Οι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις οδηγούν τις παγκόσμιες κρίσεις

12:09 6/7/2014 - Πηγή: Antinews

Τα πρωτοσέλιδα σήμερα κυριαρχούνται από τις περιφερειακές κρίσεις - στην Ουκρανία, στο Ιράκ και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Υπάρχει όμως κάτι που συνδέει αυτά τα φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα εκεί;

Μια παγκόσμια θεωρία προωθείται από τον Walter Russell Mead, καθηγητή στο Bard College, σε ένα πρόσφατο άρθρο στο Foreign Affairs με τίτλο «Η επιστροφή της Γεωπολιτικής». Το κομμάτι του καθηγητή Mead, μαζί με μια ανταπάντηση από τον καθηγητή John Ikenberry του Πανεπιστημίου του

Princeton, προσφέρει έναν τρόπο σκέψης μέσα από τα σημερινά πρότυπα για την παγκόσμια πολιτική σκηνή. Το σχήμα της παγκόσμιας τάξης που προέκυψε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είναι αρκετά εύκολο να οριστεί. Τα βασικά χαρακτηριστικά της περιλαμβάνουν ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σύστημα, τη λειτουργία πολυμερών θεσμών και, το πιο σημαντικό απ ‘όλα, έναν αδιαμφισβήτητο ρόλο για τις ΗΠΑ, ως τον πιο ισχυρό παίκτη στο σύστημα.

Η διαμάχη αφορά το αν το σύστημα είναι τώρα υπό απειλή. Ο Mead υποστηρίζει ότι «η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν ποτέ δεν αποδέχτηκαν την γεωπολιτική διευθέτηση που ακολούθησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και κάνουν όλο και πιο ισχυρές προσπάθειες για την ανατροπή της». Η κρίση στην Ουκρανία, η οποία σχηματιζόταν ενώ ο Mead έγραφε το άρθρο του, παρέχει μια ζωντανή εικόνα της διατριβής του. Η οργή της Ρωσίας με τον διακανονισμό μετά το 1991 την έχει οδηγήσει επισήμως να προσαρτήσει την Κριμαία. Οι όλο και πιο διεκδικητικές εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας και η προφανής δυσαρέσκεια του Ιράν με την περιφερειακή τάξη στη Μέση Ανατολή αποτελούν τους άλλους πυλώνες του επιχειρήματος. Ο Mead αποκαλεί αυτές τις τρεις χώρες «ρεβιζιονιστικές δυνάμεις» και υποστηρίζει ότι ενώ «δεν έχουν ανατρέψει την μετά τον Ψυχρό Πόλεμο κατάσταση… έχουν μετατρέψει ένα μη αμφισβητούμενο στάτους κβο σε αμφισβητούμενο».
Ο καθηγητής Ikenberry απαντά ότι η «κινδυνολογία του Mead βασίζεται σε μια κολοσσιαία εσφαλμένη ερμηνεία της πραγματικότητας της σύγχρονης εξουσίας». Σε ό,τι τον αφορά, «η Κίνα και η Ρωσία δεν είναι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις πλήρους κλίμακας, αλλά περιστασιακοί πλιατσικολόγοι, στην καλύτερη περίπτωση». Οι ΗΠΑ, επισημαίνει, «έχουν στρατιωτικές συνεργασίες με πάνω από εξήντα χώρες, ενώ η Ρωσία μετρά οκτώ επίσημους συμμάχους και η Κίνα έχει μόνο έναν (Βόρεια Κορέα)». Συνολικά, «οι στρατιωτικές ικανότητες που συγκεντρώνονται σε αυτό το σύστημα συμμαχίας υπό την αμερικανική ηγεσία υπερτερούν σε όλα όσα θα μπορούσε να δημιουργήσει η Κίνα ή η Ρωσία τις επόμενες δεκαετίες».

Το αν η Κίνα πραγματικά προσπαθεί να ξαναφτιάξει την παγκόσμια τάξη ή απλά να γίνει πιο διεκδικητική εντός του τρέχοντος πλαισίου είναι μια συζήτηση για αίθουσα σεμιναρίων. Αυτό που φαίνεται σαφές είναι ότι η παραδοσιακή έμφαση της Κίνας στην οικονομική ανάπτυξη είναι συνοδεύεται πλέον όλο και περισσότερο από εθνικιστικές στάσεις σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας. Η Αμερική είναι επίσης ο δικαιούχος της ευνοϊκής γεωγραφίας, επειδή είναι «η μόνη μεγάλη δύναμη που δεν περιβάλλεται από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις». Οι ΗΠΑ επίσης προωθούν ιδέες με παγκόσμια απήχηση, ενώ η Ρωσία και η Κίνα «δεν έχουν ελκυστικό στίγμα».
Πάνω απ ‘όλα, όμως, ο καθηγητής Ikenberry πιστεύει ότι οι λεγόμενες «ρεβιζιονιστικές δυνάμεις» δεν είναι πραγματικά καθόλου ρεβιζιονιστές. Δεν θα αμφισβητήσουν την υπό αμερικανική ηγεσία παγκόσμια τάξη, διότι, σε τελική ανάλυση, μπορούν να επωφεληθούν από αυτή. Ο ίδιος υποστηρίζει: «Παρά το γεγονός ότι αγανακτούν επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι στην κορυφή στο σημερινό γεωπολιτικό σύστημα, αποδέχονται την υποκείμενη λογική αυτού του πλαισίου και το λογικό άνοιγμα τους δίνει πρόσβαση στο εμπόριο, τις επενδύσεις και την τεχνολογία από άλλες κοινωνίες». Επιπλέον, η Ρωσία και η Κίνα είναι μεγάλες δυνάμεις με βέτο στον ΟΗΕ. Τα συμφέροντά τους προστατεύονται από το ισχύον σύστημα, διότι: «Είναι γεωπολιτικά μυημένοι».

Ποια από τις δύο αυτές αναλύσεις λοιπόν είναι πιο πειστική; Θα πρέπει να δηλώσω ένα ενδιαφέρον. Το 2010, δημοσίευσα ένα βιβλίο με τίτλο Zero-Sum World που είχε προβλέψει την αύξηση του γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ της Δύσης και των κυβερνήσεων στο Πεκίνο και τη Μόσχα. Πάντα μου φαινόταν πιθανό ότι μια σχετική μείωση της αμερικανικής δύναμης θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στην ηγεσία των ΗΠΑ στην παγκόσμια τάξη. Έτσι, φυσικά, συμπαθώ τα επιχειρήματα του Mead, ότι οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις αποδεικνύουν πράγματι την αποτυχία των προσπαθειών της Δύσης να «στρέψει τις διεθνείς σχέσεις μακριά από τα ζητήματα μηδενικού αθροίσματος προς κάτι από το οποίο θα επωφεληθούν όλοι».
Τούτου λεχθέντος, η διαμάχη εντείνεται. Η αύξηση των εντάσεων στην Ουκρανία και στις θάλασσες γύρω από την Κίνα φαίνεται να ταιριάζει στην θέση περί μηδενικού αθροίσματος προσεγμένα. Αλλά ούτε η Ρωσία ούτε η Κίνα έχουν κάνει ακόμη την οριστική ρήξη με το κυριαρχούμενο από τις ΗΠΑ παγκόσμιο σύστημα. Πράγματι, αν η Ρωσία δεν κλιμακώσει την ουκρανική κρίση, θα μπορούσε ακόμη να υποστηριχθεί ότι η κυβέρνηση Πούτιν - αντιμέτωπη με τις κυρώσεις- αποφάσισε ότι το κόστος της πλήρους κλίμακας αντιπαράθεσης με τη Δύση θα ήταν πολύ υψηλό.
Το Ιράν ταιριάζει περισσότερο προφανώς στο προφίλ της αουτσάιντερ, ρεβιζιονιστικής δύναμης. Από την άλλη πλευρά, το ιρανικό καθεστώς, εξαθλιωμένο από τις κυρώσεις, φαίνεται να προσπαθεί να βρει το δρόμο της επιστροφής στο διεθνές σύστημα, επιδιώκοντας μια συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Μακροπρόθεσμα, η Κίνα είναι σίγουρα ο πιο σημαντικός δυνητικός αντίπαλος. Σε αντίθεση με τη Ρωσία είναι μια ανερχόμενη δύναμη και, υπό ορισμένα μέτρα, είναι τώρα η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Το Πεκίνο δεν έχει ακόμη επιχειρήσει κάτι τόσο απερίσκεπτο όσο η κατάληψη της Κριμαίας. Και η Κίνα υιοθετεί χαμηλότερο προφίλ σε παγκόσμια θέματα εκτός της περιοχής της από ό,τι η Ρωσία. Αλλά ένα μοτίβο πιο δυναμικής συμπεριφοράς της Κίνας σε διαφορές με τους γείτονές της, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων συμμάχων της Αμερικής, είναι πλέον προφανές.
Το αν η Κίνα πραγματικά προσπαθεί να ξαναφτιάξει την παγκόσμια τάξη ή απλά να γίνει πιο διεκδικητική εντός του τρέχοντος πλαισίου είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Αυτό που φαίνεται σαφές είναι ότι η παραδοσιακή έμφαση της Κίνας στην οικονομική ανάπτυξη συνοδεύεται τώρα όλο και περισσότερο από εθνικιστικές στάσεις σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί σε αύξηση των εντάσεων με τους γείτονες της Κίνας και με τις ΗΠΑ.
Μπορείτε να το αποκαλέσετε η «επιστροφή της γεωπολιτικής», ή μπορείτε να το αποκαλέσετε άνοδο του «μηδενικού αθροίσματος στον κόσμο». Αλλά, ανεξάρτητα από την ορολογία, μοιάζει με μια επικίνδυνη τάση που επιταχύνεται.

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/fb9a5ba6-fd4d-11e3-96a9-00144feab7de.html?siteedition=intl#axzz367gcxkFq

Διαβάστε περισσότερα