε το Ισραήλ για «περιφρόνηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου». Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση Σίσι προσπάθησε να ηρεμήσει την αυξανόμενη οργή όσον αφορά τη στάση του προέδρου για τη Γάζα, στέλνοντας πεντακόσιους τόνους τροφίμων και ιατρικών εφοδίων στη Γάζα με στρατιωτικά οχήματα.
Αυτή η διπρόσωπη πολιτική απέναντι στη Γάζα ως εκ τούτου μοιάζει με εκείνη της εποχής Μουμπάρακ, αλλά με σημαντικά μειωμένο διπλωματικό ρόλο για την Αίγυπτο κατά τη διάρκεια των κρίσεων. Αν και αυτό αφήνει την Ουάσιγκτον χωρίς ένα αξιόπιστο διπλωματικό μηχανισμό για την επίλυση της τρέχουσας διαμάχης Χαμάς-Ισραήλ, μακροπρόθεσμα - και κατά τη διάρκεια περιόδων με λιγότερη προσοχή των μέσων ενημέρωσης – η Ουάσιγκτον μπορεί να υπολογίζει στον Σίσι ως εταίρο στην απομόνωση της Χαμάς.
Πράγματι, η Ουάσινγκτον δεν θα πρέπει να νοσταλγεί τις ημέρες που η κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας είχε μεγαλύτερη εξουσία στην Γάζα. Παρά τη συνεργασία του στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός το 2012, η ισχυρή συμπάθεια του Μόρσι προς τη Χαμάς σήμαινε ότι κάθε επεισόδιο της μάχης Χαμάς-Ισραήλ περιέκλειε τον κίνδυνο μιας περιφερειακής κρίσης. Αυτή δεν είναι η περίπτωση κατά την τρέχουσα ανάφλεξη.