Ο Χίτλερ «Eπέστρεψε»

16:49 3/2/2013 - Πηγή: Antinews

Κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2012, εν όψει της 80ης επετείου από την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία. Το «Er ist wieder da» (Επέστρεψε) του γερμανού συγγραφέα Timur Vermes ξεκινά με την επιστροφή του δικτάτορα στο Βερολίνο το καλοκαίρι του 2011. Το βιβλίο έχει εκτοξευθεί στην κορυφή των charts πωλήσεων βιβλίων, αλλά επίσης έχει αναστατώσει κάποιους, σχολιάζει η Nathalie Versieux στην ελβετική Le Temps.

30 του Αυγ 2011. Ένας γέρος ξυπνάει στη μέση

του πουθενά, στο Βερολίνο. Ξαπλωμένος στο έδαφος, βλέπει μόνο τον γαλάζιο ουρανό από πάνω του και είναι συγκλονισμένος από το κελάηδημα των πουλιών – ένα σημάδι ότι υπήρξε τουλάχιστον μια ανάπαυλα στον πόλεμο. Έχει πονοκέφαλο και δεν καταλαβαίνει πού είναι ή πώς έφτασε εκεί.
«Τι έκανα χθες;» αναρωτιέται. Μπορεί η αμνησία μου να εξηγηθεί από το αλκοόλ; Όχι! Ο Φύρερ δεν πίνει! Μάταια κοιτάζει γύρω για τον πιστό Μπόρμαν. Τρέμοντας, κατευθύνεται προς τις φωνές των τριών αγοριών της νεολαίας του Χίτλερ – σε άδεια, χωρίς αμφιβολία, δεδομένου ότι δεν φορούν τις στολές τους και παίζουν ποδόσφαιρο. «Γεια σας, παιδιά. Κοιτάξτε εκεί πέρα! Ποιος είναι αυτός ο γέρος; « Ο Φύρερ σκέφτεται:» Μάλλον θα πρέπει να φαίνομαι πολύ χάλια «, επισημαίνοντας την απουσία του υποχρεωτικού χαιρετισμού. «Πού είναι ο Μπόρμαν;» ρωτάει. «Ποιος είναι αυτός;» απαντούν τα αγόρια. «Μπόρμαν! Μάρτιν Μπόρμαν! «Οι νεαροί φαίνονται προβληματισμένοι. «Δεν τον ξέρουμε. Πως είναι;» Ο Φύρερ κάνει έναν μορφασμό και ουρλιάζει:» Μοιάζει με έναν ηγέτη του Ράιχ, Donnerwetter! «Τα τρία αγόρια φορούν χρωματιστές φανέλες. «Χιτλερική Νεολαία Ρονάλντο!», λέει. «Πού είναι ο κοντινότερος δρόμος;» Καμία αντίδραση. Γυρίζει στον νεώτερο από τους τρεις, που του δείχνει το δρόμο.

Σε ένα περίπτερο στη γωνία, ο Χίτλερ αναζητά τον παλιό καλό Völkischer Beobachter. Βλέπει μόνο τουρκικούς τίτλους … «Παράξενο – οι Τούρκοι έμειναν έξω από τη σύγκρουση, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες μας να τους εντάξουμε στον αγώνα μας.» Όταν διαβάζει την ημερομηνία – 30 Αυγούστου 2011, σε μια εφημερίδα που δεν έχει ακούσει ποτέ του – λιποθυμά. Ο ιδιοκτήτης του περιπτέρου νομίζει ότι είναι ηθοποιός που μόλις βγήκε από μια τηλεοπτική σειρά. Ο Χίτλερ μπορεί να μείνει μερικές μέρες μαζί του. «Δε θα ζουλάρεις όμως τίποτα, έτσι;» Ο Χίτλερ τσατίζεται. «Σου μοιάζω για εγκληματίας;» «Μοιάζει με τον Χίτλερ», λέει ο πωλητής εφημερίδων. «Ακριβώς!» απαντά ο Φύρερ.

Φτάνοντας τη μεγάλη στιγμή

Σύντομα, αφού έχει αρχίσει να εργάζεται ως εφημεριδοπώλης, μια εταιρεία τηλεοπτικής παραγωγής ανακαλύπτει τον πρώην δικτάτορα. Οι παραγωγοί βλέπουν «τεράστιες δυνατότητες» στο πρόσωπό του. Προσλαμβάνεται … Η παράσταση έχει τρομερή επιτυχία. Μέσα στη σύγχυση, ο Χίτλερ εισέρχεται σε μια κοινωνία όπου η επιτυχία μετριέται από την άποψη του κοινού και τα likes στο Facebook. Γίνεται γνωστός κωμικός ηθοποιός. «Αξίζει χρυσό, αγαπητέ!» τον συγχαίρει ο παραγωγός. «Αυτή είναι μόνο η αρχή, πιστέψτε με!»

«Το βιβλίο αυτό είναι τόσο αστείο που δεν μπορείς να σταματήσεις να το διαβάζεις» γραφει ο Peter Hetzel, κριτικός βιβλίου για το τηλεοπτικό κανάλι Sat 1. Στην πραγματικότητα, το μυθιστόρημα υπήρξε μια απροσδόκητη επιτυχία, παρά την ακριβή τιμή του (€ 19,33, μια αναφορά στο έτος που ο Χίτλερ ήρθε στην εξουσία ) και το μέγεθός του (396 σελίδες, γραμμένο σε πρώτο ενικό πρόσωπο και εμπνευσμένο από το σκοτεινό ύφος του Mein Kampf). «Ο Χίτλερ τους Vermes έρχεται αντιμέτωπος με μια κοινωνία που θεωρεί ότι το να γελούν μαζί του είναι ένα σημάδι ότι, μετά από ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, έχει αντιμετωπίσει το παρελθόν του. Αλλά είναι επίσης μια κοινωνία που έχει καταλάβει ότι δεν είναι απαραίτητο να απαλλαγούμε από το παρελθόν », γράφει η Süddeutsche Zeitung. «Γελάμε, αλλά είναι ένα γέλιο πικρό».

