Φόβοι για αναταραχές από την πτώση στις τιμές του πετρελαίου

08:09 26/8/2015 - Πηγή: Antinews

Από τη Βενεζουέλα ως το Ιράκ και τη Ρωσία, η τιμή του πετρελαίου προκαλεί ανησυχία.

Πριν από ένα χρόνο, η διεθνής τιμή του βαρελιού του πετρελαίου ήταν περίπου 103 δολ. Μέχρι τη Δευτέρα, η τιμή ήταν περίπου 42 δολ., περίπου 6 τοις εκατό χαμηλότερα

από ό,τι την Παρασκευή. Στο πλούσιο σε πετρέλαιο Ιράκ, όπου η εξέγερση του Ισλαμικού Κράτους και η εριστική σεκταριστική πολιτική αυξάνουν τις απειλές, μια νέα πηγή αστάθειας ξέσπασε αυτόν τον μήνα με βίαιες διαμαρτυρίες, για την αποτυχία της κυβέρνησης να παρέχει αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια και να εξηγήσει τι έχει γίνει με όλα τα χρήματα που έχει υποσχεθεί από το πετρέλαιο. Στη Ρωσία, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου, οι καταναλωτές πληρώνουν τώρα πολύ περισσότερα για τις εισαγωγές, κυρίως λόγω της κατακόρυφης πτώσης στις αξίες του νομίσματός τους. Στη Νιγηρία και τη Βενεζουέλα, οι οποίες βασίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις εξαγωγές πετρελαίου, δημιουργούνται φόβοι για αναταραχή και οικονομική αστάθεια. Στον Ισημερινό, όπου τα έσοδα του πετρελαίου έχουν μειωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ σε σχέση με πέρυσι, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύνονται στους δρόμους κάθε εβδομάδα, εξοργισμένοι από την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης.

Ακόμη και στην πλούσια Σαουδική Αραβία, όπου η βασιλική οικογένεια ξοδεύει τα χρήματα του πετρελαίου αφειδώς για να διατηρήσει τη νομιμότητά της, η κυβέρνηση ξόδεψε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα σε συναλλαγματικά διαθέσιμα για να βοηθήσει να πληρώσει τα έξοδα, και δανείζεται στις χρηματοπιστωτικές αγορές για πρώτη φορά από το 2007. Άλλες αραβικές χώρες του Περσικού Κόλπου, που εξαρτώνται από τις εξαγωγές πετρελαίου, όπως το Κουβέιτ, το Ομάν και το Μπαχρέιν, αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά ελλείμματα για πρώτη φορά σε δύο δεκαετίες.

Ενώ η τιμή μειώνεται επί μήνες, οι προβλέψεις έχουν πάντα έχουν αντισταθμιστεί από την παραδοχή ότι το πετρέλαιο τελικά θα σταθεροποιηθεί ή τουλάχιστον δεν θα παραμείνει χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι νέες ανησυχίες σχετικά με την αδυναμία της Κίνας, του πιο αδηφάγου καταναλωτή ενέργειας στον κόσμο, έχουν εγείρει φόβους ότι η τιμή του πετρελαίου, που τώρα είναι 30 τοις εκατό χαμηλότερη από ό,τι ήταν μόλις πριν από λίγους μήνες, θα μπορούσε να παραμείνει σε ύφεση πολύ περισσότερο και από τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις και να κάνει ακόμη βαθύτερη ζημιά στους εξαγωγείς πετρελαίου.

«Οι συνέπειες είναι πολύ δύσκολες για αυτές τις χώρες», δήλωσε ο René G. Ortiz, πρώην γενικός γραμματέας του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών και πρώην υπουργός ενέργειας του Ισημερινού. «Αυτές οι χώρες ονειρεύονται ότι αυτές οι χαμηλές τιμές θα είναι πολύ προσωρινές». Ο Ortiz εκτιμά ότι όλες οι μεγάλες χώρες εξαγωγής πετρελαίου είχαν χάσει συνολικά 1 τρις δολ. από τις πωλήσεις πετρελαίου λόγω της μείωσης των τιμών κατά το τελευταίο έτος.

«Η προφανής αδυναμία της κινεζικής οικονομίας επηρεάζει όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Daniel Yergin, αντιπρόεδρος της IHS που παρέχει πληροφορίες για την αγορά και συγγραφέας δύο βιβλίων για την ιστορία της βιομηχανίας πετρελαίου. «Πάρα πολλοί παραγωγοί οι οποίοι απολάμβαναν τις καλές εποχές ήταν πολύ περισσότερο εξαρτημένοι από την κινεζική οικονομική ανάπτυξη από όσο αναγνώριζαν» είπε ο Yergin. «Αυτή είναι μια πετρελαϊκή κρίση». Παρά το γεγονός ότι η πτώση των τιμών έχει πλήξει πιο άμεσα τους εξαγωγείς πετρελαίου, μπορεί επίσης να σηματοδοτεί μια νέα περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής αστάθειας που θα μπορούσε να βλάψει όλες τις χώρες - μια ανησυχία που είναι ήδη εμφανής στις ταραγμένες χρηματιστηριακές αγορές.

