“Πελατειακή” Ευρώπη, εναντίον της “μη πελατειακής”

16:04 12/5/2012 - Πηγή: Antinews

Του Francis Fukuyama

Οι πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα ήταν μια προβλέψιμη καταστροφή. Τα δυο μεγάλα κόμματα (Πασόκ και Ν.Δ), παραγκωνίστηκαν από ακραία κόμματα της δεξιάς και της αριστεράς.

Τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν το εκλογικό σώμα ήταν το αν η Ελλάδα θα πρέπει να τηρήσει τους όρους του μνημονίου

με την ΕΕ και το ΔΝΤ, και αν θα  πρέπει να συνεχίσει την αυστηρή λιτότητα. Κανένα όμως από τα κόμματα δεν φάνηκε πρόθυμο να αντιμετωπίσει την βασική αιτία των προβλημάτων της χώρας, και τον λόγοι για τον οποίο αυτή βυθίστηκε στο χρέος, και που δεν είναι άλλο από την πελατειακή πολιτική που κυριαρχεί στο πολιτικό της σκηνικό.

Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση σε εξέλιξη, που έχει να κάνει με τις δύο Ευρώπες: Τον Βορρά και Νότο δηλαδή. Από την αρχή φαίνονταν πως ακόμη και οι «ισχυρές» Ιταλία και Γαλλία είχαν τα δικά τους προβλήματα με το δημόσιο χρέος, και το τραπεζικό τους σύστημα.

Η αντίθεση που προβάλλεται έχει να κάνει με την προτεσταντική, πειθαρχημένη Βόρεια Ευρώπη, και την τεμπέλικη, σπάταλη Νότια. Η πραγματική όμως διαφορά είναι πολιτισμική. Η πελατειακή Ευρώπη, εναντίον της μη πελατειακής.

Η πελατειακή πολιτική έχει να κάνει με την τάση των κομμάτων να χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους και αξιώματα, προκειμένου να ανταμείψουν τους υποστηρικτές τους. Οι πολιτικοί, αντί να παρέχουν προγραμματικές πολιτικές, προτιμούν να μοιράζουν διορισμούς, ρουσφέτια, ακόμη και χρήματα.

Η πελατειακή πολιτική δεν είναι ακριβώς διαφθορά, αφού ενέχει λογοδοσία. Ο πολιτικός πρέπει να προσφέρει κάτι για να παραμείνει στην εξουσία. Η διαφθορά είναι κάτι το διαφορετικό, αφού η δωροδοκία ή η μίζα καταλήγει στον τραπεζικό λογαριασμό του πολιτικού, και ωφελεί αποκλειστικά τον ίδιο.

Το ρουσφέτι, και οι διορισμοί, θεωρούνται νόμιμες πρακτικές σε πολλά κράτη, ενώ η δωροδοκία είναι παντού παράνομη. Στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα, ο εμφύλιος πόλεμος κατάργησε τον φυλετισμό, που στην ουσία ήταν μια μορφή πελατειακής διακυβέρνησης, και τον αντικατέστησε με την διαφθορά. Αν λοιπόν, μπορούσε να επιστρέψει, αυτό θα ήταν μια κάποια πρόοδος για την χώρα.

Οι πελατειακές πολιτικές αποτελούν μια μορφή πρώιμου εκδημοκρατισμού, και τις συναντάμε σε φτωχές χώρες, με συχνές εκλογικές αναμετρήσεις. Κυριαρχεί στην Ινδία, το Μεξικό, την Βραζιλία, την Κένυα, και στη Νιγηρία. Δεν πρόκειται για αδυναμία ή πολιτική αποτυχία, αλλά για μια μοναδική μέθοδο κινητοποίησης των φτωχών και αμόρφωτων ψηφοφόρων, ώστε να συμμετάσχουν στην πολιτική διαδικασία. Αυτού του είδους οι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται για προγραμματικές δηλώσεις κλπ αλλά απλά αποσκοπούν σε κάποιο μικρό προσωπικό όφελος.

Ως φαινόμενο, υπήρξε κάποτε και στην ίδια την Αμερική. Αντίθετα, δεν το συναντήσαμε ποτέ στην Γερμανία, στην Σκανδιναβία, και στην Βρετανία.

Ο λόγος για αυτό έχει να κάνει με την έλευση του σύγχρονου δημοκρατικού, και γραφειοκρατικού κράτους. Κράτη όπως η Πρωσία, η Γερμανία, η Γαλλία, και η Ιαπωνία, που πέρασαν από μακρά στάδια στρατιωτικού ανταγωνισμού, στη συ