Οι τράπεζες ζόμπι της Ευρώπης

10:16 13/7/2013 - Πηγή: Antinews

Ποιο είναι το πρόβλημα με τις τράπεζες της Ευρώπης; Η σύντομη απάντηση είναι ότι ο τομέας είναι πολύ μεγάλος, έχει πολύ λίγα κεφάλαια και περιέχει πάρα πολλούς παίκτες που δεν έχουν ένα μακροπρόθεσμα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο. Ο συνδυασμός των δύο τελευταίων παραγόντων – η υπεραφθονία των τραπεζών χωρίς βιώσιμο τρόπο για να βγάλουν κέρδος – αποτελεί το πιο σοβαρό και πιο δύσκολο πρόβλημα, σχολιάζει ο Daniel Gros, διευθυντής του

Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Σπουδών στις Βρυξέλλες.

Το μέγεθος του τραπεζικού τομέα είναι μια αιτία ανησυχίας, διότι, με το σύνολο των υποχρεώσεων να ανέρχονται σε πάνω από 250% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, κάθε σοβαρό πρόβλημα θα μπορούσε να επιβαρύνει υπερβολικά τους δημόσιους προϋπολογισμούς. Με λίγα λόγια, ο τραπεζικός τομέας στην Ευρώπη μπορεί να είναι πολύ μεγάλος για να σωθεί.
Η υποκεφαλαιοποίηση μπορεί να θεραπευτεί από μια έγχυση νέων μετοχών. Αλλά όσο μεγαλύτερος είναι ο τραπεζικός τομέας, τόσο πιο δύσκολο είναι να γίνει αυτό. Το πιο σημαντικό, δεν έχει νόημα να βάλουν νέα κεφάλαια στις τράπεζες που δεν μπορούν να επιστρέψουν τα κέρδη στο προσεχές μέλλον.

Οι δυσκολίες στη νότια Ευρώπη είναι γνωστές, αλλά διαφέρουν ριζικά από χώρα σε χώρα. Στην Ισπανία, οι τράπεζες έχουν εκδώσει ιστορικά 30ετή στεγαστικά δάνεια των οποίων τα επιτόκια προσαρμόζονται για τα διατραπεζικά επιτόκια όπως το Euribor, με μια μικρή διαφορά (συνήθως λιγότερο από 100 μονάδες βάσης) που καθορίζεται για τη διάρκεια της υποθήκης. Αυτό ήταν κερδοφόρο μοντέλο, όταν οι ισπανικές τράπεζες ήταν σε θέση να αναχρηματοδοτηθούν με ένα spread πολύ χαμηλότερο από 100 μονάδες βάσης. Σήμερα, όμως, οι ισπανικές τράπεζες – ιδιαίτερα όσες ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με τα εγχώρια ενυπόθηκα δάνεια – πρέπει να πληρώσουν ένα πολύ υψηλότερο spread στα διατραπεζικά επιτόκια για να εξασφαλίσουν νέα χρηματοδότηση. Πολλές τοπικές ισπανικές τράπεζες μπορεί έτσι να επιβιώσουν μόνο επειδή αναχρηματοδοτούν ένα μεγάλο μερίδιο των υποθηκών τους, μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αλλά η εξάρτηση από τη φθηνή (επαν) χρηματοδότηση της Κεντρικής Τράπεζας δεν αποτελεί ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο.
Στην Ιταλία, οι δυσκολίες προκύπτουν από το συνεχή δανεισμό των τραπεζών προς τις εγχώριες επιχειρήσεις, ιδίως στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, ενώ το ΑΕΠ έχει παραμείνει στάσιμο. Ακόμη και πριν ξεσπάσει η κρίση στην ευρωζώνη το 2010, η παραγωγικότητα των επενδύσεων κεφαλαίου στην Ιταλία ήταν κοντά στο μηδέν. Η έναρξη της τρέχουσας ύφεσης στην Ευρώπη έχει εκθέσει αυτή την χαμηλή παραγωγικότητα, καθώς η αποτυχία πολλών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων οδηγεί σε μεγάλες απώλειες για τις τράπεζες, το κόστος χρηματοδότησης των οποίων, εν τω μεταξύ, έχει αυξηθεί. Είναι συνεπώς δύσκολο να δούμε πώς οι ιταλικές τράπεζες μπορούν να επιστρέψουν στην κερδοφορία (και πώς η χώρα μπορεί να συνεχίσει την οικονομική ανάπτυξη), εκτός εάν η κατανομή του κεφαλαίου αλλάξει ριζικά.
Αυτά είναι προβλήματα και στα βόρεια των Άλπεων, επίσης. Στη Γερμανία, οι τράπεζες δεν κερδίζουν σχεδόν τίποτα για τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ της πλεονάζουσας ρευστότητας που έχουν καταθέσει στην ΕΚΤ. Όμως, το κόστος χρηματοδότησής τους δεν είναι μηδέν. Οι γερμανικές τράπεζες θα είναι σε θέση να εκδώσουν τίτλους σε πολύ χαμηλές τιμές, αλλά οι τιμές εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από ό, τι κερδίζουν από τις καταθέσεις τους στην ΕΚΤ. Επιπλέον, πρέπει να διατηρούν ένα εκτεταμένο – και ως εκ τούτου ακριβό – εγχώριο λιανικό δίκτυο για τη συλλογή των καταθέσεων ταμιευτηρίου από τις οποίες δεν επωφελούνται.