Η πτώση των τιμών έχει γίνει επίσης ένα έμμεσο στοιχείο για τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και σε άλλα σημεία παγκόσμιας έντασης. Οι χώρες που κάποτε θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο τους από το πετρέλαιο ως μοχλό, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, δεν μπορούν πλέον να έχουν τόση επιρροή, λένε ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές. Το Ιράν, το οποίο κάποτε διαβεβαίωσε ότι μπορούσε να αντέξει το αντιπυρηνικό εμπάργκο του πετρελαίου από τη Δύση, φαίνεται να επανεξετάζει τον υπολογισμό αυτό μετά την επίτευξη συμφωνίας για τα πυρηνικά τον περασμένο μήνα.

Φυσικά, οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου παρέχουν και οικονομικά οφέλη. Το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό, για παράδειγμα, αγοράζει 1.200 γαλόνια βενζίνης κάθε χρόνο. Και η βενζίνη, κατά μέσο όρο, πωλείται στο μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους κατά περίπου ένα δολάριο το γαλόνι λιγότερο από ό,τι το 2014. Αλλά ακόμα και ενώ οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου τονώνουν τις οικονομίες των χωρών-καταναλωτών, μια παρατεταμένη πτώση έχει πολλές απρόβλεπτες συνέπειες - αρχής γενομένης από την οικονομική αδυναμία των αναπτυσσόμενων χωρών που αγοράζουν αυξανόμενες ποσότητες προϊόντων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες στον βιομηχανοποιημένο κόσμο.

Ο κορεσμός της προσφοράς ήταν εμφανής εδώ και αρκετό καιρό, εν μέρει λόγω της τεράστιας αύξησης της παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας και της αυξανόμενης ενεργειακής αυτάρκειας στις Ηνωμένες Πολιτείες, που κάποτε βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Η Σαουδική Αραβία όχι μόνο παράγει ποσότητες ρεκόρ, αλλά και αυξάνει τον αριθμό των γεωτρύπανων για τη μελλοντική παραγωγή. Και οι σύμμαχοί της στον Κόλπο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ, ακολουθούν τα βήματά της. Ακόμη και με την αναταραχή που προκλήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος, η παραγωγή του Ιράκ έχει αυξηθεί σχεδόν 20 τοις εκατό από την αρχή του έτους.

Η αύξηση της παραγωγής μπορεί να φαίνεται αντιφατική, δεδομένου ότι οι χαμηλότερες τιμές μπορούν να προκαλέσουν οικονομικούς αυτοτραυματισμούς και δυνητικά να υποκινήσουν περισσότερα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Αλλά όλοι οι εξαγωγείς στη Μέση Ανατολή παλεύουν μεταξύ τους για να προστατεύσουν τις αγορές της Ασίας, τώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν πολύ λιγότερο από το πετρέλαιό τους.

Οι χώρες του Κόλπου, δήλωσε ο Sadad I. Al-Husseini, πρώην αντιπρόεδρος της εταιρείας πετρελαίου Saudi Aramco, «δεν θέλουν να αναλάβουν το ρόλο των ρυθμιστικών αρχών στις τιμές του πετρελαίου, διότι η αγορά είναι πολύ μεγάλη και πολύ πολιτική για να την διαχειριστούν». Αν αυτοί οι παραγωγοί είχαν περιορίσει την παραγωγή τους στα τέλη του περασμένου έτους, είπε, «μια πλημμύρα από νέους προμηθευτές πετρελαίου από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και άλλες περιοχές θα συνέχιζαν να υπονομεύουν τις αγορές πετρελαίου και οι τιμές θα είχαν καταρρεύσει στο σημείο που είναι τώρα ούτως ή άλλως».

Ο παγκόσμιος κορεσμός είναι πιθανόν να επιδεινωθεί εάν η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν εγκριθεί, απελευθερώνοντας ενδεχομένως μέχρι και ένα εκατομμύριο βαρέλια περισσότερα στην παγκόσμια αγορά των 94 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα σε ένα έτος. Ο υπουργός Πετρελαίου του Ιράν, Bijan Namdar Zanganeh, δεν κρύβει τις προθέσεις της χώρας του. «Θα αυξήσουμε την παραγωγή πετρελαίου μας με κάθε κόστος και δεν έχουμε άλλη εναλλακτική λύση», φέρεται να δήλωσε την Κυριακή στα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν.

