Η μαύρη αγορά αρχαιοτήτων του ISIS

17:13 19/10/2014 - Πηγή: Antinews

Όταν οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους καταλαμβάνουν έναν αρχαιολογικό χώρο, έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά από επιλογές. Να καταστρέψουν ή να πουλήσουν τα έργα τέχνης του; Αν αποφασίσουν ότι είναι ειδωλολατρικά, μπορούν να αποσπάσουν χρήματα για την προστασία τους από τους Σιίτες, τους Σούφι, τους Γεζίντι ή άλλη θρησκευτική μειονότητα που τα θεωρούν πολύτιμα. Η μήπως τα γκρεμίζουν και χρησιμοποιούν την κατεδάφιση στην προπαγάνδα τους; Τα λεηλατούν μόνοι τους ή προσλαμβάνουν άλλους να το κάνουν; Ή μήπως φορολογούν τους ευκαιριακούς πλιατσικολόγους που εμφανίζονται;

Στην πραγματικότητα,

κάνουν όλα τα παραπάνω. Το πως το Ισλαμικό Κράτος προσεγγίζει κάθε περιοχή εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως το σύστημα ιδιοκτησίας της περιοχής και η πληρωμή όσων τη λεηλατούν, λέει ο Michael Danti, ένας από τους αρχαιολόγους που είναι επικεφαλής μιας χρηματοδοτούμενης από την κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπάθειας για την καταγραφή της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράκ και της Συρίας. Μπροστά στις δολοφονίες και τον εκτοπισμό χιλιάδων αμάχων, αυτό που συμβαίνει στις αρχαιότητες μπορεί να φαίνεται σαν μια λεπτομέρεια. Όμως, σύμφωνα με τον Danti, ο οποίος είναι επίσης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, τα κέρδη του ΙSIS από τις λεηλασίες είναι τα μεγαλύτερα, αμέσως μετά τις παράνομες πωλήσεις πετρελαίου.

Είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστεί ακριβώς ποιος είναι υπεύθυνος για μια λεηλασία. Τόσο η συριακή κυβέρνηση όσο και ομάδες ανταρτών λεηλατούν, όπως έχει αποδειχθεί από δορυφορικές εικόνες και πληροφοριοδότες στην περιοχή. Παρ 'όλα αυτά, είναι σαφές ότι η κλίμακα της καταστροφής από τις λεηλασίες του Ισλαμικού Κράτους και τα κέρδη από την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων είναι «άνευ προηγουμένου», όπως δήλωσε ο Danti.

Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Amr Al-Azm, στο Shawnee State University του Οχάιο, το Ισλαμικό Κράτος ζήτησε φόρο (Khums) από όσους έχουν λάφυρα πολέμου. Από αυτό το καλοκαίρι, το ISIS άρχισε να έχει μια πιο σοβαρή προσέγγιση, απασχολώντας και εργολάβους για να κάνουν την ανασκαφή. Αυτοί παίρνουν μέρος των κερδών και το υπόλοιπο πηγαίνει στο Ισλαμικό κράτος.

Είναι ουσιαστικά αδύνατο να υπολογίσει κανείς τα συνολικά κέρδη της ομάδας από τις αρχαιότητες. Οι λεηλασίες φαίνεται, όμως, πως δεν είναι μόνο η δεύτερη πιο κερδοφόρα πηγή εισοδήματος του ISIS, αλλά και η δεύτερη πιο κοινή μορφή απασχόλησης που προσφέρει η ομάδα στις εμπόλεμες περιοχές που ελέγχει. «Προσλαμβάνουν τους δικούς τους ανθρώπους, χρησιμοποιώντας τον ανάλογο εξοπλισμό, όπως μπουλντόζες, κ.λπ.,» δήλωσε ο Al-Azm. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος διστάζει να δώσει οποιαδήποτε εκτίμηση, άλλοι έχουν αναφέρει ότι τα κέρδη της ομάδας από τις αρχαιότητες ανέρχονται σε εκατομμύρια, συμβάλλοντας στο να γίνει το Ισλαμικό Κράτος η πλουσιότερη τρομοκρατική ομάδα στον κόσμο. Ένα γλυπτό λιοντάρι από την περιοχή τελικά πωλήθηκε για περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια στη Νέα Υόρκη το 2007 και πολλά αντικείμενα έχουν εμφανιστεί στις δημόσιες, διεθνείς αγορές.

