«Η Μέρκελ ρισκάρει την πνευματική κληρονομιά της Γερμανίας»

08:45 20/9/2013 - Πηγή: Antinews

Μπορεί στην Ευρώπη να μέμφονται την Μέρκελ, αλλά η καγκελάριος δέχεται πυρά και στο εσωτερικό, απ’ όσους ανησυχούν ότι «προδίδει» τον ορθόδοξο φιλελευθερισμό χάριν του ευρώ. Ο Luder Gerken, πρόεδρος του think-tank Centrum für Europäische Politik, γράφει γιατί η αρχή της ευθύνης έχει σχεδόν ακυρωθεί και γιατί μετά τις εκλογές μπορεί να δούμε μια άλλη Γερμανία.

Εμποδίζοντας μια δραματική αναστάτωση, η Άνγκελα Μέρκελ

είναι σε καλό δρόμο για να κερδίσει τις γερμανικές εκλογές αυτού του Σαββατοκύριακου, καταγράφοντας μια εντυπωσιακή τρίτη διαδοχική νίκη στις κάλπες. Μεταξύ των χαμένων βρίσκεται ένα βασικό μέρος της πνευματικής κληρονομιάς της Γερμανίας, το οποίο έχει διωχθεί από τις πολιτικές τάξεις της χώρας προκειμένου να σωθεί το ευρώ. Η ιδέα που διακυβεύεται είναι ο ορθόδοξος φιλελευθερισμός, ένα ιδιαίτερο γερμανικό μείγμα του οικονομικού φιλελευθερισμού που αποδίδει έναν ισχυρό ρόλο στο κράτος. Γεννήθηκε στη νότια πανεπιστημιακή πόλη του Φράιμπουργκ, όπου μια ομάδα οικονομολόγων υπό την ηγεσία του Βάλτερ Έουκεν συγκεντρώθηκαν για να σχεδιάσουν ένα μέλλον μετά την ναζιστική δικτατορία, και ήταν το δόγμα Χριστιανοδημοκρατών πολιτικών όπως ο Κόνραντ Αντενάουερ και ο Λούντβιχ Έρχαρντ, ο οποίος μετέτρεψε τη Γερμανία από μια κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα σε ένα οικονομικό θαύμα.
Η ιδέα είναι απλή: η οικονομία πρέπει να υπόκειται σε κανόνες που θεσπίζονται από ένα δημοκρατικό κράτος, το οποίο επίσης παρακολουθεί τη συμμόρφωση. Ο ορθόδοξος φιλελευθερισμός θεωρεί, συνεπώς, ότι ένα θεσμικό πλαίσιο, που έχει θέσει σε εφαρμογή το κράτος, αποτελεί τη βάση για την επιτυχή ανάπτυξη. Το κράτος, όμως, θα πρέπει να παραμένει εκτός της ίδια της οικονομικής διαδικασίας.

Σύμφωνα με τον Έουκεν, οι βασικές αρχές της οικονομικής τάξης του είναι ένα λειτουργικό σύστημα τιμών, η ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές και η αρχή ότι ο καθένας πρέπει να ευθύνεται για τις δικές τους ενέργειες. Υπό την εσφαλμένη υπόθεση ότι το ευρώ θα μπορούσε να σωθεί μόνο αν αγνοούσαν τις θεμελιώδεις αρχές του ορθόδοξου φιλελευθερισμού, η γερμανική κυβέρνηση πρακτικά ακύρωσε την αρχή της ευθύνης, είτε σε σχέση με τις χώρες ή με τις τράπεζες.
Πρώτον, οι ευρωπαϊκές συνθήκες για την εισαγωγή του ευρώ ορίζουν ότι κάθε κράτος θα πρέπει να είναι υπεύθυνο για τα οικονομικά του. Αυτό η «ρήτρα της μη διάσωσης» είχε ως σκοπό να αναγκάσει κάθε κράτος μέλος να κρατήσει την οικονομία του και τα δημοσιονομικά του σε τάξη, γιατί η ευρωζώνη δεν προοριζόταν να λειτουργήσει ως μια ένωση που βασίζεται σε χρηματοδότηση «αλληλεγγύης» και χρέους. Χωρίς αυτόν τον κανόνα, οι Γερμανοί δεν θα εγκατέλειπαν το γερμανικό μάρκο. Μόλις η αρχή της ευθύνης αναιρέθηκε για τις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης, τα κράτη έπαψαν να είναι υπό πίεση για να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητα που είχαν χάσει. Έκτοτε, ήταν ευκολότερο για τις κυβερνήσεις να ζητήσουν βοήθεια από τους άλλους, από το να εφαρμόσουν εξαιρετικά αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό.

