Ο Ούγκο Τσάβες και η εποχή του αντιαμερικανικού μπαμπούλα

11:21 7/3/2013 - Πηγή: Antinews

Ο Ούγκο Τσάβες είναι ο τελευταίος σφοδρός επικριτής των ΗΠΑ που εγκαταλείπει τη σκηνή. «Ήρθε η εποχή που τελειώνουν οι αντι-αμερικανοί μπαμπούλες;» αναρωτιέται ο Jon Kelly στο BBC.

Ο Τσάβες χαρακτήρισε «αυτοκρατορική» την αμερικανική πολιτική, σύγκρινε τον Τζορτζ Μπους με τον Χίτλερ, ακόμα

και την εισαγωγή του Halloween στη Λατινική Αμερική με την «τρομοκρατία». Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, που παρουσιάζεται είτε ως ο ηγέτης που εξέλεξε έξι φορές ο λαός, είτε ως ένας μεγάλος δημαγωγός, είναι πλέον νεκρός. Δεν είναι όμως η μόνη φωνή εναντίον των ΗΠΑ που σίγησε. Τα τελευταία χρόνια, οι πιο γνωστοί επικριτές της αμερικανικής δύναμης έχουν βγει από το προσκήνιο.
Ο Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος ξεπέρασε εννέα αμερικανούς προέδρους, παρέδωσε τη θέση του ως πρόεδρος της Κούβας και σφοδρός επικριτής της Ουάσιγκτον, το 2008.
Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, αναμφισβήτητα ο πιο ισχυρός μπαμπούλας των ΗΠΑ, σκοτώθηκε από τις αμερικανικές δυνάμεις. Ο Σαντάμ Χουσεΐν ανατράπηκε. Ο Μουαμάρ Καντάφι εκδιώχθηκε. Ο Κιμ Γιονγκ-ιλ υπέκυψε στα γηρατειά. Ακόμα και ο ιρανός πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ – το υποτιθέμενο πυρηνικό πρόγραμμα του οποίου σκορπά πανικό στην Ουάσιγκτον – πρόκειται να παραδώσει την εξουσία το 2013, δεδομένου ότι περιορίζεται σε δύο θητείες.
Αυτοί οι άνθρωποι αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα πολιτικών ιδεολογιών, από το σοσιαλισμό ως τον κοσμικό αραβικό εθνικισμό και τον ισλαμικό φονταμενταλισμό.
Αλλά όλοι, με τον τρόπο τους, είναι σύμβολα «αντι-αμερικανισμού».
Η ετικέτα «αντι-αμερικανός», όμως, διχάζει. Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους, ο οποίος αναφέρθηκε στο Ιράν, το Ιράκ και τη Βόρεια Κορέα ως «άξονα του κακού», το 2002, στο διάγγελμά του, είδε τον αντι-αμερικανισμό ως μια σοβαρή αντίθεση στις αρχές της Αμερικής. Οι εχθροί της Αμερικής «μισούν τις ελευθερίες μας», όπως ο ίδιος το έθεσε.

