Ευρώ: έναν χρόνο μετά το «θα κάνουμε οτιδήποτε για να το σώσουμε» του Ντράγκι

08:16 30/7/2013 - Πηγή: Antinews

Έναν χρόνο μετά την υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι, να κάνει «ό, τι χρειάζεται» για να σώσει το ευρώ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μπορεί να ισχυριστεί ότι απομάκρυνε την καταστροφή – αλλά θα πρέπει σύντομα να υποστηρίξει τα λόγια του και με πράξεις. Εάν η αναταραχή στην ευρωζώνη επιστρέψει, ειδικά με την Ισπανία ή την Ιταλία, ο Ντράγκι και η ΕΚΤ θα πρέπει να αποδείξουν ότι η δέσμευση που

έκαναν στις 26 Ιουλίου του περασμένου έτους έχει ουσία. Πέρυσι τέτοια εποχή, οι επενδυτές μάζευαν στοιχήματα για την διάλυση του νομισματικού μπλοκ των 17 χωρών. Στη συνέχεια, μέσα από μερικές λέξεις, ο Ντράγκι άλλαξε την πορεία της κρίσης χρέους της ευρωζώνης.
«Στο πλαίσιο της εντολής μας, η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετά», είπε σε μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα, από το Λονδίνο. Αν και αυτό ήταν αρκετό για να ηρεμήσει τις αγορές, χρειάστηκαν άλλες έξι εβδομάδες έντονης και παρασκηνιακής διπλωματίας για την συμπλήρωση ενός σχεδίου και την ανακοίνωση ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να αγοράσει απεριόριστα ποσά των ομολόγων των χωρών που θα υπογράψουν για αυστηρές προϋποθέσεις μέσω του προγράμματος Οριστικών Νομισματικών Συναλλαγών (OMT). Έναν χρόνο μετά, η ΕΚΤ δεν έχει εφαρμόσει ακόμα το σχέδιο.
Για τις αγορές, το OMT είναι σαν μια πυρηνική δύναμη αποτροπής – η απειλή και μόνο της χρήσης του είναι αρκετή για να διατηρήσει μια δύσκολη ειρήνη. Ο Ντράγκι το έχει χαρακτηρίσει ένα δυνατό χτύπημα. «Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να μην παραδεχθούμε ότι ο OMT είναι ίσως το πιο επιτυχημένο μέτρο νομισματικής πολιτικής που έχει ληφθεί κατά τα πρόσφατα χρόνια», είπε τον περασμένο μήνα. Οι επενδυτές συμφωνούν. «Η ομιλία του Ντράγκι ήταν καθοριστική» σχολιάζει ο Michael Herzum, fund manager της Union Investment. «Έβγαλε τον συστημικό κίνδυνο από τις αγορς, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα διάλυσης της ευρωζώνης».
Μέχρι τη στιγμή της ομιλίας, αρκετές χώρες της ευρωζώνης είχαν βυθιστεί σε μια δύσκολη θέση από την οποία δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς βοήθεια από τους ευρωπαίους εταίρους τους. Πρώτα η Ελλάδα, μετά η Ιρλανδία και η Πορτογαλία έπρεπε να ζητήσουν διασώσεις και στη συνέχεια η Ισπανία ζήτησε βοήθεια για τον τραπεζικό τομέα της. Το προηγούμενο, πιο περιορισμένο σχέδιο αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ – το Securities Markets Program – αποδείχθηκε αναποτελεσματικό. Το περιφερειακό χρέος όχι μόνο είχε πέσει σε δυσμένεια, αλλά το ευρώ είχε πέσει περισσότερο από 15 τοις εκατό έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ κατά το έτος πριν από την ομιλία του Ντράγκι. Τώρα, η κατάσταση αντιστρέφεται και είναι πάνω μέχρι 9 τοις εκατό κατά το τελευταίο έτος.
Οι χρηματιστηριακές αγορές είναι επίσης ανεβασμένες σε όλη την Ευρώπη, με τον ευρωπαϊκό δείκτη αναφοράς των blue chip FTEU3 σχεδόν 20 τοις εκατό πάνω από τότε. Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν δει τις διετείς αποδόσεις των ομολόγων να πέφτουν από 5 και 6,4 τοις εκατό, αντίστοιχα, πριν από την ομιλία του, κάτω του 2 τοις εκατό, εξοικονομώντας τα τεράστια ποσά των δαπανών για τόκους. Η ευρωζώνη ήταν επίσης σε θέση να απαλλαγεί από το πακέτο διάσωσης της Κύπρου νωρίτερα αυτό το έτος, με τους πλούσιους καταθέτες να επιβαρύνονται, χωρίς να εξαπλωθεί η «μόλυνση».
Επιστροφή στην ανάπτυξη

Την Τετάρτη, μια επιχειρηματική έρευνα επισήμανε ότι η ευρωζώνη θα επιστρέψει στην ανάπτυξη αυτό το μήνα, για πρώτη φορά σε 1-1/2 χρόνια, πάνω στην επέτειο της ομιλίας του Ντράγκι. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να γίνουν όλα σαφή. Οι υπερχρεωμένες χώρες χρειάζεται ακόμα να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους μέσω αντιλαϊκών περικοπών του προϋπολογισμού και μεταρρυθμίσεων. Και, όπως έχει αποδείξει η κρίση, οι άστατες αγορές μπορούν να χάσουν την εμπιστοσύνη τους σε μια χώρα γρήγορα.
Με τους επενδυτές πιο ήρεμους, η ΕΚΤ απέσυρε τους στόχους της για το τι θα χρειαζόταν για να αρχίσουν να αγοράζουν ομόλογα με το σχέδιο OMT – ένα σημάδι ότι δεν θα ενεργοποιήσει μάλλον το πρόγραμμα. «Τώρα που οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν ηρεμήσει και η οικονομία είναι έτοιμη να ανακάμψει σιγά-σιγά, πραγματικά δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν αυτό το μέσο» σχολιάζει ο οικονομολόγος της Danske Bank, Frank Oland Hansen.
Η νομική πράξη για το πρόγραμμα δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί και δεν θα δημοσιευθεί προτού ο OMT είναι έτοιμος να ενεργοποιηθεί, δήλωσε πρόσφατα ο Ντράγκι, προσθέτοντας στην αβεβαιότητα για το πώς θα πληρούν τις προϋποθέσεις. «Ο Ντράγκι ελπίζει ότι δεν θα χρειαστεί να εκπληρώσει την δέσμευσή του», σχολιάζει ο Herzum της Union Investment. «Πριν από την ομιλία του, δεν ήταν ποτέ πραγματικά σαφές εάν η ΕΚΤ είναι ο δανειστής έσχατης ανάγκης. Τώρα, ο ίδιος δεσμεύεται από την υπόσχεσή του».
Αλλά η αγορά ομολόγων σε μαζική κλίμακα θα μπορούσε να έχει νομικές προεκτάσεις. Το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο της Καρλσρούης ήδη εξετάζει το κατά πόσον η ΕΚΤ υπερέβη τα όριά του με τον OMT. «Η Καρλσρούη δεν μπορεί να πει τίποτα στην πραγματικότητα, εκτός του ότι πρέπει να υπάρχουν όρια», δήλωσε ο Lars Feld, οικονομικός σύμβουλος στη γερμανική κυβέρνηση. «Τότε, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων δεν θα είναι ένα μπαζούκα πια, αλλά ένα απλό πολυβόλο».
Όπως και με τα πυρηνικά όπλα, η δύναμη του OMT προέρχεται από την απειλή που θέτει και όχι από τη χρήση του. Για να κερδίσει μικρότερες μάχες, η ΕΚΤ επεδίωξε να επεκτείνει το οπλοστάσιό της. Αυτό το μήνα, ενήργησε γρήγορα για να ηρεμήσει τις αγορές, μετά τα σχέδια της Federal Reserve των ΗΠΑ να επιβραδύνει τις αγορές ομολόγων – η ΕΚΤ είπε ότι αναμένεται να διατηρήσει τα επιτόκια στα τρέχοντα ή χαμηλότερα επίπεδα για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος αυτής της μελλοντικής δέσμευσης έχει ξεθωριάσει αφότου οι πολιτικοί έκαναν αντικρουόμενες παρατηρήσεις, τρέφοντας την άποψη της αγοράς ότι η ΕΚΤ δεν έχει δεσμευτεί να διατηρήσει τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, αλλά ότι αυτό ήταν απλά το βασικό σενάριό της. Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι τέτοιες δηλώσεις είναι πολύ ανίσχυρες για να προσφέρουν μακροχρόνια ηρεμία στις αγορές. «Η μελλοντική δέσμευση θα είναι αναποτελεσματική αν δεν γίνει κατανοητό ότι περιλαμβάνει μια δέσμευση για ανάλογη συμπεριφορά στο μέλλον, με διαφορετικό τρόπο από ό, τι θα μπορούσε να γίνει κατανοητό αν δεν υπήρχε η ανακοίνωση» σχολιάζει ο καθηγητής του Columbia University, Michael Woodford. Το να κάνουν απλές προβλέψεις αντί για υποσχέσεις «υποσκάπτει το σημείο της απόπειρας για μελλοντική δέσμευση για τα επιτόκια, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα», πρόσθεσε. Για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα από την μελλοντική δέσμευση, η ΕΚΤ θα μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο από το «οτιδήποτε χρειάζεται» και στην πραγματικότητα να βάλει και άλλα χρήματα.