Η κρίση του «Πουτινισμού»

12:00 31/12/2012 - Πηγή: Antinews

Γιατί ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν να καταφεύγει σε όλο και πιο κατασταλτικά μέτρα εναντίον των αντιπάλων του; Το καθεστώς Πούτιν, εξάλλου, βρίσκεται στη θέση του επί 14 χρόνια σχεδόν και ελέγχει πλέον δημόσια ιδρύματα και ολόκληρο τον μηχανισμό ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων και των εισαγγελικών αρχών, ενώ μπορεί να κλείσει ή να λογοκρίνει οποιοδήποτε μέσο μαζικής ενημέρωσης ανά πάσα στιγμή, χωρίς προειδοποίηση. Γιατί, λοιπόν, αποτελούν στόχο οι δημοσιογράφοι, οι μικροί επιχειρηματίες και οι ΜΚΟ – μια προσέγγιση που καταπνίγει

αναπόφευκτα την κοινωνική και οικονομική ζωή και καταδικάζει τη χώρα σε στασιμότητα; Είναι το λιοντάρι που φοβάται το ποντίκι; Ή μήπως το ποντίκι στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο μικρό και αβλαβές; Η καθηγήτρια πολιτικών επιστημών Marie Mendras αναλύει την κρίση «Πουτινισμού» στο http://www.project-syndicate.org.

Το πρόσφατο ρεκόρ της κυβέρνησης είναι καταθλιπτικό: μέσα σε μόλις λίγους μήνες, οι αρχές έχουν επιβάλει αρκετούς νέα κατασταλτικούς νόμους, εξανάγκασαν σε παραίτηση σημαντικούς δημοσιογράφους και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήμαρχους, δικηγόρους και εξέχοντες πολιτικούς. Οι πολιτικοί ηγέτες, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και οι δικαστές δεν χρειάζεται καν να υποκρίνονται ότι το δικαστικό σύστημα είναι ανεξάρτητο και δίκαιο. Το «Kompromaty», οι ψεύτικες, ταπεινωτικές κατηγορίες – χρησιμοποιούνται ελεύθερα και ανοιχτά. Το κλείσιμο του Οργανισμού για τη Διεθνή Ανάπτυξη των Ηνωμένων Πολιτειών στη Ρωσία και του Radio Svoboda είναι χαρακτηριστικά των προσπαθειών για τον περιορισμό της ελευθερίας της γνώμης και τον περιορισμό της εξωτερικής συνεργασίας.
Αλλά η πρόσφατη καταστολή δεν απέτρεψε την αντιπολίτευση και δεν φίμωσε την κριτική. Το Διαδίκτυο παραμένει ζωντανό και οι διαδηλώσεις στους δρόμους εξακολουθούν να υπάρχουν στις μεγάλες πόλεις. Ακόμα και όσοι έχουν διωχθεί, όπως ο Sergei Udaltsov και ο Alexei Navalny, κατάφεραν να “παραμείνουν στο παιχνίδι.” Το Συμβούλιο Συντονισμού της αντιπολίτευσης επιλέχθηκε σε online εκλογές τον Οκτώβριο, με δεκάδες χιλιάδες να συμμετέχουν στην ψηφοφορία, παρά τις απειλές και το hacking.
Αυτό είναι το πρώτο σημάδι της ιδρυματοποίησης των οργανώσεων και των κινημάτων έξω από την τροχιά του Πούτιν, και εκτός των αιχμάλωτων δημόσιων ιδρυμάτων, όπως η Κρατική Δούμα και η ελεγχόμενη από την κυβέρνηση τηλεόραση. Οι εναλλακτικοί τρόποι δράσης εξακολουθούν να είναι περιορισμένοι και ευάλωτοι, αλλά υπάρχουν και δεν θα εξαφανιστούν. Σε ένα αυταρχικό καθεστώς, αυτό είναι ήδη ένα σημαντικό επίτευγμα. Το Διαδίκτυο δεν μπορεί να ελεγχθεί πλήρως και ως εκ τούτου θα εξελιχθεί σε κύριο άξονα της επικοινωνίας και της ελευθερίας του λόγου στη Ρωσία.
Σε αυτό το νέο πλαίσιο της θεσμοθέτησης των αντικαθεστωτικών ομάδων, το Προεδρικό Συμβούλιο για την Κοινωνία των Πολιτών και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μοιάζει ακόμα πιο ξεπερασμένο και άχρηστο, αφού πρόσθεσε 39 νέα μέλη, σε ένα σύνολο 62 (οι πιο έγκυρες και ανεξάρτητες προσωπικότητες παραιτήθηκαν πέρυσι). Κατά την πρώτη συνεδρίασή του με τον Πούτιν, τον Νοέμβριο, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Mikhail Fedotov έμοιαζε άβολος και παραδέχτηκε ότι θα είναι δύσκολο να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Για πολλούς παρατηρητές στη Ρωσία, ωστόσο, η μετεκλογική επίθεση του καθεστώτος εναντίον των “εχθρικών” δυνάμεων φαίνεται βέβαιο ότι θα είναι αντιπαραγωγική σε μακροπρόθεσμη βάση. Μπορεί να έχουν δίκιο.
Κατ αρχήν, σε εθνικό επίπεδο οι διαδηλώσεις κατά του Πούτιν τον περασμένο χειμώνα και την άνοιξη δεν θα πρέπει να υποτιμούνται. Οι διαμαρτυρίες κινητοποίησαν εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους, ασκώντας τεράστια πίεση στις κεντρικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές επί πολλούς μήνες. Έδειξαν ότι το Κρεμλίνο δεν μπορεί να υποβαθμίσει μια νέα και ισχυρή κοινωνική τάση –που αναφέρεται σε αμέτρητες ιστοσελίδες, blogs και online αρχεία – κάνοντας αναφορές σε «μεμονωμένα ξεσπάσματα» υποκινούμενα από «ξένους πράκτορες».