Αλλά ο Μαξ Πολ Φρίντμαν, καθηγητής ιστορίας στο American University, το απορρίπτει ως έναν «όρο που έχει χρησιμοποιηθεί για να χαρακτηρίσει σχεδόν κάθε διαφωνία με την πολιτική των ΗΠΑ». Οι μπαμπούλες της Αμερικής έχουν την τάση να παρουσιάζονται «όχι μόνο ως αντιδημοκρατικοί, αλλά και ισχυροί υπερασπιστές των δικών τους εθνικιστικών αφηγήσεων», λέει. Ταυτόχρονα, σημειώνει ότι η «αντι-αμερικανική» ετικέτα «κόλλησε» ευρέως και σε φιλελεύθερες δημοκρατίες, όπως η Γαλλία όταν αντιτάχθηκε στον πόλεμο στο Ιράκ.
Ο Ράσελ Μπέρμαν, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, λέει ότι είναι δυνατόν να «υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ του αιματηρού αντι-αμερικανισμού με τα ρητά στερεότυπα και της κριτικής που μπορεί να είναι νόμιμη». Υποστηρίζει ότι σε ένα μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου ένας «συνδυασμός αντισημιτισμού και αντι-αμερικανισμού» μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από λαϊκιστές ηγέτες και επισημαίνει τη δολοφονία του Πρεσβευτή των ΗΠΑ Κρίστοφερ Στίβενς στη Βεγγάζη, το 2012 ως ένα τέτοιο τραγικό αποτέλεσμα.
Δεν είναι σαφές από πού θα προέρθει η επόμενη γενιά με τους μπαμπούλες, για να αντικαταστήσει τον Τσάβες δίπλα στον Κιμ Γιονγκ-ουν, ή ποιος θα αντικαταστήσει τον Αχμαντινετζάντ. Η Αραβική Άνοιξη έχει αφήσει λίγους ηγέτες με τη λαϊκή εξουσία να συμπεριφέρονται σαν παραδοσιακοί δημαγωγοί.
Το κομμουνιστικό καθεστώς της Κούβας παραμένει ανέπαφο, αλλά υπό την προεδρία του αδελφού του Φιντέλ Κάστρο, Ραούλ –μιας πιο χαλαρής προσωπικότητας χωρίς εμπρηστική ρητορική, ο οποίος έχει ανακοινώσει ότι θα αποσυρθεί το 2018. Η Λατινική Αμερική έχει αφθονία ηγετών που είναι ακόμη έτοιμοι να αμφισβητήσουν τα συμφέροντα των ΗΠΑ – ο Έβο Μοράλες της Βολιβίας, ο Ντανιέλ Ορτέγκα της Νικαράγουας και ο Ραφαέλ Κορέα του Εκουαδόρ, για παράδειγμα. Αλλά κανένας δεν έχει τον στόμφο του Τσάβες, ο οποίος είπε κάποτε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ότι ο Τζορτζ Μπους ήταν «ο ίδιος ο διάβολος». Ακόμα και το χαμηλό επίπεδο αντι-αμερικανισμού που ανιχνεύεται από τους ηγέτες των ΗΠΑ μεταξύ των αντιπάλων του πολέμου στο Ιράκ στη Δυτική Ευρώπη – την «παλιά» Ευρώπη κατά τη φράση του Ντόναλντ Ράμσφελντ – είναι σε πλήρη υποχώρηση.
Η εκλογή του Ομπάμα το 2008 συνέπεσε με μια αλλαγή στη στάση απέναντι στις ΗΠΑ. Μια έρευνα του Pew που κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2012 δείχνει ότι η υποστήριξη για τις ΗΠΑ είχε εκτοξευθεί στην Ευρώπη μετά την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα – αν και ένα σημαντικό «κενό αξιών» παρέμεινε πάνω από την στάση απέναντι σε πολιτιστικά και θρησκευτικά ζητήματα.
Η «καουμπόικη» συμπεριφορά του Μπους έκανε ευκολότερη την αποστροφή για την αμερικανική κουλτούρα και την κοινωνία, μέσω της αντιπολίτευσης στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, σχολιάζει ο Μπρέντον Ο’Κόνορ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ και συγγραφέας του The Rise of Anti-Americanism. Παραδόξως, η πιο πρόσφατη διεθνής προσωπικότητα που κατηγορήθηκε για αντι-αμερικανισμό είναι ο ποπ σταρ Psy από τη Νότια Κορέα, γνωστός για το ποπ χιτ Gangnam Style. Ο ράπερ ζήτησε συγγνώμη όταν έγινε γνωστό ότι το 2004 είχε ερμηνεύσει ένα τραγούδι που περιέγραφε πως σκοτώνει «Γιάνκις» που είχαν βασανίσει Ιρακινούς κρατουμένους, αλλά και τις οικογένειές τους «αργά και βασανιστικά». Αυτό θα ήταν παρατραβηγμένο ακόμη και για τον Ούγκο Τσάβες.