Αίγυπτος: Μια συμφωνία του Φάουστ- Οι στρατηγοί ως δημοκράτες

20:38 26/7/2013 - Πηγή: Antinews

Η πρόθυμη αποδοχή ενός πραξικοπήματος από τους φιλελεύθερους και τους πλουραλιστές στο όνομα της δημοκρατίας είναι κατανοητό, αλλά στην καλύτερη περίπτωση παίζουν με τη φωτιά, σχολιάζει ο Steven A. Cook στους New York Times.

Η πολυτελής λέσχη αξιωματικών της ελίτ Δημοκρατικής Φρουράς της Αιγύπτου βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Καΐρου, με την πισίνα και τις βεράντες της να περιβάλλονται από ψηλούς τοίχους με

ανάγλυφα και πίνακες ζωγραφικής που εγκωμιάζουν τη στρατιωτική ιστορία της Αιγύπτου, από την εποχή των Φαραώ. Εκεί που κάποτε δέσποζε μια τεράστια αφίσα του έκπτωτου προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ, μία νέα δηλώνει: «Ο Στρατός. Ο λαός. Μια γροθιά».

Το μότο απηχεί συνθήματα που ακούστηκαν στην πλατεία Ταχρίρ, το 2011, όταν ο στρατός επέλεξε να μην ανοίξει πυρ κατά των διαδηλωτών, και πάλι πριν από τρεις εβδομάδες, όταν ο στρατός καθαίρεσε τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι. Τώρα, ο στρατηγός Αμπντούλ Φατάχ ελ-Σίσι, ο ισχυρός υπουργός Άμυνας της Αιγύπτου, το θέτει σε δοκιμασία καλώντας τους Αιγύπτιους να επιστρέψουν στους δρόμους την Παρασκευή για να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των ενόπλων δυνάμεων να καταστείλουν τη βία μετά το πραξικόπημα, που έχει στοιχίσει περίπου 170 ζωές.

Στην πραγματικότητα, εκατομμύρια Αιγύπτιοι χαιρέτισαν το πραξικόπημα τότε, ακόμη και αν ισχυρίζονταν ότι θέλουν τη δημοκρατία και προφανώς δεν βλέπουν την ένταση μεταξύ των θέσεων αυτών. Η πίστη τους στο στρατό είναι μάλλον άστοχη, αλλά αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τις έξι δεκαετίες ελπίδας και απογοητεύσεων της Αιγύπτου και την απόγνωση που σηματοδοτεί η πολιτική της Αιγύπτου σήμερα.

Από το πραξικόπημα του 1952 που ανέτρεψε τον διεφθαρμένο βασιλιά Φαρούκ, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν οικοδομήσει το κράτος της Αιγύπτου, ως ελευθερωτές και σωτήρες. Αυτό ήταν αλήθεια, όταν οι στρατιώτες πέρασαν τη Διώρυγα του Σουέζ το 1973, σε έναν πόλεμο που τελικά κατέληξε με τη χερσόνησο του Σινά να επιστρέφει από το ισραηλινό έλεγχο. Ήταν ακόμη πιο αληθινό κατά τα έτη μεταξύ 1956 και 1967, όταν ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ και οι Ελεύθεροι Αξιωματικοί του εθνικοποίησαν τη Διώρυγα του Σουέζ, στάθηκε ακλόνητος στο πρόσωπο της βρετανικής, της γαλλικής και ισραηλινής εισβολής, απέρριψε τους όρους της Δυτικής χρηματοδότησης του φράγματος του Ασουάν και δημιούργησε νέες οικονομικές και κοινωνικές ευκαιρίες για τους Αιγυπτίους.

Το γεγονός ότι οι Ελεύθεροι Αξιωματικοί έδωσαν υποσχέσεις εθνικής ισχύος, κοινωνικής δικαιοσύνης και οικονομικών ευκαιριών παρείχαν στον Νάσερ και τους συντρόφους του μια δεξαμενή υποστήριξης. Για να είναι σίγουροι, έχτισαν το αρχέτυπο αυταρχικό κράτος της Μέσης Ανατολής. Οδήγησαν επίσης την Αίγυπτο σε μια καταστροφική ήττα στα χέρια του Ισραήλ, τον Ιούνιο του 1967. Αλλά η ακμή της εποχής Νάσερ εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει, για πολλούς, την τελευταία φορά που η Αίγυπτος αισθάνθηκε ενωμένη κάτω από ηγέτες των οποίων οι υιοθετημένες αρχές καλύπτουν τις ανάγκες των απλών Αιγυπτίων. Ακόμη και τώρα, ο ηλικιωμένος ιδιοκτήτης ενός μικρού παντοπωλείου μπορούσε να μου πει, σε ευλαβική τόνους, ότι ο Νάσερ και ο στρατός έδωσε στην Αίγυπτο «ένα δώρο». Οι νέες γενιές μοιράζονται αυτή την εντύπωση και να αντιπαραβάλλουν με την απόλυτη απόγνωση του σήμερα.