Η μεγάλη αλλαγή τα τελευταία χρόνια υπήρξε η αύξηση παραγωγής πετρελαίου των Ηνωμένων Πολιτειών, που πρόσθεσε περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα στις παγκόσμιες προμήθειες. Αλλά τους τελευταίους μήνες η υπερπροσφορά έχει οδηγηθεί κυρίως από τους Σαουδάραβες, οι οποίοι έχουν κατακλύσει την αγορά σε αυτό που οι οικονομολόγοι θεωρούν ως μια σκόπιμη προσπάθεια να μειωθούν οι τιμές, έτσι ώστε οι άλλοι παραγωγοί με υψηλό κόστος να μην μπορούν πλέον να ανταγωνιστούν - και κυρίως οι Αμερικανοί.

Παρόλα αυτά, η παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχει μειωθεί τόσο όσο προέβλεψαν οι Σαουδάραβες, οι οποίοι πιστεύουν ότι η τιμή του πετρελαίου θα σταθεροποιηθεί σε περίπου 50 δολ. το βαρέλι. Τώρα μπορεί να φτάσει τα 30 δολ., το χαμηλότερο επίπεδο από το 2008, όταν άρχισε η παγκόσμια οικονομική ύφεση. Οι Σαουδάραβες, το πιο σημαντικό μέλος του ΟΠΕΚ, έχουν αντισταθεί στις κλήσεις από άλλα μέλη να μειώσουν την παραγωγή. Το αποτέλεσμα είναι ότι σχεδόν όλα τα μέλη του ΟΠΕΚ, που ελέγχουν πλέον πολύ λιγότερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς σε σχέση με το παρελθόν, αντλούν περισσότερο πετρέλαιο. «Είμαστε μάρτυρες του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών για το μερίδιο αγοράς και οι περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι εξαρτημένες από το πετρέλαιο ως κύρια πηγή εισοδήματος», δήλωσε ο Luay Al-Khatteeb, του Κέντρου Brookings της Ντόχα. Εάν οι τιμές δεν ανακάμψουν στα 60 δολ. το βαρέλι, είπε, «και οι χώρες της αραβικής περιοχής συνεχίσουν να στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα έσοδα από το πετρέλαιο, θα μπορούσαμε να δούμε δεκαετίες μείωσης».

Ο David L. Goldwyn, ο οποίος ήταν ο ειδικός απεσταλμένος και συντονιστής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις διεθνείς ενεργειακές υποθέσεις στην πρώτη κυβέρνηση Ομπάμα, δήλωσε ότι αν η παγκόσμια τιμή αναφοράς του πετρελαίου Brent παραμείνει κάτω από 45 δολ. το βαρέλι θα αποτελέσει «μια κόκκινη σημαία για ζητήματα σταθερότητας σε ολόκληρο τον κόσμο παραγωγής πετρελαίου». «Η αιμορραγία των κρατικών προϋπολογισμών στις χώρες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο θα οδηγήσει σε δραματικές περικοπές στις δαπάνες ή επικίνδυνη αύξηση του δανεισμού, αν όχι και τα δύο» είπε ο Goldwyn. «Οι χώρες χωρίς σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο, και αυτές περιλαμβάνουν τη Νιγηρία, την Αγκόλα, την Αλγερία, τη Βενεζουέλα και το Ιράκ. Οι χώρες οι οποίες πρέπει να στηρίξουν επενδύσεις για τη διατήρηση πολιτικής νομιμότητας πρέπει να ανησυχούν, και αυτές είναι η Βραζιλία, η Ρωσία και ακόμη και το Ιράν».

Η Meghan L. O’Sullivan, διευθύντρια του προγράμματος Γεωπολιτική της Ενέργειας στο Kennedy School του Χάρβαρντ, είπε ότι ανησυχεί περισσότερο για τις επιπτώσεις από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου στο Ιράκ. «Δεν είναι μόνο η καταπολέμηση του ISIS μια δαπανηρή προσπάθεια, αλλά πολλές από τις πολιτικές συμφωνίες που πρέπει να γίνουν για να συνεχίσουν διάφορες ομάδες να υποστηρίζουν την ιρακινή κυβέρνηση απαιτούν χρήματα για να διατηρηθούν», σχολιάζει. Αλλά η O'Sullivan εξέφρασε μια πιο μακροπρόθεσμη ανησυχία για τους πιθανούς λανθασμένους υπολογισμούς της Σαουδικής Αραβίας, τόσο για την διάρκεια όσο και για το μέγεθος της πτώσης των τιμών του πετρελαίου. «Με έναν αυξανόμενο πληθυσμό να αναζητά εργασία, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη κάθε μέρα», λέει, «το ακριβό κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ της βασιλικής οικογένειας και των πολιτών της Σαουδικής Αραβίας θα γίνει πιο δύσκολο και τελικά αδύνατον να διατηρηθεί, εάν οι τιμές του πετρελαίου δεν ανακάμψουν».

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα