Les Echos: «Πρέπει να μάθουμε να δρούμε χωρίς το ΔΝΤ»

08:17 9/8/2013 - Πηγή: Antinews

Η απόφαση της Βραζιλίας και άλλων χωρών να αποσύρουν την υποστήριξή τους προς το πρόγραμμα του ΔΝΤ για την Ελλάδα επανέθεσε και πάλι το ζήτημα της βοήθειας του ΔΝΤ σε κράτη μέλη της ευρωζώνης και το αν είναι πραγματικά αναγκαία.
Πρώτον, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η παρέμβαση του ΔΝΤ

στην ευρωζώνη δεν είναι κάτι αυτονόητο. Κατά κανόνα, το ΔΝΤ παρέχει υποστήριξη σε χώρες που παλεύουν με μεγάλες ανισορροπίες πληρωμών, κάτι που τις περισσότερες φορές έχει ως αποτέλεσμα τη φυγή των ξένων κεφαλαίων, την εξάντληση των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών και την υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων.
Με το δανεισμό περισσότερων χρημάτων μέσω ενός προγράμματος υποστήριξης που εξαρτάται από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, το ΔΝΤ προσπαθεί να καθησυχάσει τους επενδυτές και να αντιστρέψει τις εκροές από τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Στην ευρωζώνη, ωστόσο, το ισοζύγιο πληρωμών είναι σε ισορροπία και το ευρώ παραμένει ένα ισχυρό νόμισμα, το οποίο ως εκ τούτου σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την παρέμβαση του ΔΝΤ -και είναι αυτό ακριβώς που οδήγησε τον πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ να αναφέρει κατά την έναρξη της κρίσης το 2010, ότι η επιστροφή στο ΔΝΤ θα ισοδυναμούσε με την κήρυξη της ευρωζώνης σε μια αποτυχία.

Εσωτερικοί μηχανισμοί
Το ΔΝΤ τελικά παρενέβη στην ευρωζώνη (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρος) για τρεις βασικούς λόγους. Ο ένας ήταν απλώς ότι δεν υπήρχαν σχέδια για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής χρεοκοπίας ενός κράτους της ευρωζώνης και το ΔΝΤ ήταν το μόνο διαθέσιμο μέσο για την ενίσχυση των κρατών που αντιμετώπιζαν πολύ άμεσες οικονομικές ανάγκες. Ο άλλος λόγος ήταν πολιτικός: το ΔΝΤ θα έπαιζε τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου, το θεσμικό όργανο που καθορίζει μη δημοφιλείς όρους για τη βοήθεια – κάτι που τα ίδια τα κράτη της ευρωζώνης δεν ήταν διατεθειμένα να κάνουν. Τέλος, η εμπειρία του ΔΝΤ να συνθέτει οικονομικά προγράμματα μέσα σε λίγες εβδομάδες είναι αδιαμφισβήτητη και επίσης δικαιολογεί την παροχή βοήθειας σε μια τέτοια χαοτική κατάσταση.
Ωστόσο, κατά τα τελευταία τρία χρόνια, η ευρωζώνη έχει τεθεί και πάλι σε κατάσταση λειτουργίας και παρέχει τους αναγκαίους εσωτερικούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης. Η ΕΚΤ έχει την εξουσία να αναλάβει «Οριστικές Νομισματικές Συναλλαγές» (Outright Monetary Transactions) που της επιτρέπουν να ενισχύσει γρήγορα τα κράτη, πράγμα που δικαιολογεί τη δήλωση του διοικητή της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ότι θα κάνει «ό, τι χρειάζεται» για να σώσει το ευρώ. Οι αρχές της ευρωζώνης έχουν επίσης δημιουργήσει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), ο οποίος έχει αναλάβει το ρόλο ενός de facto Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου που μπορούν να δανείζει προς τα πιο αδύναμα κράτη μέλη. Τέλος, τα πιο σταθερά κράτη, κυρίως η Γερμανία, αναλαμβάνουν τις πολιτικές συνέπειες των θέσεών τους, απαιτώντας μεταρρυθμίσεις, ενώ δείχνουν αλληλεγγύη (μέσω, για παράδειγμα, των κεφαλαίων για να βοηθήσουν τη νεολαία).

Μία μέση επιλογή
Δεδομένων όλων αυτών, δεν είναι καιρός να δηλώσει η ευρωζώνη ότι μπορεί να τα καταφέρει χωρίς το ΔΝΤ; Μπορεί το δεύτερο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο να επαναβεβαιώσει την πλήρη κυριαρχία του και να αποδείξει ότι μπορεί να υποστηρίζει πλήρως και να προστατεύει τα μέλη του;
Το να μη χρειάζεται να καταφύγουν στο ΔΝΤ θα έχει δύο συνέπειες. Η πρώτη είναι οικονομική: οι εκταμιεύσεις του ΔΝΤ, ήδη οριακές στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Κύπρο, θα πρέπει να γεφυρωθούν και τα κεφάλαια αυτά είναι πλέον διαθέσιμα μέσω του ΕΜΣ. Η δεύτερη είναι πολιτική: η ευρωζώνη θα πρέπει να αντιμετωπίζει μόνη της τις αδυναμίες της και ιδίως την αδύναμη σύγκλιση των οικονομιών στα νότια και τα βόρεια. Αυτό θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα εκ μέρους των κυβερνήσεων, οι οποίες, κατά τα τελευταία χρόνια, θέλησαν να αποδείξουν ότι η ευρωζώνη δεν είναι μόνο μια νομισματική ένωση, αλλά και μια πολιτική πρωτοβουλία. Μετά από ένα δύσκολο πέρασμα, η ευρωζώνη θα μπορούσε να επιβεβαιώσει ότι είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις δικές της προκλήσεις (για παράδειγμα, τη διαγραφή ή μη μέρους του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα, ένα θέμα για το οποίο το ΔΝΤ και η ευρωζώνη εξακολουθούν να διαφωνούν).
Ωστόσο, πριν να εγκαταλείψει την προσφυγή στο ΔΝΤ, μία μέση επιλογή θα μπορούσε να δημιουργηθεί. Όπως έχει γίνει σε ορισμένες χώρες, το ΔΝΤ θα μπορούσε, σε συνεννόηση με τις αρχές της ευρωζώνης, να υπογράψει τις αποκαλούμενες συμφωνίες προφύλαξης με τις χώρες της ευρωζώνης, στο πλαίσιο του προγράμματος του. Αυτές θα είναι συμφωνίες με τις οποίες δεν θα συνδέεται κάποια οικονομική βοήθεια, αλλά θα έρθουν με τη μορφή της πιστοποίησης για την άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Η ευρωζώνη θα διατηρήσει έτσι την οικονομική αυτονομία της, ενώ θα είναι σε θέση να ακολουθήσει την εμπειρία του ΔΝΤ. Αυτό θα είναι ένα πρώτο βήμα. Εξάλλου, η ευρωζώνη θα πρέπει, στο τέλος, να επιβληθεί πολιτικά.