«Ερντογάν ο Κατακτητής»

14:16 3/6/2015 - Πηγή: Antinews

Δύο πρόσφατοι επέτειοι θα καθορίσουν την επιλογή που θα κάνει η Τουρκία στις εκλογές της Κυριακής, σχολιάζει ο Marc Champion.

Η πρώτη, που χαρακτηρίστηκε από μία τεράστια πορεία το περασμένο Σαββατοκύριακο με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπενθυμίζει την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ τον Πορθητή το 1453. Η άλλη ήταν η δεύτερη επέτειος των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης, την οποία συνέθλιψε ο Ερντογάν. Η τουρκική αστυνομία μπλόκαρε τον εορτασμό της. Τις διαμαρτυρίες στο Γκεζί θα πρέπει να θυμούνται οι ψηφοφόροι όταν πάνε στις κάλπες. Μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, οι Τούρκοι θα πρέπει να ελπίζουν ότι το κουρδικό κόμμα, που τώρα προσπαθεί να αναζωπυρώσει την σπίθα του πάρκου Γκεζί, θα καταλήξει με κάποιες έδρες στο κοινοβούλιο.

Ο Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική και οι εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κρατήσουν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στην εξουσία. Αλλά ο πρόεδρος της Τουρκίας αναζητά κάτι περισσότερο από αυτό. Ακολουθεί μια βαθιά τουρκική παράδοση «μεγάλων» ηγετών, που η κοινωνιολόγος Jenny White χαρακτηρίζει τόσο «πατρικές φιγούρες» όσο και «ήρωες»: «Μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι Τούρκοι εξακολουθούσαν να αναφέρονται στο κράτος ως ‘Devlet Baba’ (Πατέρα κράτος) και να έχουν μία σχέση μαζί του ως εξαρτώμενα μέλη με δικαιώματα, όπως ένα μέλος οικογένειας. Οι φτωχές γυναίκες πολλές φορές προσπάθησαν να δώσουν στα παιδιά τους στον κυβερνήτη ή σε άλλο πολιτικό πρόσωπο για να τα μεγαλώσει».

Οι εκλογές, λέει η White, χρησιμεύσουν για να δώσουν σε πολλούς Τούρκους ένα είδος μαγικής επίσημης έγκρισης από τον «μεγάλο αρχηγό». Ο Ερντογάν δεν ντρέπεται για τις μεγάλες φιλοδοξίες του. Έχει χτίσει ένα προεδρικό μέγαρο τέσσερις φορές μεγαλύτερο από τις Βερσαλλίες και, για το συλλαλητήριο του Σαββάτου, το ΑΚΡ παρουσίασε τη μεγαλύτερη αφίσα που έγινε ποτέ (μπήκε και στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες) με τον εαυτό του και τον πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου. Επίσης παρόντες ήταν μέλη της 500μελούς, οθωμανικού στιλ, φρουράς που ο Ερντογάν έβαλε πρόσφατα τον στρατό να δημιουργήσει για χάρη του. Ο Ερντογάν θέλει οι εκλογές να του δώσουν αρκετές ψήφους στο κοινοβούλιο για να εγκρίνει ένα νέο προεδρικό σύνταγμα για την Τουρκία, το οποίο θα εδραιώσει την εξουσία του.

Αυτή η έκκληση του «μεγάλου» είναι περισσότερο σε αρμονία με την πολιτική εμπειρία της Τουρκίας από ότι είναι οι απαιτήσεις για τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες που είχαν τα διαφορετικά, ως επί το πλείστον νεανικά πλήθη, στο πάρκο Γκεζί. Γι' αυτό και είναι ένα πολύ μικρό κουρδικό κόμμα –και όχι η βασική κοσμική αντιπολίτευση που ιδρύθηκε από τον προηγούμενο «μεγάλο άντρα» της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ - που προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει το πνεύμα του Γκεζί. Το φιλο-κουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα(HDP), θα δυσκολευτεί να πάρει το 10 τοις εκατό των ψήφων που απαιτείται για να εισέλθει στο κοινοβούλιο. Αν πετύχει, όμως, θα χρειαστούν περίπου 50 από τις 550 έδρες στο κοινοβούλιο, κατά πάσα πιθανότητα, για να στερήσουν από τον Ερντογάν το προεδρικό σύνταγμά του. Χωρίς αυτές τις 50 έδρες, το ΑΚΡ είναι απίθανο να πάρει τις 330 έδρες που απαιτούνται για να ζητήσει ένα συνταγματικό δημοψήφισμα, και σίγουρα πολύ δύσκολο να πετύχει τις 367 που χρειάζονται για εγκριθεί ένας νέος βασικός νόμος με απλή κοινοβουλευτική ψηφοφορία.

Εάν το HDP πάρει το 9,9 τοις εκατό των ψήφων ή λιγότερο, ωστόσο, δεν θα έχει καμία εκπροσώπηση. Όλες οι έδρες που κερδίζει θα μεταφερθούν στο ΑΚΡ του Ερντογάν, δίνοντας Ερντογάν αυτό που θέλει.

