Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να σκεφθεί στρατηγικά

11:34 4/4/2014 - Πηγή: Antinews

Φταίει η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά κάποιο τρόπο για την τύχη της Ουκρανίας; Αυτή την άποψη διαδίδει ο Βρετανός πολιτικός Νάιτζελ Φάρατζ, που ισχυρίζεται ότι «τα χέρια της Ευρώπης είναι βαμμένα με αίμα» όσον αφορά την Ουκρανία, προφανώς επειδή οι Ευρωπαίοι ενθαρρύνουν ανεύθυνα τις προσδοκίες της Ουκρανίας να «ενταχθεί στην Ευρώπη», χωρίς να σκεφτεί τι θα κάνει στην περίπτωση που η Ρωσία αντιδράσει επιθετικά.

Ο Φάρατζ έχει επικριθεί σχεδόν ολοκληρωτικά για την γραμμή που κρατάει. Αλλά δεν είναι ο μόνος που χρεώνει λάθη στην ΕΕ.

Έχω ακούσει να εκφράζουν ανάλογες απόψεις επίσης ασιάτες και αμερικανοί διπλωμάτες. Είναι δίκαιο, λοιπόν, να κατηγορείται η ΕΕ; Πιστεύω ότι άμεσα «όχι». Εκείνοι που πυροβόλησαν διαδηλωτές στο Κίεβο δεν ενεργούσαν κατ' εντολήν των Βρυξελλών. Δεν είναι καν δίκαιο να λέμε ότι η Ευρώπη θα έπρεπε να το προβλέψει. Η όλη κρίση είναι αποτέλεσμα απρόβλεπτων εξελίξεων που, σε πολλές περιπτώσεις, αιφνιδίασαν εξίσου Ρώσους και Αμερικανούς. Πάνω απ'όλα, δεν ήταν εύκολο να προβλεφθεί ότι -λίγες ώρες μετά την υπογραφή συμφωνίας με τους τρεις υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ- ο Πρόεδρος Γιανούκοβιτς θα έδινε διαταγή (ή θα επέτρεπε) να πυροβοληθούν δικοί του άνθρωποι, και στην συνέχεια θα έφευγε από την χώρα.

Ωστόσο, πιστεύω ότι είναι δίκαιος ο ισχυρισμός ότι η ΕΕ δεν είχε ποτέ στην πραγματικότητα μια στρατηγική για την Ουκρανία. Σε κανένα σημείο δεν συζητήθηκε ουσιωδώς ποια θα πρέπει να είναι η επιθυμητή κατάληξη όσον αφορά την Ουκρανία και τι θα απαιτούσε κάτι τέτοιο σε πόρους και ρίσκο. Αντ' αυτού, η ΕΕ αντιμετώπισε την στρατηγική στην Ουκρανία ως μια «τεχνική άσκηση» που περιλάμβανε την διαπραγμάτευση μιας εμπορικής συμφωνίας με έναν μεγάλο γείτονα, ο οποίος θα μπορούσε κάποια στιγμή να γίνει υποψήφιος προς ένταξη στην ΕΕ. Ενώ όμως η ΕΕ παρουσίαζε τις σχέσεις της με την Ουκρανία ως τεχνοκρατική άσκηση -που περιείχε πολλές απαιτήσεις συμμόρφωσης και εποπτεία- η Ρωσία αντιμετώπισε την περίπτωση με υψηλό πολιτικό και στρατηγικό πνεύμα. Ως εκ τούτου, όταν η ΕΕ παγιδεύτηκε σε γεωπολιτική διαμάχη με την Ρωσία, βρέθηκε σε δυσμενή θέση να αντιδράσει.

Γιατί η ΕΕ νοιώθει τόσο πιο άνετα με την τεχνοκρατία παρά με την στρατηγική; Εν μέρει επειδή η καθολική μέθοδος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να σβήνει οποιοδήποτε επικίνδυνο πολιτικό πάθος, επικεντρώνοντας στην οικονομία και την γραφειοκρατία. Δεν είναι τυχαίο το ανέκδοτο που κυκλοφορεί στις Βρυξέλλες, ότι «κάποτε πυροβολούσαμε ο ένας τον άλλον και τώρα μαλώνουμε για τις ποσοστώσεις στην αλιεία». Η τεχνοκρατία βρισκόταν πάντα στην καρδιά του ευρωπαϊκού συνόλου. Η φιλοδοξία ανάπτυξης εξωτερικής πολιτικής και αμυντικής ταυτότητας, είναι πολύ πιο σύγχρονη –και ακόμη μισοσχηματισμένη.

Όσον αφορά την Ουκρανία, η εγγενής δυσκολία της ΕΕ να σκεφτεί στρατηγικά πολλαπλασιάστηκε από το γεγονός ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν στην πραγματικότητα διχασμένα για το τι ήθελαν. Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής πάντα ήθελαν να βάλουν την Ουκρανία σε σαφή πορεία ένταξης στην ΕΕ. Ορισμένα δυτικά μέλη, και ειδικά η Γαλλία, ήταν πολύ πιο επιφυλακτικά. Με αυτή την δυσαρμονία, έγινε πολύ πιο εύκολο να ξεφύγει η συζήτηση από τον τελικό στόχο της στρατηγικής στην Ουκρανία και να επικεντρωθεί αντ' αυτού στο μεγάλο «ατού» της ΕΕ: την τεχνοκρατία.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι η τρέχουσα κρίση ίσως τώρα υποχρεώσει, αναδρομικά, τους Ευρωπαίους να λάβουν πιο στρατηγική θέση έναντι της Ουκρανίας. Εγώ δεν είμαι τόσο σίγουρος. Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΕ παραμένει διχασμένη, όπως αποκάλυψε και η συζήτηση για τις κυρώσεις. Η Πολωνία και η Βαλτική για μια ακόμη φορά κράτησαν την πιο σκληρή γραμμή. Οι Βρετανοί έπαιξαν πολύ καλό φραστικό παιχνίδι, αν και δεν ξέρουμε μέχρι πού θα έφταναν αν επρόκειτο να ζημιωθεί το χρηματιστήριο City. Οι Γερμανοί, που προφανώς έχουν βαρύνουσα γνώμη, είναι διχασμένοι: η καγκελάριος Μέρκελ στέκεται στην αυστηρή πλευρά του πολιτικού φάσματος, ενώ ορισμένα μέλη του κόμματός της ζητούν ήδη την αποκατάσταση των σχέσεων με την Ρωσία. Το νοτιοανατολικό τόξο με Ελλάδα, Βουλγαρία, Σλοβακία και Ουγγαρία, θεωρείται το πλέον φιλορωσικό.

Όλες οι διεθνείς κρίσεις προκαλούν την εκτίμηση ότι, αυτή τη φορά, η ΕΕ θα υποχρεωθεί να «ενηλικιωθεί» και να αναπτύξει μια πραγματική εξωτερική πολιτική. Κάθε φορά αυτές οι προσδοκίες διαψεύδονται. Δεν μπορώ να φανταστώ γιατί θα γίνει κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά.

http://blogs.ft.com/the-world/2014/04/why-europe-cant-think-strategically/

Διαβάστε περισσότερα