Μία… εγκεφαλική προσέγγιση της οικονομίας

09:01 31/1/2014 - Πηγή: Antinews

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος κάνει προβλέψεις, βρίσκοντας τις ομοιότητες μεταξύ των σχημάτων των τελευταίων αισθητηριακών προσλήψεων και προηγούμενων εμπειριών που αποθηκεύονται στην τεράστια μνήμη του. Η ίδια διαδικασία είναι πλέον απολύτως εφικτή για όσους ασχολούνται με την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, γράφει ο Ricardo Hausmann, οικονομολόγος του Χάρβαρντ.
Στο πρωτοποριακό βιβλίο του 2005 «On Intelligence», ο Jeff Hawkins πρότεινε ένα εναλλακτικό παράδειγμα

του πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Κατά την άποψή του, ο εγκέφαλος δεν είναι μια μηχανή Τούρινγκ που χειρίζεται τα σύμβολα σύμφωνα με έναν πίνακα κανόνων, το οποίο είναι το μοντέλο στο οποίο βασίζονται οι υπολογιστές και η τεχνητή νοημοσύνη. Αντ’ αυτού, ο εγκέφαλος είναι μία τεράστια ιεραρχική μνήμη που συνεχώς καταγράφει αυτό που αντιλαμβάνεται και προβλέπει τι θα επακολουθήσει.

Ο εγκέφαλος κάνει προβλέψεις βρίσκοντας ομοιότητες μεταξύ των προτύπων κατά τις τελευταίες αισθητηριακές εισροές και των προηγούμενων εμπειριών που αποθηκεύονται στην τεράστια μνήμη του. Ταιριάζει τους τρέχοντες αποσπασματικούς ήχους από μια θάλασσα θορύβου με ένα γνωστό τραγούδι, ή το πρόσωπο ενός μεταμφιεσμένου ατόμου με εκείνο του παιδιού σας. Η ιδέα είναι παρόμοια με τη λειτουργία αυτο-συμπλήρωσης, ας πούμε, στο πλαίσιο αναζήτησης της Google: μαντεύει συνεχώς τι θα εισάγετε μετά, με βάση αυτά που έχετε ήδη πληκτρολογήσει.

Για να καταλάβετε την ιεραρχία σε αυτόν τον μηχανισμό, θεωρείστε ότι με την αντίληψη μόλις λίγων γραμμάτων μπορείτε να προβλέψετε τη λέξη. Κοιτάζοντας λίγες λέξεις, μπορείτε να προβλέψετε τι λέει μία φράση, ή ακόμη και μία σκέψη. Μάλιστα, τώρα θα πρέπει να μαντεύετε που το πάω με αυτό όλο το σχόλιο. Η ιεραρχία σας επιτρέπει να κατανοήσετε τη σημασία, είτε τα εισερχόμενα στοιχεία έφτασαν στον εγκέφαλό σας διαβάζοντας ή ακούγοντας. Έτσι, ο εγκέφαλος είναι μια επαγωγική μηχανή που προβλέπει το μέλλον με βάση την εύρεση ομοιοτήτων, σε πολλά διαφορετικά επίπεδα, ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν.

Το εναλλακτικό μοντέλο του Hawkins για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος έχει σημαντικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς, μεταξύ των οποίων και αυτός που έχω σκεφθεί περισσότερο: της οικονομικής -αναπτυξιακής στρατηγικής. Εξ ορισμού, η ανάπτυξη δεν είναι απλώς μία από τα ίδια, ακριβώς όπως ένας ενήλικας δεν είναι απλά ένα μεγάλο μωρό. Η διαδικασία περιλαμβάνει την προσθήκη και τον συνδυασμό νέων και υφιστάμενων δυνατοτήτων για να υποστηρίξει πιο ποικίλες και πολύπλοκες δραστηριότητες.

Αλλά η εξεύρεση νέων πραγμάτων που μπορεί να γίνει με επιτυχία είναι δύσκολη, επειδή απαιτεί να γνωρίζει τι θα χρειαστείτε και αν θα είναι σε θέση να το προμηθευτείτε. Αυτός είναι ο λόγος που το πρόγραμμα Millennium Villages (για την εξάλειψη της φτώχειας) του Jeffrey Sachs έχει κλονιστεί, όπως δείχνει το πρόσφατο βιβλίο της δημοσιογράφου Nina Munk. Στην προσπάθεια να μετακινηθούν οι αγρότες από τη διαβίωσης στην εμπορική γεωργία, υποστηρίζει η Munk, υπάρχουν πάρα πολλά κομμάτια που λείπουν.

Ο παραδοσιακός τρόπος σκέψης στην οικονομική ανάπτυξη ακολούθησε μία προσέγγιση σαν της Τούρινγκ, προσπαθώντας να καθορίσει ένα γενικό μοντέλο του κόσμου – με βάση τις πρώτες αρχές – και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει αυτό το μοντέλο για να σκεφτεί για τη δυσάρεστη κατάσταση μιας χώρας ή τις πιθανές επιπτώσεις μιας πολιτικής. Αλλά ο κόσμος είναι συχνά πολύ πιο περίπλοκος και λεπτός από μια τέτοια προσέγγιση.