Ενώ οι μεταρρυθμίσεις έχουν προσχωρήσει σε πολλές χώρες, από τότε που άρχισε η κρίση του ευρώ, δεν ήταν αρκετές για να διορθώσουν το σοβαρό ανταγωνιστικό μειονέκτημα από το οποίο υποφέρουν οι χώρες αυτές. Το πρόβλημα οξύνθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία διενεργεί άνευ όρων αγορές ομολόγων. Έτσι, κάθε χώρα της ευρωζώνης που βρίσκεται σε δυσκολίες έχει λιγότερα κίνητρα για να ακολουθήσει το δύσβατο μονοπάτι των μεταρρυθμίσεων, επειδή ένας σωτήρας – ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι- είναι παρών.
Είναι μια παρόμοια εικόνα και στις τράπεζες. Και εδώ, αποχαιρετάμε ένα βασικό δόγμα της αρχής της ευθύνης του ορθόδοξου φιλελευθερισμού: την ανάγκη για ατομική ευθύνη. Τα κέρδη των τραπεζών παραμένουν ιδιωτικοποιημένα αλλά οι απώλειές τους πρέπει να επιβαρύνουν τους φορολογούμενους. Αυτή η διπλή κολεκτιβοποίηση της ευθύνης έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις από ό,τι θα πιστεύαμε από τις μεμονωμένες περιπτώσεις. Σε κάθε κοινότητα – είτε εθνική, είτε, όπως η ΕΕ, υπερεθνική – όπου η ευθύνη ανατίθεται συστηματικά στο συλλογικό, η ατομική ελευθερία περιορίζεται επειδή η συλλογική απαιτεί περισσότερα δικαιώματα και αρμοδιότητες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα καθήκοντα που της έχουν ανατεθεί.

Ωστόσο, οι συλλογικότητες δεν είναι σε θέση να λαμβάνουν αποφάσεις κατάλληλες για το άτομο. Το αποτέλεσμα; Το συλλογικό τελικά απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το ατομικό και, μέχρι να τελειώσει αυτή η διαδικασία αλλοτρίωσης, και το άτομο παύει να αισθάνεται υπεύθυνο για το συλλογικό. Μια κοινότητα της οποίας τα μέλη δεν έχουν καμία αίσθηση ευθύνης ούτε για τους ίδιους, ούτε για το συλλογικό, δεν μπορεί να επιτύχει μακροπρόθεσμα.
Τι διακυβεύεται λοιπόν την Κυριακή; Οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Χριστιανοκοινωνιστές σύμμαχοί τους, με επικεφαλής την Μέρκελ, δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να αποκαταστήσουν την αρχή της ευθύνης. Το ίδιο και οι Σοσιαλδημοκράτες της αντιπολίτευσης ή το κόμμα των Πρασίνων. Και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, οι αποκαλούμενοι και «φιλελεύθεροι»; Στερούνται ίσως τη δύναμη να αποκαταστήσουν τον ορθόδοξο φιλελευθερισμό. Οι εκλογές αυτές μπορεί να σηματοδοτήσουν μια αλλαγή σε αυτό που θα είναι η Γερμανία στο εξής.

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/bbe64716-fec2-11e2-b9b0-00144feabdc0.html#axzz2fLKNHpQh