Το ISIS λεηλατεί με στρατηγική, υποστηρίζει ο Danti. Στο πλαίσιο αυτό, θα έχει πιθανότατα μάθει πολλά από την Αλ Κάιντα στην επαρχία Ανμπάρ του Ιράκ γύρω στο 2006, όταν οι ντόπιοι ηγέτες των σουνιτικών φυλών είχαν απηυδήσει με την αρπακτικότητα της οργάνωσης. Οι ισλαμιστές προσπαθούν επίσης να καλύψουν τις πράξεις τους δικαιολογώντας τες με τον ισλαμικό νόμο. Το Ισλαμικό Κράτος αποκομίζει τα κέρδη σχεδόν αμέσως, με την πώληση των προϊόντων σε μεσάζοντες οι οποίοι στη συνέχεια περνούν τα λαθραία σε γειτονικές χώρες όπως η Τουρκία, η Ιορδανία και ο Λίβανος. Μερικοί μεσάζοντες ανήκουν σε οργανωμένες εγκληματικές οργανώσεις που λαθραία διακινούν μια σειρά από πράγματα - ηλεκτρονικά, ανθρώπους και αρχαιότητες - πριν από την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους. Αυτή η κίνηση, μαζί με τα παράνομα όπλα που πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, εξηγούν εν μέρει γιατί ο έλεγχος των συνόρων και περιοχές όπως το Κομπάνι, είναι τόσο σημαντικά στρατηγικά.

Κατά κάποιο τρόπο, είναι πιο εύκολο για τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει μόλις τα αντικείμενα φύγουν από τις ελεγχόμενες από το ISIS περιοχές. Οι παρατηρητές προσπαθούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και να ασκούν ηθική πίεση στους συλλέκτες, να μην αγοράζουν λαθραία αντικείμενα. Οι προσπάθειες αυτές μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί η αξία της αγοράς των διακινούμενων αντικειμένων. Ένα ψήφισμα του ΟΗΕ το 2003 για την απαγόρευση του εμπορίου ιρακινών αρχαιοτήτων μετρίασε κάπως τις λεηλασίες κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ, ενώ εμπειρογνώμονες και ακτιβιστές της πολιτιστικής κληρονομιάς καλούν τώρα τον ΟΗΕ να εγκρίνει ένα παρόμοιο μέτρο για το εμπόριο αρχαιοτήτων από τη Συρία. Κάποιοι ακτιβιστές καλούν όχι μόνο τις κυβερνήσεις, αλλά και τους συλλέκτες και τους οίκους δημοπρασίας να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό της παράνομης διακίνησης.

Σύμφωνα με τον δικηγόρο που ειδικεύεται σε αυτά τα θέματα Rick St. Hilaire, οι αρχαιότητες από αυτές τις χώρες που φτάνουν στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 86% από το 2011 ως το 2013, με μια αύξηση 500% από το Ιράκ μεταξύ 2012-2013. Το 93% αυτών των αντικειμένων είναι πάνω από 100 χρόνων.

Ενώ οι διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος προχωρούν πολύ αργά, οι επικεφαλής της οργάνωσης ASOR προσπαθούν να κάνουν ευκολότερη και ασφαλέστερη για τους ανθρώπους στο εσωτερικό της Συρίας και του Ιράκ την καταγγελία λεηλασιών. Ο Andy Vaughn, διευθυντής του ASOR, είπε ότι το σχέδιο αναπτύσσει μια εφαρμογή web, μέσω της οποίας οι άνθρωποι μπορούν να υποβάλλουν αναφορές με περιστατικά. Αλλά πριν ενεργοποιηθεί το app, χρειάζεται περισσότερη δουλειά για να διασφαλιστεί ότι δεν θα κινδυνεύουν οι καταγγέλλοντες. Είναι πιθανό για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η λήψη και η ανταλλαγή αυτών των πληροφοριών να συνεχίσει να είναι μια πολύ επικίνδυνη επιχείρηση.

www.foreignpolicy.com

Διαβάστε περισσότερα