Δεν θα ήταν μια μεγάλη βελτίωση, αν, κατά την εξέταση ενός συγκεκριμένου μέρους, θα μπορούσαμε να έχουμε κατά νου όλες τις προηγούμενες εμπειρίες του κόσμου και αυτόματα να προσδιορίζουμε τις πιο σημαντικές, προκειμένου να συμπεράνουμε ποιο πρέπει να είναι το επόμενο βήμα; Δεν θα ήταν χρήσιμο να δούμε τις δυνατότητες ανάπτυξης όπως ακριβώς ο εγκέφαλός μας, σύμφωνα με Hawkins, βλέπει τον κόσμο;
Μια εναλλακτική λύση στην οικονομική ανάπτυξη, πιο κοντά στην προσέγγιση του Hawkins, θα λάμβανε τεράστιες ποσότητες δεδομένων για τον κόσμο και θα ρωτούσε τι είναι πιθανό να ακολουθήσει σε μια χώρα ή μια πόλη σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, δεδομένων των παρόντων στοιχείων και υπό το φως της εκεί εμπειρίας αλλά και αλλού. Θα ήταν σαν το σύστημα σύστασης της Amazon, προτείνοντας βιβλία που μπορεί να σας αρέσουν με βάση την εμπειρία σας και την εμπειρία όλων των άλλων.

Σε μια πρόσφατη εργασία, οι συνάδελφοί μου και εγώ δείξαμε ότι μια τέτοια προσέγγιση στην οικονομική ανάπτυξη λειτουργεί πραγματικά. Σε μια συγκεκριμένη πόλη ή χώρα, μπορείτε να προβλέψετε, ακόμη και μια δεκαετία πριν, ποιες βιομηχανίες θα εμφανιστούν ή θα εξαφανιστούν μόνο με τη γνώση της ιστορίας του τι υπήρχε εκεί και οπουδήποτε αλλού.

Οι χώρες τείνουν να μετακινούνται σε βιομηχανίες που σχετίζονται με αυτές που ήδη έχουν ή που βρίσκονται σε περιοχές που είναι παρόμοιες με αυτές. Έχουμε κάνει αυτή την προσέγγιση φιλική προς τις χώρες στον τελευταίο Άτλαντα Οικονομικής Πολυπλοκότητας.

Η ιδέα του να κοιτάζουμε προηγούμενες εμπειρίες για να ενημερώνουμε τις μελλοντικές ενέργειες είναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός. Ακολουθώντας αυτή την διαίσθηση, ο Justin Lin Yifu, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, έχει προτείνει ότι όταν μία χώρα επιλέγει τι θα κάνει στη συνέχεια, θα πρέπει να δει μια επιτυχημένη χώρα που ήταν παρόμοια με αυτήν πριν από δύο δεκαετίες.

Αλλά θα πρέπει να είμαστε σε θέση να κάνουμε πολύ περισσότερα, εξετάζοντας πολλές περισσότερες εμπειρίες με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια, χρησιμοποιώντας μια πολύ μεγαλύτερη μνήμη που μπορεί να βρει πολλά περισσότερα πρότυπα σε ολόκληρη τη σχετική ανθρώπινη εμπειρία. Φανταστείτε ότι στο πρόγραμμα Millennium Villages γνώριζαν όλες τις προηγούμενες εύστοχες κινήσεις σχετικά με τη γεωργία για επιβίωση, αντί να στηρίζονται μόνο σε εικασίες ή σε συμπεράσματα. Δεν θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε τις διαδρομές στη βιομηχανική ανάπτυξη – και τα αδιέξοδα – που είναι πιο σχετικά με μια συγκεκριμένη χώρα σήμερα;

Αυτή η εναλλακτική προσέγγιση μπορεί να παρακινήσει πολλούς περισσότερους ανθρώπους να αναζητήσουν επιτυχημένες γραμμές για την ευημερία, μειώνοντας τους κινδύνους και το ρίσκο της αναζήτησης – με τον ίδιο τρόπο που οι χάρτες κάνουν τους ανθρώπους να φτάνουν στο σημείο που θέλουν έχοντας πολύ περισσότερες πληροφορίες από ό,τι θα είχαν διαφορετικά. Ακριβώς όπως οι τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας κάνουν την εμπειρία μας για τον κόσμο πλουσιότερη (φανταστείτε σήμερα ένα αθλητικό αγώνα χωρίς άμεσο replay), το να αποθέσουμε την εμπειρία ανάπτυξης του κόσμου στα χέρια εκείνων που ασχολούνται με την προώθηση της ανάπτυξης είναι πλέον απολύτως εφικτό. Πρέπει να αδράξουμε αυτή την ευκαιρία .

project-syndicate.org