Η αποπομπή του Μουμπάρακ έφερε τελικά ελεύθερες εκλογές, αλλά ο νικητής, Μορσι, αποδείχθηκε μια απογοήτευση. Από τον περασμένο Απρίλιο, όταν ακτιβιστές άρχισαν να συλλέγουν υπογραφές για να αναγκάσουν σε πρόωρες προεδρικές εκλογές που μπορεί να τον απομάκρυναν, δεν υπήρχε η κάτω βουλή του κοινοβουλίου, το Σύνταγμα αμφισβητήθηκε, η οικονομία ήταν σχεδόν διαλυμένη και ο Μόρσι προσπαθούσε να θεσμοθετήσει την εξουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Οι Αιγύπτιοι αντιμετώπισαν τις αυξανόμενες τιμές, την αύξηση της εγκληματικότητας και τις αυξημένες θρησκευτικές εντάσεις. Τον Ιούνιο, τέσσερις σιίτες μουσουλμάνοι κατακρεουργήθηκαν. Οι Χριστιανοί της Αιγύπτου ποτέ δεν ένιωσαν τόσο ανασφαλείς.
Αντίθετα, ο στρατός είχε ανταπεξέλθει στην πολιτική μετά την εξέγερση της Αιγύπτου. Το 2011, είχε κατηγορηθεί για σκληρή μεταχείριση ορισμένων διαδηλωτών, αλλά άφησε την πολιτική τον Ιούνιο του 2012, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που εγγυόταν της συνέχεια της αυτονομίας και την απόλαυση των προνομίων που υπήρχαν κάτω από την παλαιά τάξη πραγμάτων.

Έτσι, όταν τα εκατομμύρια των Αιγυπτίων επέστρεψαν στους δρόμους για να αντιταχθούν στον Μόρσι, στράφηκαν στις ένοπλες δυνάμεις ως τον ικανό κριτή που θα επανέφερε τη μετάβαση της χώρας προς τη δημοκρατία. Όπως δήλωσε ένας γνωστός ακτιβιστής σε ένα μήνυμα μέσω Twitter, «Δεν έχουμε άλλη επιλογή».

Η έκκληση του υπουργού Άμυνας για μαζικές διαδηλώσεις προκάλεσε άγχος σε ορισμένους φιλελεύθερους και ακτιβιστές, αλλά φαίνεται να είναι πολύ λίγοι. Και το πραξικόπημα έχει ενοχλήσει τους επικριτές στις Ηνωμένες Πολιτείες, που είχαν δημιουργήσει μια ισχυρή σχέση με τα στρατιωτικά σώματα της Αιγύπτου από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και ενισχύουν το στρατό με 1,3 δις δολάρια ετησίως. Αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος Ομπάμα καθυστέρησε την αποστολή τεσσάρων F-16 μαχητικών αεροσκαφών στην Αίγυπτο, μια χειρονομία αποδοκιμασίας του πραξικοπήματος που φαίνεται απίθανο να απειλήσει τη σχέση.

Η πρόθυμη αποδοχή ενός πραξικοπήματος από τους φιλελεύθερους και τους πλουραλιστές στο όνομα της δημοκρατίας είναι κατανοητή, αλλά στην καλύτερη περίπτωση παίζουν με τη φωτιά. Τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια του στρατηγού Σίσι παραμένουν ύποπτα και οι υποστηρικτές μιας νέας και πιο ανοικτής Αιγύπτου του έχουν δώσει πλέον ένα ισχυρό επιχείρημα για να εκτρέψει σχεδόν κάθε κριτική.

Σε μια δημοσκόπηση τον Μάιο, μόνο το 27 τοις εκατό των Αιγυπτίων που ρωτήθηκαν προσδιόρισαν τον πολιτικό έλεγχο του στρατού ως «πολύ σημαντικό». Αλλά στην πραγματικότητα η παρέμβαση του στρατού είναι ένα πλήγμα για την σκοπό του πλουραλισμού. Τα πραξικοπήματα, άσχετα με το πόσο δημοφιλή είναι, εξ ορισμού είναι αντι-δημοκρατικά. Σπάνια, αν όχι ποτέ, δεν βελτιώνουν το περιβάλλον για τη δημοκρατία. Ίσως η Αίγυπτος να είναι διαφορετική, αλλά ακόμα κι έτσι, η πλήρης δημοκρατία πρέπει να αμφισβητήσει μια μέρα την αυτονομία του στρατού, τα οικονομικά συμφέροντα και τον μοναδικό ρόλο του ως πηγή νομιμότητας και αρχής – στοιχεία που οι αξιωματικοί δεν θα εγκαταλείψουν οικειοθελώς. Με απλά λόγια, η δημοκρατία βασίζεται σε δημοκρατικές αρχές και όχι πραξικοπήματα.

nytimes