Δεύτερον, ο Πούτιν και οι φίλοι του γνωρίζουν πολύ καλά ότι η νομιμότητά τους είναι επισφαλής, δεδομένης της αποτυχίας τους να διαλύσουν την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι εκλογές τον Δεκέμβριο του 2011 και τον Μάρτιο του 2012 ήταν στημένες. Και, ενώ οι συζητήσεις για τον «εκσυγχρονισμό» έχουν υποχωρήσει από τον Μάιο, όταν ο Πούτιν ανέκτησε τη θέση του προέδρου, η διαφθορά δεν έχει, και οι απλοί Ρώσοι τώρα θεωρούν τους ανώτερους αξιωματούχους υπεύθυνους. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, αμφισβητούν τις πραγματικές προθέσεις των ηγετών τους και την ικανότητά τους να προσφέρουν βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.
Τρίτον, ένα διευρυνόμενο χάσμα των γενεών έχει εξαπλωθεί στις άρχουσες ελίτ. Οι άνδρες του Πούτιν θεωρούνται από τα δικά τους παιδιά, των οποίων οι ορίζοντες δεν περιορίζονται στη Ρωσία, ξεπερασμένοι και άσχετοι. Η νέα γενιά αισθάνεται να ασφυκτιά από τις παλιομοδίτικες, προστατευτικές πολιτικές των μεγαλυτέρων της. Δεν έχει βιώσει τις σκοτεινές αλλά σταθερές αρχές του σοβιετικού κόμματος-κράτους και μερικοί λαχταρούν την ανάστασή του.
Αυτός είναι ο λόγος που η «άνοδος και η πτώση» του πρώην προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ, που παρουσιάστηκε σαν σαπουνόπερα, έπαιξε έναν κοινωνικά διαβρωτικό ρόλο. Ενώ κρατούσε τη θέση του Πούτιν μέχρι που να επιστρέψει για μια τρίτη προεδρική θητεία, ο Μεντβέντεφ συσπείρωσε πραγματικά τη λαϊκή υποστήριξη. Ως Πρόεδρος, δεν πέτυχε σχεδόν τίποτε όσον αφορά το κράτος δικαίου, την αποκέντρωση, ή τον οικονομικό εκσυγχρονισμό. Παρ ‘όλα αυτά, ένα σημαντικό μέρος των ελίτ και της μεσαίας τάξης της Ρωσίας εναπόθεσε τις ελπίδες του σε αυτόν ως αντίβαρο στις φατρίες και τους «siloviki» (αξιωματούχους ασφάλειας) του Πούτιν. Ήταν ευσεβής πόθος, αλλά διαπέρασε το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα.
Το ξόρκι χάλασε όταν ο Πούτιν ξαναγραπώθηκε στην εκτελεστική εξουσία. Η τρέχουσα θητεία του θα είναι διαφορετική από τις προηγούμενες προεδρικές διοικήσεις του και πιο αβέβαιη. Ο Πούτιν και η κυβέρνησή του δεν έχουν μια μακρόπνοη στρατηγική, ένα καινοτόμο πνεύμα και πολιτική ευελιξία. Ενώ ο Πούτιν εξακολουθεί να έχει σημαντικούς πόρους στη διάθεσή του, η χρήση τους θα γίνεται ολοένα και πιο δαπανηρή – πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά.
Τα αυταρχικά πελατειακά καθεστώτα εξαρτώνται από τη σιωπηλή συγκατάθεση του πληθυσμούς τους και την πίστη των ελίτ τους. Δυστυχώς για τον Πούτιν, όταν το πρώτο αμφισβητείται από τη λαϊκή διαμαρτυρία, το τελευταίο δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένο.

http://www.project-syndicate.org/commentary/vladimir-putin-s-growing-vulnerability-by-marie-mendras