Το “μνημόνιο” του Μεγάλου Αλεξάνδρου

14:06 29/11/2012 - Πηγή: Antinews

Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα «στρατιωτικά μυαλά» που πέρασαν από τη Γη. Ο Μέγας Αλέξανδρος μπορεί να έγινε γνωστός σε όλον τον κόσμο ως στρατηλάτης, αλλά διέθετε και ιδιαίτερες γνώσεις στα οικονομικά θέματα. Ίσως, οι σημερινοί οικονομολόγοι θα έπρεπε να μελετήσουν πιο προσεκτικά τις κινήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου…

Λίγα χρόνια μετά την έναρξη της εκστρατείας κατά των Περσών, ο Έλληνας στρατηλάτης αντιμετώπισε οικονομική στενότητα. Οι οικονομικοί πόροι του ήταν σχετικά περιορισμένοι και η εκστρατεία αποδεικνυόταν εξαιρετικά δαπανηρή. Έπρεπε κάτι να κάνει για να μην οδηγηθεί σε χρεοκοπία

και σε στάση πληρωμών. Προχώρησε σε σύναψη δανείων, ενώ μετά την τελική επικράτηση υλοποίησε τις λεγόμενες «διαρθρωτικές αλλαγές», αύξησε τη φορολογία και ενίσχυσε το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

Τα παραπάνω έγιναν γνωστά κατά τη διάρκεια χθεσινής διάλεξης του εφέτη Διοικητικής Δικαιοσύνης, Δημήτριου Κωστόπουλου, στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τον ίδιο, μέχρι το 333 π.Χ. ο Αλέξανδρος αντιμετώπιζε οικονομική στενότητα. Αργότερα, όμως, και ιδίως μετά τη μάχη των Γαυγαμήλων, η κατάσταση άλλαξε άρδην: παραδόθηκαν στον Αλέξανδρο οι αμύθητοι θησαυροί των μητροπολιτικών θησαυροφυλακίων του Δαρείου σε Σούσα και Περσέπολη. Μετά την κατάλυση του περσικού κράτους, τα γενικά χαρακτηριστικά της φορολογίας άλλαξαν επίσης: αυξήθηκε ο αριθμός των φορολογουμένων, καθόσον υποβλήθηκαν σε φόρο οι Πέρσες, οι οποίοι προηγουμένως απαλλάσσονταν ως κυρίαρχοι, ενώ το ίδιο συνέβη και στις νέες πόλεις που κτίσθηκαν από τον Αλέξανδρο. Οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας διατήρησαν πάντως την ασυδοσία. Αυξήθηκε επίσης η φορολογία, ιδίως η έμμεση, διότι αναπτύχθηκε η οικονομική δραστηριότητα και το εμπόριο με την αύξηση του νομίσματος και τη διανομή των περσικών θησαυρών, ενώ τα νέα έργα και οι νέες πόλεις προσήλκυσαν νέους πληθυσμούς.

Ο Αλέξανδρος προέβη σε εκτεταμένη διοικητική μεταρρύθμιση για την οργάνωση της αχανούς αυτοκρατορίας, η οποία περιλάμβανε και μεταρρύθμιση των φορολογικών και δημοσιονομικών υπηρεσιών. Οι φόροι που επιβάλλονταν ήταν, κατ’ αρχάς, οι άμεσοι επί των ατόμων (π.χ., κεφαλικός φόρος και φόρος επιτηδεύματος στους επαγγελματίες, που διακρίνονταν σε επικεφάλαιον και χειρωνάξιον). Επίσης, ήταν οι έμμεσοι φόροι επί της κατανάλωσης, οι οποίοι διαφοροποιούνταν ανά σατραπεία, καθώς και οι δασμοί των τελωνείων, οι οποίοι αυξήθηκαν σημαντικά. Περαιτέρω, στα ταμεία έμπαιναν τα έσοδα από την ποικιλόμορφη ιδιωτική περιουσία του κράτους, οι έγγειοι πρόσοδοι επί των γαιών, η λεγόμενη δεκάτη, δηλαδή το 10% επί της γεωργικής παραγωγής και ο φόρος των ζώων.

Την περίοδο αυτή άλλαξε και η μορφή των δαπανών, με το κέντρο βάρους να τοποθετείται πλέον σε εκείνες που αφορούσαν τα δημόσια έργα και την ανοικοδόμηση νέων πόλεων. Ο Αλέξανδρος κατασκεύασε πολλούς και μεγάλους ναούς, τόσο για ελληνικές όσο και για ασιατικές θεότητες, ενώ κατασκεύασε πολλά παραγωγικά έργα, όπως συγκοινωνιακά στις Κλαζομενές και τις Ερυθρές, αρδευτικά στον Ευφράτ