Το Er ist wieder da κυκλοφόρησε σε 360.000 αντίτυπα το φθινόπωρο του 2012 και έμεινε στην κορυφή των charts πωλήσεων βιβλίων επί εβδομάδες. Το μυθιστόρημα – υπάρχει και μια πολύ καλή ακουστική εκδοχή του, την οποία διαβάζει ο Christoph Maria Herbst – θα δημοσιευθεί στα γαλλικά, αγγλικά και 15 άλλες γλώσσες και ο Τύπος κάνει ήδη εικασίες για το σενάριο της ταινίας που θα ακολουθήσει. Βεβαίως, δεν είναι η πρώτη φορά που η ενσάρκωση του κακού έχει ανακυκλωθεί από κωμικούς και καλλιτέχνες. Ο Τσάρλι Τσάπλιν γελοιοποίησε τον Χίτλερ στον Μεγάλο δικτάτορα το 1940. Και το 2007 ήρθε η επιτυχημένη κωμωδία του γερμανού σκηνοθέτη Ντάνι Λέβι, Mein Führer.

Δεν διασκεδάζουν όλοι

Το πρώτο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου Timur Vermes δυσαρέστησε και πολλούς στη Γερμανία. Ο Daniel Erk έγραψε το So viel Hitler war selten (Σπάνια είχαμε τόσο Χίτλερ), ένα βιβλίο που επικρίνει την «κοινοτοπία του κακού», στο οποίο ανησυχεί για τον αυξανόμενο αριθμό των κωμωδιών σχετικά με το Τρίτο Ράιχ. «Γιατί να αναρωτιούνται για το βαθύ αντισημιτισμό της γερμανικής κοινωνίας, ακόμη και σήμερα, αν ένας τρελός παρουσιάζεται ως ο μόνος υπεύθυνος;» αναρωτιέται. «Αυτή είναι μια καλή ευκαιρία για να απαλλαγούν οι Γερμανοί από κάθε ευθύνη. Ρίχνουν σαφώς όλη την ευθύνη για τον πόλεμο και τη γενοκτονία στον Χίτλερ».

Για τον Timur Vermes αυτές οι διαφωνίες δικαιολογούν το μυθιστόρημά του. Στο Er ist wieder da, περιγράφει έναν Χίτλερ ο οποίος φοβάται και ανησυχεί επειδή το κοινό που δεν τον φοβάται, θα του αντισταθεί. «Δεν έχουμε πολύ Χίτλερ», λέει ο Timur Vermes. «Έχουμε πάρα πολλά στερεότυπα του Χίτλερ και είναι όλα τα ίδια: το τέρας που μας επιτρέπει να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας ότι είμαστε διαφορετικοί. Κι εγώ, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αποδέχτηκα αυτά τα στερεότυπα του Χίτλερ. Όμως, αυτά δεν αρκούν. Ο Χίτλερ ασκούσε μια πραγματική γοητεία. Αν τόσοι πολλοί άνθρωποι τον βοήθησαν να διαπράξει εγκλήματα, είναι επειδή τους άρεσε. Οι άνθρωποι δεν εκλέγουν έναν τρελό. Εκλέγουν κάποιον που τους γοητεύει ή κάποιον που θεωρούν αξιοθαύμαστο. Το να τον παρουσιάζουμε ως τέρας κάνει τους ψηφοφόρους του ηλίθιους. Και αυτό μας καθησυχάζει. Οι άνθρωποι λένε ότι είμαστε πιο έξυπνοι αυτές τις μέρες: ότι ποτέ δεν θα εξέλεγαν ένα τέρας, ή έναν κλόουν. Αλλά και οι άνθρωποι τότε ήταν ακριβώς όσο έξυπνοι είμαστε σήμερα. Αυτό είναι οδυνηρό. Οι άνθρωποι θεωρούν ότι αν επέστρεφε ένας νέος Χίτλερ θα ήταν εύκολο να τον χειριστούν. Προσπάθησα να δείξω ότι, αντίθετα, ο Χίτλερ θα μπορούσε να πετύχει ακόμα και τώρα. Απλά με έναν διαφορετικό τρόπο».
Το μυθιστόρημα του Vermes δείχνει πως στη Γερμανία του 21ου αιώνα, ένας δημαγωγός θα μπορούσε να έχει την ευκαιρία του. Οι μάζες μπορούν ακόμα να κατακτηθούν, αλλά οι μέθοδοι έχουν αλλάξει: έχουν γίνει πιο σύγχρονοι. Η πρόθεση, όμως, παραμένει η ίδια. «Ο Vermes βάζει έναν καθρέφτη μπροστά στη γερμανική κοινωνία, ο οποίος, παρά το γέλιο, δείχνει μια καθόλου κολακευτική εικόνα», καταλήγει ο κριτικός λογοτεχνίας του τηλεοπτικού σταθμού N-TV. Ίσως αυτό να είναι το κλειδί για την επιτυχία του.

presseurop