Μια καλοδεχούμενη κρίση στην θεωρία της εξέλιξης

13:10 8/9/2012 - Πηγή: Antinews

Περνά κρίση η θεωρία της εξέλιξης; Περνά αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι κακό. Σημαίνει ότι είναι μια θεωρία που εξελίσσεται στον αντίποδα του δημιουργισμού υποστηρίζει ο John Dupré, καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Διευθυντής του Κέντρου Γονιδιωματικής στην Κοινωνία στο Πανεπιστήμιο του Exeter.

Όσοι πιστεύουν ότι ένα υπερφυσικό ον δημιούργησε το σύμπαν δεν έχουν θέσει

ποτέ μια διανοητική πρόκληση στην εξελικτική θεωρία. Αλλά οι δημιουργιστές, είτε πρόκειται για φονταμενταλιστές της Βίβλου είτε για όσους πιστεύουν σε έναν «ευφυή σχεδιασμό», δεν αποτελούν απειλή για την επιστημονική σκέψη. Πράγματι, η ύπουλη ιδιοφυΐα του δημιουργισμού έγκειται στην ικανότητά της να επανεφεύρουμε την εξέλιξη με τη δική του εικόνα ως ένα δογματικό σύστημα πεποιθήσεων -και ως εκ τούτου σε αντίθεση με την επιστήμη.

Οι δημιουργιστές έχουν δίκιο σε ένα πράγμα: σε αντίθεση με ό,τι εντύπωση προκαλούν τα λαϊκά αναγνώσματα για το θέμα, η θεωρία της εξέλιξης βρίσκεται σε κρίση. Αλλά αυτό είναι μια θετική εξέλιξη, διότι αντανακλά τη μη-γραμμική πρόοδο της επιστημονικής γνώσης, που χαρακτηρίζεται από αυτό που ο Τόμας Κουν περιγράφει στο σημαντικό βιβλίο του «Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων»  ως «μετατοπίσεις παραδείγματος».

Τα τελευταία 70 χρόνια, το κυρίαρχο πρότυπο στην επιστήμη της εξέλιξης  έχει η λεγόμενη «νέα σύνθεση». Έχοντας λάβει ευρεία δημοσιότητα τα τελευταία χρόνια από τον εξελικτικό βιολόγο της Οξφόρδης Ρίτσαρντ Ντόκινς, η νέα σύνθεση ενώνει τη θεωρία του Δαρβίνου για τη φυσική επιλογή με τη γενετική του Μέντελ, που εξηγεί την κληρονομικότητα.
Η τρέχουσα κρίση στην εξελικτική επιστήμη δεν συνεπάγεται την πλήρη απόρριψη αυτού του παραδείγματος. Μάλλον, συνεπάγεται μια σημαντική και σταδιακή αναδιοργάνωση της υπάρχουσας γνώσης, χωρίς να θίγονται οι θεμελιώδεις αρχές της εξελικτικής θεωρίας: οι ζωντανοί οργανισμοί σήμερα αναπτύχθηκαν από σημαντικά διαφορετικούς οργανισμούς στο μακρινό παρελθόν. Οι ανόμοιοι οργανισμοί μπορούν να μοιράζονται κοινούς προγόνους. Και η φυσική επιλογή έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.

Άλλες υποθέσεις, ωστόσο, βρίσκονται υπό απειλή. Για παράδειγμα, στο παραδοσιακό «δέντρο της ζωής» όπου αναπαρίσταται η εξέλιξη, τα κλαδιά πάντα απομακρύνονται και ποτέ δεν συγχωνεύονται, γεγονός που συνεπάγεται ότι η καταγωγή των ειδών ακολουθεί μια γραμμική πορεία και ότι όλες οι εξελικτικές αλλαγές προς την κατεύθυνση αυτή συμβαίνουν εντός της γενεαλογίας που εντοπίζονται. Αλλά η εξέταση των γονιδιωμάτων – ιδιαίτερα των μικροβίων- έχει δείξει ότι τα γονίδια που μετακινούνται μεταξύ οργανισμών με μακρινή συγγένεια είναι ένας σημαντικός καταλύτης της εξελικτικής αλλαγής.

Επιπλέον, η νέα σύνθεση υποθέτει ότι οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της εξέλιξης είναι μικρές μεταλλάξεις που δημιουργούνται κατά τύχη μέσα σε ένα είδος. Αλλά οι πρόσφατες ενδείξεις υποδεικνύουν ότι οι μεγάλες αλλαγές, που προκαλούνται από την απορρόφηση ενός ξένου γενετικού υλικού, μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές.