ΕE - Τουρκία: Τι προβλέπει η συμφωνία για τους πρόσφυγες

23:19 18/3/2016 - Πηγή: Antinews

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπέγραψαν μία σαρωτική συμφωνία για το προσφυγικό με την Τουρκία, ελπίζοντας ότι θα μειώσει τη ροή των αιτούντων άσυλο στην ΕΕ και θα ηρεμήσει μια κρίση που έχει δοκιμάσει την ενότητα του μπλοκ όσο τίποτα άλλο στα 65 χρόνια της ιστορίας του. "Οι συνομιλίες ήταν σκληρές αλλά δίκαιες, και δεν ήταν όλα όσα ειπώθηκαν της αρεσκείας μας" δήλωσε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, αλλά "η συμφωνία ... είναι νόμιμη, δεν μπορεί να υπάρξει καμία αμφιβολία για αυτό. Πληροί όλες τις απαιτήσεις της ΕΕ

και του διεθνούς δικαίου".

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η Άγκυρα θα λαμβάνει πίσω στους Σύρους μετανάστες που φτάνουν παράνομα στην Ελλάδα, παίρνοντας ως αντάλλαγμα τη μετεγκατάσταση στην Ευρώπη προσφύγων από τη Συρία που βρίσκονται στην Τουρκία. Η Ευρώπη ελπίζει να αποτρέψει τους πρόσφυγες που επιστρέφουν στην Τουρκία από το να περνούν στο Αιγαίο, πολεμώντας παράλληλα και την παράνομη διακίνηση ανθρώπων. Σχεδόν όλοι οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη από τη Συρία το κάνουν μέσω της Τουρκίας.

Σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία της Τουρκίας, η ΕΕ θα χορηγήσει ταξίδια χωρίς βίζα στους Τούρκους πολίτες, μέχρι το προσεχές καλοκαίρι, θα επιταχύνει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Άγκυρας στην ΕΕ και θα αυξήσει την οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία, από 3 δις ευρώ σε 6 δις. Η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ από την Κυριακή. Η ημερομηνία έναρξης είναι ζωτικής σημασίας, γιατί οι ηγέτες ήθελαν να αποφύγουν ένα νέο κύμα προσφύγων που θα ήθελαν να προλάβουν να φθάσουν στην ΕΕ πριν ισχύσει η συμφωνία.

Η συμφωνία έρχεται μετά από εβδομάδες επίμαχων συνομιλιών, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, όσον αφορά τη βιωσιμότητα και τη νομιμότητα του σχεδίου. Ενώ παραμένουν οι αμφιβολίες αυτές, η συμφωνία, που επιτεύχθηκε στο τέλος της διήμερης συνόδου κορυφής, σηματοδοτεί μια σημαντική νίκη για την Άνγκελα Μέρκελ, καθώς και για την ηγεσία της Τουρκίας. "Κατά την άποψή μου, αυτή η συμφωνία δείχνει ότι η Ευρώπη μπορεί να λύσει αυτό το είδος των προκλήσεων ενωμένη", είπε η Μέρκελ. "Έχουμε την ευκαιρία να επιτευχθεί μια μακροπρόθεσμη λύση".

Η Μέρκελ φλερτάρει την Τουρκία από το περασμένο φθινόπωρο. Σε μια άλλη συνάντηση κορυφής τον Νοέμβριο, η ΕΕ και η Τουρκία κατέληξαν σε μια πιο περιορισμένη συμφωνία για οικονομική βοήθεια, σε αντάλλαγμα τις τουρκικές εγγυήσεις για καλύτερη φύλαξη των συνόρων και τη βελτίωση των συνθηκών των 2,7 εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία που ζουν εκεί. Η σημερινή συμφωνία, ενώ βασίζεται σε εκείνη την προγενέστερη συμφωνία, έχει πολύ πιο φιλόδοξους στόχους και έχει τη δυνατότητα, σύμφωνα με τη Μέρκελ, να σταματήσει αποτελεσματικά την πορεία των μεταναστών που προσπαθούν να φθάσουν στην ΕΕ από τη Μέση Ανατολή. Η γερμανίδα καγκελάριος τόνισε ότι πίστευε, επίσης, πως το σχέδιο θα "πλήξει σκληρά το επιχειρηματικό μοντέλο των λαθρεμπόρων".

Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες που τώρα φθάνουν στην Ελλάδα πληρώνουν χιλιάδες ευρώ στους λαθρεμπόρους για να τους μεταφέρουν. "Η συμφωνία θα βοηθήσει, πάνω απ' όλα, αυτούς που επηρεάζονται πιο άμεσα- τους πρόσφυγες", δήλωσε η Μέρκελ.

Οι επικριτές αμφισβητούν αυτόν τον ισχυρισμό. Η Διεθνής Αμνηστία και οι ομάδες προσφύγων έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τόσο τη νομιμότητα όσο και την ηθική της επιστροφής των προσφύγων στην Τουρκία, όπου ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εισήγαγε αυτό που πολλοί θεωρούν ότι είναι μια δικτατορία. "Η Τουρκία δεν είναι μια ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, και κάθε διαδικασία επιστροφής θα είναι εσφαλμένη, παράνομη και ανήθικη" σχολίασε ο John Dalhuisen, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

Η ΕΕ συμφώνησε να δεχθεί συνολικά 72.000 πρόσφυγες στο πλαίσιο της συμφωνίας, ή έναν για κάθε Σύριο που στέλνεται πίσω στην Τουρκία. Αξιωματούχοι της ΕΕ αναφέρουν ότι αναμένουν να λάβουν πολύ λιγότερους στο πλαίσιο του προγράμματος. Εάν το σχέδιο καταφέρει να πείσει τους μετανάστες να μην έρθουν και η Τουρκία πληροί τις υποσχέσεις της να περιπολεί τα σύνορά της, λίγοι Σύριοι θα φτάνουν στην Ελλάδα. Μόλις η ΕΕ θεωρήσει ότι το πρόγραμμα λειτουργεί, η Γερμανία και ορισμένες άλλες χώρες θα είναι ανοικτές για την αποδοχή ενός μεγαλύτερου αριθμού προσφύγων.

"Τιτάνιο έργο"

Παρόλα αυτά, για να φτάσουν σε αυτό το σημείο θα χρειαστεί μια τεράστια υλικοτεχνική προσπάθεια. Η Ελλάδα, που βρίσκεται ακόμα στη δίνη της οικονομικής κρίσης, θα χρειαστεί σημαντική βοήθεια στη δημιουργία των εγκαταστάσεων για να χειριστεί την επιχείρηση. Αναμένεται να αποσταλούν στη χώρα πολλοί αξιωματούχοι και μεσολαβητές για να εργαστούν στη διαδικασία των αιτημάτων ασύλου. "Είναι ένα τιτάνιο έργο που έχουμε μπροστά μας, και ειδικά η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τιτάνιο έργο", δήλωσε ο Γιούνκερ. "Είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει".

Αν και η Ελλάδα είναι πιθανό να στείλει όλους σχεδόν τους μετανάστες πίσω στη Συρία, εξακολουθούν να δικαιούνται ατομικό ακρόαση σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις. Τα τελευταία χρόνια, η Αθήνα έχει αντιμετωπίσει τη διεθνή μομφή για κακή διαχείριση των προσφύγων. Πολλοί παρατηρητές αμφιβάλλουν ότι θα αλλάξει, ακόμη και με τη βοήθεια της ΕΕ.

Το ότι η ΕΕ προώθησε μια συμφωνία που πολλοί Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι παραβιάζει τις βασικές αρχές του μπλοκ, δείχνει ότι οι ηγέτες δεν έβλεπαν άλλη επιλογή. Η συμφωνία της Παρασκευής ήταν αρκετές εβδομάδες στα σκαριά. Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου παρουσίασε τις γενικές κατευθύνσεις στην Μέρκελ πριν από την τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ νωρίτερα αυτό το μήνα. Η πρόταση αιφνιδίασε κάποιους ηγέτες, καθώς προχωρούσε πολύ πέρα από αυτά που η Τουρκία ήταν πρόθυμη να δεχθεί στο παρελθόν.