Φυσικά, ορισμένες τράπεζες θα είναι πάντα καλύτερες από άλλες, ακριβώς όπως κάποιοι θα υποφέρουν περισσότερο από άλλους από τις αρνητικές τάσεις. Επομένως, είναι απαραίτητο να αναλύσουμε την κατάσταση της κάθε τράπεζας χωριστά. Αλλά είναι σαφές ότι σε ένα περιβάλλον βραδείας ανάπτυξης, με χαμηλά επιτόκια και υψηλά ασφάλιστρα κινδύνου, πολλές τράπεζες πρέπει να αγωνιστούν για να επιβιώσουν.
Δυστυχώς, το πρόβλημα δεν μπορεί να αφεθεί στις αγορές. Μια τράπεζα χωρίς ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο δεν συρρικνώνεται σταδιακά και στη συνέχεια εξαφανίζεται. Η τιμή της μετοχής της μπορεί να μειωθεί προς το μηδέν, αλλά οι πελάτες της στη λιανική θα αγνοούν μακαρίως τις δυσκολίες της. Άλλοι πιστωτές, επίσης, θα συνεχίσουν να παρέχουν χρηματοδότηση, επειδή αναμένουν ότι οι (εθνικές) αρχές θα παρέμβουν – είτε με την παροχή έκτακτης χρηματοδότησης ή με την ανάθεση συγχώνευσης με έναν άλλο οργανισμό – πριν η τράπεζα αποτύχει. Οι πρόσφατες επίσημες σκληρές διαπραγματεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την «διάσωση» των πιστωτών τραπεζών δεν έχει εντυπωσιάσει τις αγορές πολύ, αν μη τι άλλο επειδή οι νέοι κανόνες σχετικά με τη δυνητική επιβολή ζημιών στους πιστωτές αναμένεται να τεθεί σε ισχύ μόλις το 2018.

Αρχίζοντας από το επόμενο έτος, όταν θα αναλάβει την εξουσία για την εποπτεία των τραπεζών, η ΕΚΤ θα επανεξετάσει την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών. Αλλά δεν θα είναι σε θέση να επανεξετάσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών μοντέλων των τραπεζών. Οι υπάρχοντες κάτοχοι θα αντισταθούν μέχρι το τέλος σε κάθε αποδυνάμωση του ελέγχου τους. Και καμία εθνική αρχή δεν είναι πιθανό να παραδεχτεί ότι οι εθνικοί «πρωταθλητές» τους δεν έχουν μια εύλογη πορεία προς την οικονομική βιωσιμότητα.
Η διατήρηση ενός αδύναμου τραπεζικού συστήματος έχει υψηλό οικονομικό κόστος. Οι τράπεζες με πολύ μικρό κεφάλαιο, ή εκείνες που δεν έχουν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, έχουν την τάση να συνεχίσουν να δανείζουν στους υπάρχοντες πελάτες τους, ακόμη και αν αυτά τα δάνεια είναι αμφίβολο, καθώς και να περιορίζουν τα δάνεια στις νέες επιχειρήσεις ή έργα. Αυτή η εσφαλμένη κατανομή των κεφαλαίων εμποδίζει οποιαδήποτε ανάκαμψη και μειώνει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.
Αυτό που πρέπει να γίνει είναι αρκετά σαφές: ανακεφαλαιοποίηση μεγάλου τμήματος του κλάδου και αναδιάρθρωση αυτών των τμημάτων που δεν έχουν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο. Αλλά αυτό είναι απίθανο να συμβεί σύντομα. Δυστυχώς, μέχρι να συμβεί, η Ευρώπη είναι απίθανο να ανακάμψει πλήρως από την τρέχουσα ύφεσή της.

http://www.project-syndicate.org/commentary/europe-s-zombie-banks-and-the-current-recession-by-daniel-gros