Είναι λογικό να ρωτήσει κάποιος, «και τι έγινε»; Αν οι περισσότεροι Τούρκοι προτιμούν ένα προσωποκεντρικό στυλ ηγεσίας, τι λάθος υπάρχει σε αυτό; Και αν θέλουν να βλέπουν την χώρας τους περισσότερο προς τη Μέση Ανατολή παρά προς την Ευρώπη, γιατί όχι;

Αλλά η Τουρκία - σε αντίθεση, ας πούμε, με τη Ρωσία - είναι σχεδόν διχασμένη ανάμεσα σε εκείνους που αγαπούν και σε εκείνους που απεχθάνονται έναν αυταρχικό ηγέτη. Επιπλέον, και πάλι σε αντίθεση με τη Ρωσία, η Τουρκία έχει δεκαετίες εμπειρίας με υψηλή συμμετοχή και σχετικά καθαρές εκλογές: η δημοκρατία δεν είναι μια βρώμικη λέξη.

Η Τουρκία είναι επίσης μια πολύπλοκη πολιτεία όσον αφορά τον τρόπο που οι άνθρωποι αυτοπροσδιορίζονται και ψηφίζουν: από τη θρησκεία, όπως Σουνίτες εναντίον Αλεβιτών (κοντινά ξαδέλφια με τους σύριους Αλεβίτες, που αντιπροσωπεύουν το 15 τοις εκατό έως 20 τοις εκατό του πληθυσμού), τη θρησκευτικότητα (ευσεβείς ή ισλαμιστές εναντίον κοσμικών) και την εθνικότητα (Τούρκοι εναντίον Κούρδων, οι οποίοι αποτελούν περίπου το 18 τοις εκατό του πληθυσμού).

Η μεγαλοφυΐα του Ερντογάν ήταν ότι εκμεταλλεύτηκε αυτές τις ταυτότητες, στρέφοντας τη μία ενάντια στην άλλη, σε διάφορες χρονικές στιγμές, ανακατεύοντας και στη συνέχεια ξαναμοιράζοντας την τράπουλα, αλλάζοντας τις συνθήκες ώστε να μεγιστοποιήσει την υποστήριξη προς τον εαυτό του και το ΑΚΡ. Πιο πρόσφατα, για να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο από το HDP, ο Ερντογάν εγκατέλειψε την κουρδική ειρηνευτική διαδικασία που - προς τιμήν του- επεδίωκε. Αντ’ αυτού, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του ενθάρρυνε τους φόβους για τις αποσχιστικές τάσεις των Κούρδων, τους οποίους έχουν ακόμα και φιλελεύθεροι Τούρκοι. Και έχει εγείρει υποψίες μεταξύ των ευσεβών Κούρδων, ότι στο αριστερό HDP είναι άθρησκοι.

Όλα επιτρέπονται στην αγάπη, στον πόλεμο και στις προεκλογικές εκστρατείες φυσικά. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να συμβεί αν οι Κούρδοι αποκλειστούν από το Κοινοβούλιο θα πρέπει να τους αφορά όλους. Το HDP λένε ότι δεν θα ξεκινήσει ξανά τον κουρδικό πόλεμο, που σκότωσε περίπου 40.000 ανθρώπους από τη δεκαετία του 1980, όμως δεν μπορεί να είναι σε θέση να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο. Ο συνδυασμός των οργισμένων Κούρδων και της όλο και πιο αυταρχικής προεδρίας θα μπορούσε να είναι εκρηκτικός.

Λιγότερο έχει σχολιαστεί το ότι το HDP απευθύνεται στη μειονότητα των Αλεβιτών της Τουρκίας. Το ένα τρίτο των 450 υποψήφιων του HDP είναι Αλεβίτες. Μόνο 100 είναι Κούρδοι και οι υπόλοιποι είναι σουνίτες Τούρκοι, Αρμένιοι και άλλοι. Οι Αλεβίτες παραδοσιακά ψήφιζαν τη βασική κοσμική αντιπολίτευση του Ερντογάν, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP). Ωστόσο, ο Τουργκούτ Οκέρ, ένας υποψήφιος Αλεβίτης του HDP, είπε ότι το θέαμα των Κούρδων μαχητών να υπερασπίζονται μειονότητες Γιαζίντι και Ασσυρίων στο Ιράκ και τη Συρία, μαζί με την ισχυρή άμυνα εναντίον των σουνιτών εξτρεμιστών του Ισλαμικού Κράτους στο Κομπάνι, τον έπεισε για πρώτη φορά ότι είναι αποδεκτό να υποστηρίξει τους Κούρδους που κάποτε έβλεπε ως τρομοκρατική απειλή. Ελπίζει ότι το HDP θα πάρει τις περισσότερες από τις επιπλέον ψήφους που χρειάζεται από τους Αλεβίτες. Όλα αυτά έχουν σημασία, υποστηρίζει, επειδή δημιουργείται ο χώρος για να αναπτυχθεί ένα κόμμα που θα βασίζεται στις ιδέες και όχι στη θρησκεία, τον εθνικισμό ή την εθνικότητα –αυτό που θα αποκαλούσαμε κανονική δημοκρατία.

Ο «μεγάλος» - οι υποστηρικτές του Ερντογάν τον αποκαλούν «ο ψηλός άνδρας» - είναι βέβαιο ότι θα κυριαρχήσει στην πολιτική ζωή μετά την Κυριακή. Αλλά για να επιζήσουν οι αποδυναμωμένοι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας και να παραμείνει η ευαίσθητη ισορροπία της Τουρκίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, θα πρέπει να κερδίσουν επίσης και οι Κούρδοι μαζί με τους νέους φίλους τους.

bloombergview.com

Διαβάστε περισσότερα