Μετά από περισσότερο από μια εβδομάδα τεχνικών εργασιών, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα κείμενο που παρουσίασαν στην Τουρκία αργά την Πέμπτη. Το σχέδιο δόθηκε στον Νταβούτογλου νωρίς την Παρασκευή από τον Γιούνκερ, τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, η χώρα του οποίου κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ. Διαπραγματεύθηκαν τις διαφωνίες που είχαν απομείνει, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των μη Σύριων προσφύγων στην Τουρκία. Η Άγκυρα είχε αντισταθεί στο να τους εξασφαλίσει πλήρη δικαιώματα ασύλου στο πλαίσιο συμβάσεων του ΟΗΕ, αλλά τελικά υποχώρησε.

Για να σφραγίσουν τη συμφωνία, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν επίσης να ανοίξουν ένα επιπλέον "κεφάλαιο" στις ενταξιακές συνομιλίες της Τουρκίας με την ΕΕ.

Το αμφισβητούμενο κεφάλαιο δεν ήταν ένα από αυτά που είχε μπλοκάρει η Κύπρος. Το γνωστό και ως κεφάλαιο 33, όμως, ήταν εξίσου αμφιλεγόμενο. Είναι ένα δημοσιονομικό κεφάλαιο, που καλύπτει θέματα τα οποία σχετίζονται με γεωργικές εισφορές, μεταξύ άλλων. Το 2007, ο τότε Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί πίεσε σκληρά για να εμποδίσει την έναρξη των συζητήσεων με την Τουρκία σχετικά με το κεφάλαιο 33, με το επιχείρημα ότι θα βλάψει τους αγρότες και θα ανοίξει την πόρτα στην Τουρκία για να υιοθετήσει το ευρώ. Ο νυν γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ωστόσο, άφησε να εννοηθεί ότι δεν θα είχε αντίρρηση να το ανοίξουν για να διευκολυνθεί η συμφωνία.

Τουρκική ανταμοιβή

Οι ηγέτες της ΕΕ έπρεπε να ξεπεράσουν την αντίσταση της Κύπρου, ανοίγοντας κεφάλαια για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ που η Λευκωσία δεν έχει μπλοκάρει. Η Τουρκία αρχικά απαίτησε η ΕΕ να ανοίξει πέντε κεφάλαια ή τομείς της διαπραγμάτευσης, που η Κύπρος είχε μπλοκάρει. Η Λευκωσία θέλει η Άγκυρα να την αναγνωρίσει επισήμως πριν προχωρήσουν.

Πολλοί παρατηρητές αμφισβητούν το κατά πόσον ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει πραγματικά να ενταχθεί στην ΕΕ. Η ένταξη θα επιβάλει πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που συγκρούονται με το αυταρχικό καθεστώς του. Ωστόσο, το άνοιγμα των συνομιλιών θα επιτρέψει επίσης στον Ερντογάν να απαντήσει σε κάποιους από τους επικριτές του, δείχνοντας ότι η Άγκυρα εξακολουθεί να είναι αποδεκτή από τη Δύση.

Το πιο σημαντικό, η απελευθέρωση της βίζας στα χέρια του Τούρκου ηγέτη αποτελεί μια σημαντική πολιτική νίκη. Η Άγκυρα πιέζει για την άρση των προϋποθέσεων βίζα για τους πολίτες της εδώ και χρόνια. Ακόμα κι αν η Άγκυρα θα πρέπει να συμμορφωθεί με έναν μακρύ κατάλογο απαιτήσεων και να κερδίσει την έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πριν τεθεί σε ισχύ, η υπόσχεση της συμφωνίας θα δώσει στον Τούρκο ηγέτη μια μεγάλη ώθηση στο εσωτερικό. "Η Τουρκία και η ΕΕ έχουν την ίδια μοίρα, τις ίδιες προκλήσεις, το ίδιο μέλλον" δήλωσε ο Νταβούτογλου στους δημοσιογράφους μετά τη σύνοδο κορυφής. "Η σχέση μας δεν είναι μια σχέση διαχείρισης κρίσεων, αλλά μια σχέση ενός οράματος, να έχουμε μια πολύ πιο στρατηγική συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ".

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα